Phó Giám đốc VCCI thành phố Hồ Chí Minh Trần Ngọc Liêm phát biểu tại hội nghị. (Ảnh:Xuân Anh/TTXVN) Cần áp dụng cơ chế xác định trước về xuất xứ hàng hóa giúp giảm thiểu các rủi ro cho doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh thương mại toàn cầu đang chịu nhiều biến động lớn như cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc.
Nhận định này được các chuyên gia đưa ra tại Hội nghị phòng ngừa rủi ro, tận dụng cơ hội từ chiến tranh thương mại Mỹ-Trung Quốc thông qua cơ chế xác định trước do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp với Cục Hải quan Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức ngày 12/12.
Ông Đinh Ngọc Thắng, Cục trưởng Cục Hải quan Thành phố Hồ Chí Minh, cho biết cơ chế xác định trước cho phép doanh nghiệp xác định trước về mã số hàng hóa, xuất xứ và trị giá hải quan, mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho cả doanh nghiệp và cơ quan hải quan.
Cụ thể, xác định trước mã số hàng hóa sẽ hạn chế phát sinh việc tranh cãi giữa người khai hải quan và công chức hải quan về chức năng, công năng của hàng hóa. Việc xác định trước trị giá hải quan giúp doanh nghiệp ước tính trước số thuế phải nộp khi làm thủ tục thông quan.
Đặc biệt, với các doanh nghiệp có mức độ tuân thủ pháp luật tốt, thường xuyên xuất, nhập khẩu một mặt hàng nhất định, cơ quan hải quan cho phép sử dụng kết quả định giá hải quan cho những lô hàng tương tự tiếp theo, giúp rút ngắn thời gian và tiết kiệm chi phí làm thủ tục thông quan cho doanh nghiệp.
Ngoài ra, áp dụng cơ chế xác định trước về xuất xứ hàng hóa cũng giúp giảm thiểu các rủi ro về gian lận xuất xứ hàng hóa cho các doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh cuộc chiến thương mại kéo dài.
Theo ông Đinh Ngọc Thắng, cuộc chiến tranh thương mại có thể tạo ra những lợi thế, cơ hội tiếp cận thị trường Mỹ trong ngắn hạn nhưng cũng mang lại nhiều rủi ro có thể gây hệ lụy lâu dài cho doanh nghiệp và cả nền kinh tế Việt Nam. Việt Nam đang đứng trước nguy cơ trở thành địa điểm thực hiện gian lận thương mại, gian lận xuất xứ, chuyển tải hàng hóa từ Trung Quốc để né tránh việc áp thuế cao từ Mỹ.
Tuy nhiên, cho đến nay hầu hết doanh nghiệp Việt chưa tận dụng được những lợi ích mà cơ chế này mang lại trong việc giảm thiểu rủi ro và đẩy mạnh xuất nhập khẩu.
[Việt Nam - điểm sáng trên bức tranh kinh tế châu Á năm 2019]
Sau 4 năm kể từ khi cơ chế xác định trước được triển khai, Cục Hải quan Thành phố Hồ Chí Minh mới ghi nhận hơn 170 trường hợp áp dụng. Nguyên nhân là do các doanh nghiệp chưa thật sự quan tâm và hiểu được lợi ích mà cơ chế này mang lại.
Ông Trần Ngọc Liêm, Phó Giám đốc VCCI chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh, phân tích cuộc chiến tranh thương mại tác động rất lớn tới nền kinh tế Việt Nam bởi Trung Quốc là thị trường xuất khẩu nguyên liệu lớn nhất. Trong khi đó, Mỹ là thị trường xuất khẩu hàng hóa hàng đầu của Việt Nam. Cơ cấu hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam và Trung Quốc vào Hoa Kỳ lại khá tương đồng nhau.
Cụ thể, trong tổng số 38 nhóm mặt hàng mà Trung Quốc đang bị Mỹ áp thuế mới, có tới 23 nhóm mặt hàng tương tự với Việt Nam. Điều này đồng nghĩa với việc Việt Nam có nhiều cơ hội tiếp cận và trở thành nguồn cung thay thế Trung Quốc tại Mỹ nhưng đồng thời những ngành hàng này cũng là đối tượng chịu rủi ro chuyển tải, gian lận lớn nhất từ các doanh nghiệp Trung Quốc.
Trước thực trạng đó, ông Trần Ngọc Liêm cho rằng các doanh nghiệp Việt Nam cần tỉnh táo lựa chọn giữa cơ hội đẩy mạnh xuất khẩu sản phẩm của mình sang Mỹ hay làm trung gian cho hàng hóa Trung Quốc gắn mác Việt Nam.
Để bảo vệ chính mình và cả nền kinh tế Việt Nam các doanh nghiệp cần chủ động thực hiện cơ chế xác định trước xuất xứ hàng hóa hoặc nhờ tham vấn từ các cơ quan nhà nước.
Về phía các cơ quan chức năng, cần tích cực phố biến tiêu chí về công nhận xuất xứ hàng hóa, kiểm soát chặt chẽ hoạt động nhập khẩu qua biên giới với các mặt hàng bán thành phẩm, trường hợp tạm nhập tái xuất…
Ông Robert Thommen, đại diện Cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới Hoa Kỳ chia sẻ, các biện pháp chống gian lận thương mại như chống trợ cấp, chống bán phá giá đang được áp dụng ngày càng nhiều tại Mỹ, trong bối cảnh căng thẳng thương mại với Trung Quốc, Mỹ càng kiểm soát chặt chẽ hơn nữa các nguy cơ hàng hóa Trung Quốc chuyển tải sang nước thứ 3.
Do đó, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động phòng ngừa rủi ro thông qua thực hiện cơ chế xác định trước, đặc biệt phải am hiểu và tuân thủ tốt các tiêu chuẩn về nguồn gốc xuất xứ hàng hóa nhằm duy trì tốt quan hệ thương mại với thị trường Mỹ trong dài hạn./.
