Tiếp tục Chương trình Kỳ họp, chiều 10/12, với đa số đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội đã thông qua Luật Xây dựng (sửa đổi) với 435/437 đại biểu tham gia biểu quyết, tương đương 91,97% đại biểu tán thành.
Luật Xây dựng (sửa đổi) với nhiều điều chỉnh quan trọng nhằm khắc phục những bất cập kéo dài, đồng thời tạo lập khuôn khổ pháp lý đồng bộ, minh bạch và hiệu quả hơn cho hoạt động đầu tư xây dựng.
Một trong những trọng tâm lớn của lần sửa đổi này là bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống pháp luật. Luật đã được thực hiện trên cơ sở bám sát các dự án luật đang trình Quốc hội như Luật Đất đai, Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật PPP, Luật Bảo vệ môi trường và pháp luật về di sản văn hóa, qua đó loại bỏ các điểm chồng lấn và hoàn thiện phạm vi điều chỉnh của luật.
Một số nội dung quan trọng được điều chỉnh gồm quy định về quy hoạch đô thị-nông thôn; hợp đồng xây dựng; thẩm định, cấp giấy phép; quy định về bảo hiểm; và quy trình thẩm định, phê duyệt dự án bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích.
Điểm cải cách nổi bật của của luật thể hiện rõ ở nguyên tắc “từ khi chuẩn bị đến khi khởi công, mỗi công trình chỉ thực hiện một thủ tục hành chính.” Theo đó, phạm vi miễn giấy phép xây dựng được mở rộng đáng kể.
Các dự án có quy hoạch chi tiết 1/500 và đã được kiểm soát về phù hợp quy hoạch, an toàn; các công trình thuộc dự án đã thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi và một số loại nhà ở riêng lẻ ở nông thôn (được làm rõ tiêu chí khu vực và quy mô) đều thuộc diện miễn phép.
Chỉ các công trình quy mô nhỏ, không phải thẩm định, mới phải xin giấy phép. Những quy định này đồng thời đi đôi với yêu cầu bảo đảm quản lý chặt, thông qua việc bổ sung cơ chế thông báo khởi công, yêu cầu công khai thông tin, lắp đặt thiết bị giám sát tại công trình và tăng cường vai trò giám sát của cộng đồng.
Quyền lợi của chủ đầu tư và người dân cũng được bảo đảm khi Luật Đất đai 2024 quy định rõ: công trình không thuộc diện cấp phép vẫn được xem xét cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất.
Bên cạnh đó, thủ tục cấp giấy phép được tối giản hóa tối đa trong nghị định hướng dẫn, bao gồm thực hiện trực tuyến toàn trình, đơn giản hóa hồ sơ-điều kiện, tăng trách nhiệm đơn vị thiết kế và giảm tối đa thời gian thực hiện cấp giấy phép, tối đa từ 7-10 ngày.
Các cải cách này được kỳ vọng giúp giảm tối thiểu 30% thời gian và chi phí cho người dân và doanh nghiệp theo yêu cầu của Chính phủ.
Một thay đổi quan trọng khác là chuyển một số khâu từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm” nhằm giảm thủ tục nhưng vẫn bảo đảm chất lượng công trình. Luật bãi bỏ thẩm định thiết kế triển khai sau thiết kế cơ sở, giao chủ đầu tư trách nhiệm kiểm soát thiết kế sau khi dự án được phê duyệt.
Hoạt động hậu kiểm được thiết kế chặt chẽ hơn khi cơ quan chuyên môn về xây dựng và Hội đồng kiểm tra Nhà nước sẽ thực hiện kiểm tra trong suốt quá trình thi công và khi công trình hoàn thành, thay vì chỉ kiểm tra xác suất như hiện hành.
Các quy định chi tiết về số lần kiểm tra, phạm vi và nội dung kiểm tra sẽ được nghiên cứu điều chỉnh trong văn bản hướng dẫn để vừa bảo đảm an toàn, vừa tránh cản trở thi công.
Để bảo đảm tính khả thi khi triển khai, Luật chỉ quy định mang tính khung về phân cấp nhiệm vụ, còn việc phân cấp cụ thể cho Ủy ban Nhân dân cấp xã sẽ do Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh xem xét, căn cứ điều kiện nguồn lực và năng lực quản lý tại từng địa phương.
Cách tiếp cận này giúp linh hoạt hơn, tránh đặt gánh nặng vượt quá khả năng thực thi của cấp cơ sở.
Đại biểu Nguyễn Phi Thường (Đoàn Hà Nội) đánh giá cao Luật Xây dựng (sửa đổi) đã quy định rõ ràng các trường hợp được miễn giấy phép xây dựng và xác lập trách nhiệm cụ thể của chủ đầu tư đối với những công trình thuộc diện này.
Việc mở rộng đối tượng miễn giấy phép và rút ngắn thời gian cấp phép là phù hợp với yêu cầu cải cách thủ tục hành chính hiện nay.
Đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà (Đoàn Hà Nội) cũng cho rằng việc phát huy vai trò của Nhà nước trong khâu hậu kiểm, tức kiểm tra việc tuân thủ quy hoạch, tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn và môi trường thông qua hoạt động thẩm định thiết kế hoặc cấp phép xây dựng là đúng đắn. Theo ông, đây là bước quan trọng để bảo đảm chất lượng và an toàn của công trình trong bối cảnh nhiều thủ tục tiền kiểm đang được tinh giản.
Luật Xây dựng (sửa đổi) cho thấy tinh thần đổi mới mạnh mẽ: đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm chồng chéo pháp luật, chuyển trọng tâm sang hậu kiểm nhưng vẫn bảo đảm kiểm soát chất lượng, đồng thời tạo thuận lợi tối đa cho người dân và doanh nghiệp trong triển khai dự án và công trình xây dựng.
Luật kỳ vọng sẽ góp phần cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước và đảm bảo an toàn, chất lượng công trình trên cả nước./.
Họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội: Quản lý chặt chẽ, giảm thủ tục cấp phép xây dựng
Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho rằng việc xây dựng luật nhằm tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh trong đầu tư xây dựng, tạo điều kiện thuận lợi, minh bạch, bình đẳng cho người dân, doanh nghiệp.
