Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu tại Hội nghị cấp cao đặc biệt kỷ niệm 30 năm quan hệ ASEAN-Trung Quốc. (Ảnh: Lâm Khánh/TTXVN) Hội nghị cấp cao đặc biệt kỷ niệm 30 năm quan hệ đối thoại ASEAN-Trung Quốc (1991-2021) diễn ra theo hình thức trực tuyến ngày 22/11, trong bối cảnh hai bên vừa nhất trí nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện.
Hội nghị là dịp để các nhà lãnh đạo hai bên nhìn lại những thành quả đã đạt được trên chặng đường hợp tác, đồng thời đề ra định hướng phát triển trong giai đoạn mới theo hướng đi vào chiều sâu và thực chất, xứng tầm với quan hệ hiện nay.
Tại hội nghị, các nhà lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc đã thông qua Tuyên bố chung của Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN-Trung Quốc về Quan hệ đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình, an ninh, ổn định, thịnh vượng và phát triển bền vững. Đây là minh chứng rõ ràng nhất cho những kết quả quan trọng mà hai bên đã đạt được trong hợp tác toàn diện suốt 30 năm qua.
Như Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã khẳng định: "Đây là một cột mốc mới trong lịch sử quan hệ song phương, tạo động lực mới cho hòa bình, ổn định, thịnh vượng và phát triển của khu vực cũng như toàn thế giới.” Bản thân việc hai bên tổ chức hội nghị cấp cao đặc biệt đánh dấu 30 năm quan hệ đối thoại cũng cho thấy các ASEAN lẫn Trung Quốc đều coi trọng mối quan hệ hợp tác này.
Trong phát biểu tại hội nghị, các nhà lãnh đạo ASEAN và Trung Quốc chia sẻ nhận định rằng sau 30 năm, quan hệ hai bên đã phát triển mạnh mẽ, toàn diện. Đây là một trong những mối quan hệ đối tác năng động và thực chất nhất của ASEAN.
Có thể thấy rõ điều này qua cơ chế hợp tác đa dạng và toàn diện đã giúp hai bên có nhiều diễn đàn duy trì đối thoại thường xuyên và nhiều cấp về tất cả các lĩnh vực chính trị-an ninh, kinh tế-thương mại, văn hóa-xã hội và ứng phó với các nguy cơ mới nổi.
Ngoài Hội nghị cấp cao thường niên ASEAN-Trung Quốc, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN-Trung Quốc (PMC+) và việc triển khai các chủ đề hợp tác trọng điểm hằng năm, việc thông qua và triển khai các kế hoạch 5 năm theo từng giai đoạn (2010-2015; 2016-2020 và hiện là 2021-2025) đã tạo khuôn khổ hợp tác ổn định và vững chắc trong trung hạn.
[Việt Nam tiếp tục vun đắp quan hệ ASEAN-Trung Quốc phát triển]
Đặc biệt, năm 2018, hai bên đã thông qua Tầm nhìn quan hệ đối tác chiến lược đến năm 2030, khẳng định cam kết hợp tác và cùng phát triển lâu dài giữa ASEAN và Trung Quốc.
Là đối tác đối thoại đầu tiên của ASEAN tham gia Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác (TAC) ở Đông Nam Á vào tháng 10/2003, Trung Quốc luôn khẳng định ủng hộ vai trò trung tâm và đoàn kết của ASEAN trong cấu trúc và hợp tác khu vực, ủng hộ ASEAN phát huy tiếng nói lớn hơn trong các diễn đàn đa phương trên thế giới. Quan điểm trên đã được Chủ tịch Trung Quốc tái khẳng định tại Hội nghị cấp cao đặc biệt kỷ niệm 30 năm quan hệ đối thoại lần này.
Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị cấp cao đặc biệt kỷ niệm 30 năm quan hệ ASEAN-Trung Quốc. (Ảnh: Lâm Khánh/TTXVN) Trung Quốc cũng tham gia đầy đủ và tích cực các cơ chế chính trị-an ninh khu vực do ASEAN sáng lập và dẫn dắt như Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF), các khuôn khổ ASEAN +3, Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS), Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN mở rộng (ADMM+), Diễn đàn Biển ASEAN mở rộng (EAMF)... Trung Quốc khẳng định tiếp tục hợp tác cùng phát triển với ASEAN, duy trì hòa bình, ổn định ở khu vực thông qua đối thoại và tham vấn. Đến nay, hai bên đã tổ chức 11 Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng không chính thức ASEAN-Trung Quốc.
Trong vấn đề Biển Đông, tại hội nghị lần này, các nhà lãnh đạo nhất trí cần cùng xây dựng Biển Đông thành vùng biển hòa bình, an ninh, ổn định và hợp tác. Trên cơ sở đó, các bên nhấn mạnh tầm quan trọng của xây dựng lòng tin, tôn trọng luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật biển 1982 (UNCLOS), giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình. Các bên cam kết triển khai đầy đủ, hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), thúc đẩy xây dựng Bộ quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC) hiệu quả, thực chất, phù hợp với luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982.
Về hợp tác thương mại-kinh tế, một trong những trụ cột và động lực quan trọng trong quan hệ hợp tác ASEAN-Trung Quốc, (Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của ASEAN trong 12 năm liên tiếp kể từ năm 2009, trong khi ASEAN năm ngoái đã vượt qua Liên minh châu Âu trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc), hội nghị lần này ghi nhận những cam kết của Trung Quốc trong việc tăng cường hợp tác, hướng tới hỗ trợ quá trình phục hồi sau đại dịch của khu vực Đông Nam Á.
Dựa trên những nền tảng sẵn có là Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), Hiệp định Thương mại tự do ASEAN-Trung Quốc (ACFTA), lãnh đạo các nước ASEAN và Trung Quốc khẳng định sẽ tiếp tục thúc đẩy liên kết kinh tế, tự do hóa thương mại, mở rộng hợp tác khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, kinh tế số và kinh tế xanh, đầu tư và tài chính xanh, năng lượng sạch và tái tạo, đồng thời sớm nối lại giao lưu văn hóa-xã hội, giao lưu nhân dân, thanh niên, thể thao.... Những cam kết mới này hứa hẹn sẽ giúp hợp tác kinh tế thương mại ASEAN-Trung Quốc tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới.
Trong bối cảnh đại dịch vẫn tiếp tục diễn biến phức tạp, nhà lãnh đạo Trung Quốc khẳng định sẽ tiếp tục hợp tác với ASEAN ứng phó với COVID-19. Năm 2020, Trung Quốc là đối tác đầu tiên chủ động thúc đẩy hợp tác với ASEAN về ứng phó với dịch bệnh COVID-19, thông qua chia sẻ kinh nghiệm phòng dịch, nghiên cứu và phát triển vaccine, hỗ trợ ASEAN xây dựng kho vật tư y tế.
Tiếp tục những nỗ lực này, Trung Quốc cam kết thời gian tới sẽ thúc đẩy sáng kiến “lá chắn y tế” để cùng hợp tác ứng phó dịch bệnh ở khu vực, hỗ trợ thêm 150 triệu liều vaccine phòng COVID-19 cho các nước ASEAN, đóng góp thêm 5 triệu USD cho Quỹ ASEAN ứng phó COVID-19, thúc đẩy chuyển giao công nghệ, hợp tác sản xuất vaccine, nghiên cứu và phát triển thuốc điều trị thiết yếu, hỗ trợ nâng cao năng lực y tế ứng phó bùng phát dịch bệnh trong tương lai.
Đánh giá về quan hệ ASEAN-Trung Quốc, trong phát biểu tại hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định khuôn khổ Đối tác chiến lược toàn diện mà ASEAN và Trung Quốc vừa nhất trí thiết lập là minh chứng cho thành quả hợp tác 30 năm qua, trên cơ sở tin cậy chính trị, hợp tác hữu nghị, toàn diện, tôn trọng, hiểu biết lẫn nhau.
Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh để hướng tới tương lai, ASEAN và Trung Quốc cần tiếp tục củng cố lòng tin chiến lược, đẩy mạnh hợp tác toàn diện, nhân lên các thành tựu, hướng tới những mục tiêu cao hơn, những lợi ích rộng hơn cho quan hệ ASEAN-Trung Quốc. Những dấu ấn trong chặng đường 30 năm qua là cơ sở vững chắc để hai bên bước lên nấc thang mới trong quan hệ song phương, tiếp tục phát triển mối quan hệ ASEAN-Trung Quốc ngày càng thực chất, hiệu quả, ổn định, bền vững, đáp ứng lợi ích của mỗi bên, củng cố môi trường hòa bình, an ninh, hợp tác, phát triển ở khu vực./.
