Một con cá sấu lớn bên bờ sông Tarcoles - nơi cư trú của một trong những quần thể cá sấu lớn nhất thế giới - ở Tarcoles, tỉnh Puntarenas (Costa Rica), tháng7/2019. (Nguồn: Reuters/Ảnh chụp màn hình) Các nhà khoa học vừa công bố trường hợp cá sấu sinh sản đơn tính đầu tiên trên thế giới, đó là một “cô” cá sấu châu Mỹ (tên khoa học Crocodylus acutus) sống đơn độc 16 năm tại một vườn thú ở Costa Rica sinh hạ 14 quả trứng năm 2008.
Đây là hiện tượng phổ biến ở các loài bò sát nuôi nhốt, tuy nhiên, chuyện lạ là sau ba tháng ấp đã phát hiện một quả trứng trong số này có chứa phôi hoàn chỉnh.
Trong nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Biology Letters, các nhà khoa học đã kiểm tra cấu trúc di truyền của bào thai cá sấu và tìm thấy các chuỗi DNA cho thấy đó là kết quả của quá trình sinh sản đơn tính tùy ý hoặc sinh sản mà không có sự đóng góp di truyền của con đực.
Hiện tượng sinh sản đơn tính tùy ý, mà một số nhà khoa học gọi là “trinh sản,” đã từng được ghi nhận ở các loài cá, chim, thằn lằn và rắn. Tuy nhiên, đây là trường hợp đầu tiên ở cá sấu.
[Nỗ lực đưa cá sấu quý hiếm ở Cuba thoát khỏi bờ vực tuyệt chủng]
Trong khi quá trình sinh sản của con người khá đơn giản, sự sinh sản ở động vật lại phức tạp và thú vị hơn rất nhiều. Hầu hết các loài động vật hoang dã cần giao phối để tạo ra con cái, nhưng có một số loài không giao phối và vẫn sinh ra các thế hệ mới. “Trinh sản”- một dạng sinh sản vô tính - được xem là “cứu tinh” cho những động vật đang trên bờ vực tuyệt chủng.
"Trinh sản" là hình thức sinh sản độc đáo chỉ có ở động vật. Các cá thể mới phát triển từ một tế bào trứng chưa qua thụ tinh và giống hệt mẹ về mặt di truyền. Đây là hình thức bắt buộc ở một số loài nhưng cũng có thể phát sinh ngẫu nhiên ở một số loài khác do áp lực của môi trường.
Mặc dù tồn tại nhược điểm lớn là tạo ra các dòng vô tính, con non ra đời thường yếu ớt và dễ chết hàng loạt, song trinh sản đã giúp nhiều loài thích nghi với với điều kiện môi trường khắc nghiệt hoặc sự thiếu hụt giống đực nhằm duy trì số lượng loài.
Cá sấu châu Mỹ là loài dễ bị tổn thương và có nguy cơ tuyệt chủng. Các nhà khoa học tin rằng hiện tượng sinh sản đơn tính ở Costa Rica có thể hé lộ thêm nhiều thông tin mới về tổ tiên của loài cá sấu sống trên Trái Đất trong Kỷ Trias khoảng 250 triệu năm trước.
Theo nghiên cứu trên tạp chí Biology Letters, khám phá nói trên cung cấp cái nhìn sâu sắc về khả năng sinh sản tiềm ẩn của loài thằn lằn chúa đã tuyệt chủng, họ hàng của cá sấu và chim./.
