Hạn hán biến "Vườn Địa đàng" của Iraq thành các vùng sa mạc

Đầm lầy Mesopotamian khô hạn. (Nguồn: globaltimes.cn)

3 năm hạn hán, lượng mưa thấp và lượng nước giảm dọc các con sông, suối bắt nguồn từ nước láng giềng Thổ Nhĩ Kỳ và Iran đang biến các vùng đầm lầy ở miền Nam Iraq, từng mệnh danh là "Vườn Địa đàng" thần thoại trong Kinh thánh, trở thành các vùng giống sa mạc.

Các vùng rộng lớn từng xanh tốt một thời ở đầm lầy Huwaizah nằm giữa biên giới với Iran hiện đang bị khô cằn, cây cối úa vàng dưới nắng nóng.

Vùng đầm lầy Chibayish trải dài vốn là một nơi thu hút khách du lịch cũng đang chịu chung số phận. 

Các vùng đầm lầy miền Nam Iraq từng được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận là di sản thế giới vào năm 2016 nhờ sự đa dạng sinh học và lịch sử lâu đời nơi đây.

Tuy nhiên, giờ đây, các vùng đầm lầy xanh tốt một thời này hiện chỉ còn những lòng suối khô cạn, trơ đáy. Lượng nước trong hồ Um al-Naaj trong vùng cũng giảm dần, biến nơi đây thành vũng bùn nước đục ngầu giữa mặt đất phần lớn khô cằn, nứt nẻ.

[Pháp phát cảnh báo hạn hán sau khi trải qua tháng 7 khô nóng nhất]

Để chăn trâu, anh Hashem Gassed, 35 tuổi, phải băng qua vùng đất nóng như thiêu đốt, trải dài 10 km ở miền Nam Iraq - nơi hạn hán đang tàn phá khu vực đầm lầy Mesopotamian thần thoại.

Anh nói: “Các đầm lầy là kế sinh nhai của chúng tôi. Chúng tôi thường đánh cá ở đây, trong khi bầy gia súc có thể ăn cỏ và uống nước.”

Giống như cha mình, anh Gassed chăn trâu để kiếm sống. Nhưng gia đình anh giờ chỉ còn lại 5 con trong số 30 con trước đó. Những con khác đã chết hoặc bị bán khi gia đình phải vật lộn để kiếm sống.

Vì vậy, các thành viên trong gia đình giờ đều trông chừng kỹ lưỡng số trâu còn lại, lo sợ rằng những con vật yếu ớt, thiếu ăn có thể rơi xuống bùn và chết.

Các vùng rộng lớn từng xanh tốt một thời ở đầm lầy Huwaizah nằm giữa biên giới với Iran hiện đang bị khô cằn. (Nguồn: middleeastmonitor.com)

Theo tổ chức phi chính phủ PAX của Hà Lan, từ tháng 8/2020 đến nay, 46% vùng đầm lầy ở miền Nam Iraq, bao gồm cả Huwaizah và Chibayish, đang ngày càng khô cạn, 41% diện tích đầm lầy khác cũng bị giảm mực nước và độ ẩm. Để đưa ra được đánh giá trên, PAX phải sử dụng dữ liệu lấy từ vệ tinh.

Trong khi đó, Văn phòng Tổ chức Lương Nông của Liên hợp quốc tại Iraq cho biết các vùng đầm lầy là "một trong những khu vực nghèo nhất ở Iraq và bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi biến đổi khí hậu," đồng thời cảnh báo về lượng nước thấp chưa từng thấy, gây ra "tác động tai hại" đối với hơn 6.000 hộ gia đình - những người "đang mất đi trâu bò, tài sản sống duy nhất của họ."

Bên cạnh đó, hạn hán cũng đe dọa tới sự đa dạng sinh học tại các đầm lầy. Theo UNESCO, các vùng đầm lầy là nơi sinh sống của "nhiều quần thể loài bị đe dọa" và là điểm dừng chân quan trọng của khoảng 200 loài chim di trú.

Nhà hoạt động vì môi trường Ahmed Saleh Neema cho biết "không còn cá", lợn rừng hay thậm chí là một loài rái cá lông mượt nào trong các đầm lầy. 

Anh Gassed cho biết đầm lầy Huwaizah được cung cấp nước bởi 2 nhánh của sông Tigris, bắt nguồn từ Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, dòng chảy của sông Tigris đang giảm trong khi chính quyền Iraq đang lấy thêm nguồn nước từ đây để đáp ứng các nhu cầu khác.

Vùng đầm lầy Huwaizah nằm trên lãnh thổ Iran mà nước này gọi là Hoor al-Azim cũng chịu số phận tương tự. 

Truyền thông Iran gần đây đưa tin “vùng đất ngập nước giờ đây phải đối mặt với căng thẳng về nước và hiện khoảng một nửa thuộc phía Iran đã khô cạn.”

Ông Hatem Hamid, Giám đốc Trung tâm quản lý nước của Chính phủ Iraq, cho biết "Về phía Iran, con sông chính cung cấp nước cho đầm lầy Huwaizah đã bị cắt hoàn toàn trong hơn 1 năm."

Bên cạnh đó, ông thừa nhận nhu cầu nước của các trang trại và đầm lầy ở Iraq chỉ được đáp ứng một nửa, vì nhà chức trách đang theo dõi chặt chẽ trữ lượng nước và cố gắng đáp ứng một loạt mục đích sử dụng, trong đó dành một trong những ưu tiên hàng đầu cho nước uống. 

Theo các quan chức Iraq, quốc gia này đã cải tạo những con kênh và con suối nhỏ để bổ sung thêm nước vào đầm lầy, và tới những khu vực khô cằn. Tuy nhiên, việc này vẫn không thể bù đắp được lượng nước bốc hơi rất cao trong các đầm lầy" khi nhiệt độ vượt trên 50 độ C. 

Đối với anh Ali Jawad sinh sống ở Chibayish, ảnh hưởng của hạn hán được nhìn thấy rất rõ. Anh cho biết hàng chục gia đình đã rời bỏ ngôi làng mà anh đang sinh sống để tới những nơi có nước.

Anh nói: "Trước đây khi chúng tôi đến đầm lầy, chúng tôi cảm nhận được bầu không khí bình yên với cây xanh và nước. Nhưng giờ đây nơi đó giống như một sa mạc"./.

(TTXVN/Vietnam+)