Nhân viên y tế tiêm vaccine ngừa bệnh sốt rét cho trẻ em tại Gisambai, Kenya. (Ảnh: AFP/TTXVN) Phát biểu khai mạc một cuộc họp báo diễn ra hôm 5/7 tại Geneva, Thụy Sĩ, Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) Tedros Ghebreyesus thông báo loại vaccine chống bệnh sốt rét đầu tiên của thế giới đã được chứng minh là an toàn và hiệu quả.
Loại vaccine mà ông Ghebreyesus nói tới là RTS,S. Theo ông, vaccine này đã được tiêm cho hơn 1,6 triệu đứa trẻ ở các nước Ghana, Kenya và Malawi, đều tại khu vực châu Phi. Ông cho biết sốt rét vẫn là một trong những căn bệnh nguy hiểm nhất ở châu Phi, khiến gần nửa triệu trẻ em dưới 5 tuổi thiệt mạng mỗi năm. Con số tử vong vì sốt rét ở châu Phi chiếm khoảng 96% số ca tử vong do sốt rét toàn cầu vào năm 2021.
Lãnh đạo WHO đánh giá với việc khủng hoảng khí hậu làm thay đổi hình thái thời tiết toàn cầu, muỗi sẽ mang những căn bệnh như sốt rét lan rộng hơn ra khỏi châu Phi. Để ngăn chặn tình trạng này, WHO cùng Chương trình tiêm chủng mở rộng GAVI và Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) đã hợp tác để sớm tiến hành phân bổ thêm 18 triệu liều vaccine sốt rét RTS,S cho 12 quốc gia ở Châu Phi. Được biết, ít nhất 28 quốc gia châu Phi đã bày tỏ sự quan tâm đến việc tiêm vắc xin RTS,S.
[Triển vọng trong việc phát triển thuốc điều trị sốt rét thế hệ mới]
Thabani Maphosa, Giám đốc Điều hành các chương trình quốc gia tại Gavi cho biết: “Vaccine (RTS,S) có khả năng tác động rất lớn tới cuộc chiến chống lại bệnh sốt rét. Khi được triển khai rộng rãi cùng với các biện pháp can thiệp khác, vaccine có thể ngăn ngừa hàng chục nghìn ca tử vong mỗi năm”.
Còn Phó Giám đốc phụ trách tiêm chủng của UNICEF Ephrem T Lemango cho biết vaccine sẽ giảm mạnh con số tử vong vì sốt rét ở châu Phi mỗi năm. “Việc triển khai loại vaccine này sẽ mang lại cho trẻ em, đặc biệt là ở Châu Phi, cơ hội sống sót cao hơn. Khi nguồn cung tăng lên, chúng tôi hy vọng sẽ có nhiều trẻ em hơn nữa được hưởng lợi từ tiến bộ với khả năng cứu mạng này.”
RTS,S/AS01 (RTS,S) là một loại vaccine có dụng chống lại plasmodium falciparum - ký sinh trùng sốt rét nguy hiểm nhất trên toàn cầu và rất phổ biến ở Châu Phi.
Vaccine này được phát triển nhờ sự hợp tác của Sáng kiến vaccine chống bệnh sốt rét PATH (MVI) với công ty dược GlaxoSmithKline (GSK), dưới sự hỗ trợ của Quỹ Bill và Melinda Gates.
Đây là một loại vaccine tái tổ hợp, bao gồm protein plasmodium falciparum cyclsporozoite (CSP) từ giai đoạn tiền hồng cầu. Kháng nguyên CSP gây ra việc sản xuất các kháng thể có khả năng ngăn chặn sự xâm lấn của bệnh vào tế bào gan, đồng thời cũng gây ra phản ứng tế bào cho phép phá hủy các tế bào gan bị nhiễm bệnh.
Vaccine CSP từng gặp một số vấn đề trong giai đoạn thử nghiệm do khả năng sinh miễn dịch kém. Để khắc phục nhược điểm này, sản phẩm vaccine RTS,S đã kết hợp protein CSP với kháng nguyên bề mặt từ virus viêm gan B. Kết quả là sản phẩm vaccine cuối sinh miễn dịch tốt hơn và mạnh hơn.
Ngoài ra, ông Ghebreyesus cũng cho biết một loại vaccine sốt rét thứ hai cũng đang được xem xét và nếu thành công, sẽ có thêm nguồn cung vaccine trong thời gian ngắn tới đây. Theo trang tin Guardian, loại vaccine này mang tên R21, do Đại học Oxford của Anh phát triển. Nếu được WHO phê duyệt, vaccine sẽ được gửi tới sản xuất hàng loạt ở Ấn Độ./.
