Một hộ gia đình làm nghề đúc đồng ở Quảng Bố kiểm tra các sản phẩm chuông đồng vừa ra lò. (Nguồn: Báo Ảnh Việt Nam) Làng nghề Quảng Bố (thường gọi là làng Vó) thuộc xã Quảng Phú, huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh, nổi tiếng khắp cả nước với nghề đúc đồng truyền thống. Nghề truyền thống này đã đem lại sự thay đổi lớn về đời sống, kinh tế cho người dân, đồng thời cũng gìn giữ được nét đẹp văn hóa của dân tộc.
Làng Quảng Bố nằm dọc Tỉnh lộ 284 phía Đông giáp thôn Phú Thọ (làng Cao), phía Tây giáp thôn Đại Bái (làng Bưởi), phía Bắc giáp thôn Quỳnh Bội (làng Bũi), phía Nam giáp thôn Ngọc Xuyên.
Quảng Bố còn được gọi với cái tên dân gian là làng Vó, ngày xưa vốn thuộc huyện Lang Tài, phủ Thuận An, trấn Kinh Bắc.
Trải qua nhiều thời đại, người dân trong làng đã xây dựng và phát triển danh tiếng của làng nghề đúc đồng truyền thống. Các sản phẩm của làng nghề rất tinh xảo và đa đạng, đã in dấu trên mọi miền đất nước.
Nghề “nặn khuôn đúc đồng” làng Vó có từ lâu đời. Vào thời Lý, có ông Nguyễn Công Nghệ, người làng Vó xuất thân từ nhà Nho nghèo, vốn cần cù, thông minh, ông đã chăm chỉ đèn sách, thi đỗ và được bổ một chức quan trong Bộ công.
Có lần về thăm quê, thấy dân lam lũ làm ăn mà vẫn nghèo đói, ông bèn giúp dân mở lò làm nghề đúc đồng. Sau đó, ông từ quan về quê giúp dân mở mang nghề đúc đồng để trả ơn sâu nghĩa nặng với dân làng. Vì hành động từ quan nên ông bị triều đình bãi chức và không ghi vào sử sách của nhà nước.
Ông mất tại quê nhà năm Kỷ Mùi khi mới 36 tuổi. Dân làng Vó nhớ ơn, tôn ông là vị tổ sư, hàng năm cúng giỗ vào ngày 23 tháng 8 Âm lịch và tôn thờ vị tổ sư tại đình làng.
Phương pháp đúc đồng ở làng Vó là đúc định hình bằng khuôn vắt và khuôn phá. Tức là sau khi đúc sẽ được ngay sản phẩm. Người thợ chỉ tiến hành các khâu gia công nguội để sản phẩm được hoàn chỉnh.
Chính với kỹ thuật riêng, khiến truyền thống đúc đồng làng Vó được thể hiện đặc trưng tiêu biểu ở khâu nặn khuôn, đắp lò, nấu đồng, kỹ thuật đổ khuôn và các khâu gia công nguội.
[Khẳng định vị thế hàng Việt Nam qua các sản phẩm làng nghề]
Nếu trước đây những sản phẩm cơ khí của làng Quảng Bố từng được đánh giá là tinh xảo và đa dạng thì nay các sản phẩm cơ khí đồng của làng hiện đã có mặt ở khắp các khu công nghiệp trong và ngoài tỉnh Bắc Ninh, dưới dạng cung cấp những sản phẩm thô cho các tập đoàn, công ty lớn trong ngành cơ khí của Việt Nam.
Từ năm 2011, số lượng công ty ở làng đã tăng lên đến con số hàng trăm, ở đủ các quy mô lớn nhỏ, chưa kể đến hợp tác xã và các hộ sản xuất kinh doanh nhỏ lẻ.
Theo con số thống kê, hiện nay 80% người dân làng Quảng Bố làm nghề sản xuất cơ khí từ đồng, kim loại và thậm chí là cả từ nhựa.
Do là làng nghề sản xuất các sản phẩm là chi tiết máy móc, sử dụng trong các ngành cơ khí, chế tạo nên hầu hết các hộ sản xuất kinh doanh trong làng đều sản xuất mặt hàng chuyên biệt khác nhau.
Hoàn thiện pho tượng đồng Quan Vũ. (Nguồn: Báo Ảnh Việt Nam) Chính vì vậy, vừa phát huy được năng lực sản xuất riêng của từng gia đình lại vừa khiến sản phẩm của các hộ sản xuất nơi đây đạt độ tinh xảo cao hơn. Có gia đình chuyên sản xuất các loại đồ thờ và các đồ trang trí bằng đồng, có gia đình chuyên sản xuất ốc vít, bản lề bằng đồng, có người lại chuyên sản xuất khoá, van nước bằng đồng…
Trải qua nhiều thời đại, người dân trong làng đã xây dựng và phát triển danh tiếng của làng nghề đúc đồng truyền thống. Các sản phẩm của làng nghề rất tinh xảo và đa đạng, đã in dấu trên mọi miền đất nước.
Trong thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa, người dân làng Vó vẫn luôn hăng hái thi đua sản xuất đưa tên tuổi của làng nghề đúc đồng truyền thống tiếp tục phát triển theo xu hướng hội nhập.
Từ một làng quê nghèo, người dân lam lũ trong làm ruộng cũng như làm thợ, đến nay Quảng Bố đã trở thành một làng nghề trù phú của huyện Lương Tài.
Càng tự hào với lịch sử truyền thống của nghề đúc đồng, ngày nay người dân làng Vó đã mang sức lao động sản xuất, xây dựng cuộc sống ấm no, xứng đáng là một làng nghề tiêu biểu của quê hương Bắc Ninh-Kinh Bắc./.
