Theo Đài RFI, vụ Hải Quân Trung Quốc thu giữ một tàu lặn không người lái của Mỹ ở Biển Đông đã được giải quyết ổn thỏa vào ngày 20/12.
Tuy nhiên, trước một hành động bị coi là “táo tợn” của Trung Quốc, phản ứng yếu ớt của Mỹ đã gây quan ngại nơi các đồng minh của Washington tại châu Á, họ thấy rằng Mỹ đã hành xử như một con “cọp giấy,” đúng như Trung Quốc thường rêu rao.
Theo nhật báo Mỹ New York Times ngày 18/12, hành động của Hải Quân Trung Quốc rất táo tợn vì diễn ra trong vùng hải phận quốc tế ở Biển Đông, chỉ cách Philippines 50 hải lý, một nước từng là đồng minh thân cận của Washington. Hơn nữa, hành động của Trung Quốc còn diễn ra bên ngoài “đường 9 đoạn” mà Bắc Kinh dùng để đánh dấu yêu sách chủ quyền ở Biển Đông.
Theo các chuyên gia phân tích, khi làm như vậy, Bắc Kinh như muốn cảnh cáo các nước khác, kể cả Mỹ, rằng toàn bộ vùng biển này thuộc thẩm quyền của Trung Quốc, bất chấp về mặt pháp lý, Mỹ hoàn toàn có quyền tiến hành các hoạt động quân sự trong vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý của Philippines.
Trung Quốc táo tợn như vậy nhưng Mỹ hầu như không có phản ứng. Các nhà ngoại giao và chuyên gia phân tích đều ghi nhận chính quyền Tổng thống Barack Obama đã không có được một phản ứng mạnh dạn trước hành động thách thức của Bắc Kinh.
Thậm chí Hải Quân Mỹ còn không dám gửi chiến hạm của mình đến hiện trường để xem xét tính hình. Một số nguồn thạo tin cho biết Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ đã nhóm họp để thảo luận cách ứng phó với vấn đề này, nhưng chỉ quyết định đòi lại chiếc tàu lặn, điều mà Bắc Kinh tuyên bố sẽ thực hiện, và họ đã làm vào ngày 20/12.
Vấn đề đặt ra là Mỹ trong thời gian qua đã có những phát ngôn rất mạnh về quyết tâm chống lại các hành vi trái với luật pháp quốc tế ở Biển Đông, nhưng lần này, Washington lại làm ngơ. Theo ông Douglas H. Paal, nhà nghiên cứu tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, hệ quả của việc này rất rõ. Các quan sát viên và các đồng minh của Mỹ không thể không kết luận rằng điều đó cho thấy uy quyền của Mỹ trong khu vực “đã giảm sút.”
Điều này lại càng đáng ngại khi Trung Quốc trong thời gian gần đây đã không ngần ngại khẳng định quyền thống trị mà họ cho là “vốn có” của mình trong khu vực, và không ngần ngại gây sự cố để thách thức sự hiện diện của Mỹ, thách thức cả các đồng minh và đối tác của Washington.
Theo ông Alexander Vuving, một chuyên gia về Việt Nam tại Trung tâm Nghiên cứu An ninh châu Á-Thái Bình Dương ở Hawaii, sự cố tàu lặn này nghiêm trọng ở chỗ nó đánh thẳng vào nguyên tắc tự do hàng hải trong vùng biển quốc tế. Điều đó có thể dự báo việc Trung Quốc áp đặt luật lệ riêng của họ tại Biển Đông.
Trả lời New York Times ông Vuving xác định, nếu Trung Quốc không bị ảnh hưởng gì sau vụ này, điều đó sẽ gửi một thông điệp đáng sợ đến các nước trong khu vực, và một số lãnh đạo, như Tổng thống Rodrigo Duterte của Philippines, sẽ cảm thấy được khích lệ khi quyết định xa rời Mỹ để kết thân với Trung Quốc./.
