Ếch sừng Palawan, loài lưỡng cư đang bị đe dọa tại Philippines. (Nguồn: Re:wild) Hẳn các từng nghe tới câu chuyện ngụ ngôn về một con ếch bị luộc từ từ trong nồi, nhưng nó không cảm nhận được nước đang nóng dần để tự cứu bản thân bằng cách nhảy ra khỏi nồi.
Khi nói đến ảnh hưởng của hiện tượng nhiệt độ toàn cầu tăng lên đối với các loài lưỡng cư, câu chuyện ngụ ngôn về ếch luộc không chỉ là một phép ẩn dụ.
Theo một nghiên cứu được công bố mới đây trên tạp chí Nature, biến đổi khí hậu đang nổi lên như một trong những mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với ếch và các loài lưỡng cư khác.
Từ năm 2004 đến năm 2022, nhiệt độ tăng cao đã trở thành nguyên nhân chính khiến hơn 100 loài lưỡng cư có nguy cơ tuyệt chủng.
Sự lây lan dịch bệnh ở ếch và sự tàn phá các đầm lầy cùng với môi trường sống từ lâu được coi là nguyên nhân khiến nhiều loài lưỡng cư đang suy giảm.
Nhưng nghiên cứu mới cho thấy biến đổi khí hậu cũng là một nguy cơ lớn đối với các loài lưỡng cư trên toàn thế giới.
Những loài động vật có làn da trơn bóng này thiếu vảy, lông hay lông vũ như các loài động vật khác để giúp chúng điều chỉnh nhiệt độ và độ ẩm trong thế giới nóng và khô cạn hơn.
Jennifer Luedtke, Điều phối viên nhóm lưỡng cư của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế và là một trong những tác giả chính của nghiên cứu với sự tham gia của hơn 100 nhà khoa học, cho biết: “Ngày càng có nhiều loài bị đẩy đến bờ vực tuyệt chủng do bệnh tật và ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. Vì vậy, chỉ bảo vệ môi trường sống thôi sẽ không đủ như một biện pháp giảm thiểu rủi ro.”
Nguy cơ nếu các loài động vật lưỡng cư biến mất
Theo báo cáo, hơn 2/5 loài lưỡng cư có nguy cơ tuyệt chủng, khiến chúng trở thành nhóm động vật có xương sống bị đe dọa nhiều nhất. Để so sánh, khoảng 1/4 loài động vật có vú và 1/8 loài chim có nguy cơ biến mất vĩnh viễn.
Kelsey Neam, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết ếch và các loài lưỡng cư khác “thường bị xem nhẹ so với các nhóm được quan tâm hơn như chim và động vật có vú.”
Nhưng việc các loài lưỡng cư bị tuyệt chủng cũng có ảnh hưởng to lớn vì chúng thường đóng vai trò là mắt xích quan trọng trong chuỗi thức ăn của hệ sinh thái, ăn thịt côn trùng và sau đó bị ăn thịt bởi những kẻ săn mồi lớn hơn.
Neam, cũng giống như Luedtke, làm việc cho một tổ chức bảo vệ môi trường có tên là Re:wild, cho biết: “Nếu không có những loài lưỡng cư để đáp ứng nhu cầu đó, chúng ta sẽ chứng kiến sự sụp đổ của chuỗi thức ăn.”
Loài ếch Coquí ở Puerto Rico. (Nguồn: Shutterstock) Trong số các loài lưỡng cư đang suy giảm do biến đổi khí hậu có loài ếch Coquí có nguồn gốc từ Puerto Rico.
Được đặt tên theo cách gọi hai nốt “co-qui”, loài ếch mang tính biểu tượng của hòn đảo này đang giảm kích thước cơ thể và kêu ộp ộp ở âm vực cao hơn khi nhiệt độ tăng.
Cuối cùng, nhiệt độ tại quốc đảo này có thể nóng đến mức loài ếch Coquí cạn kiệt chỗ trú ngụ trên núi. Hiện tại, ít nhất ba loài Coquí của Puerto Rico được cho là đã tuyệt chủng.
Một nạn nhân khác của biến đổi khí hậu là cóc vàng ở Costa Rica. Điều kiện nóng và khô hơn trong các khu rừng nhiệt đới có thể đã khiến loài cóc sặc sỡ này dễ bị nhiễm một loại nấm độc hại chuyên tấn công da của động vật lưỡng cư. Lần cuối cùng loài ếch này được nhìn thấy là vào năm 1989.
Bệnh nhiễm nấm này đã hủy diệt các quần thể lưỡng cư từ châu Mỹ Latinh đến châu Phi và châu Úc, khiến hàng trăm loài lưỡng cư bị tuyệt chủng.
Theo ước tính, bệnh dịch gây ra sự mất mát về đa dạng sinh học tồi tệ nhất trong lịch sử so với bất kỳ căn bệnh nào ở các loài động vật hoang dã.
Không phải tất cả đều là tin xấu
Đối với tất cả các mối đe dọa mà loài ếch phải đối mặt, nghiên cứu kết luận kỳ nhông là loài lưỡng cư có nguy cơ tuyệt chủng cao nhất.
Theo nghiên cứu trên tạp chí Nature, khoảng 3/5 loài lưỡng cư mảnh khảnh này có nguy cơ biến mất.
Loài kỳ nhông sống ở dãy núi Cuchumatanes của Guatemala. (Nguồn: Re:wild) Nhiều loài kỳ nhông chỉ sống ở một nơi, khiến chúng đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu và sự thay đổi môi trường sống.
Ví dụ, loài kỳ nhông xanh Hickory Nut Gorge chỉ sống trong một hẻm núi dài chưa đầy 40km ở dãy núi Blue Ridge của Bắc Carolina, Mỹ.
Nghiên cứu lần này sử dụng dữ liệu từ đánh giá mới hoàn thành gần đây, theo đó tình trạng suy giảm thậm chí còn tồi tệ hơn so với năm 2004 - thời điểm đưa ra đánh giá quan trọng lần đầu tiên về sự suy giảm số lượng loài lưỡng cư.
Tuy vậy, vẫn còn những dấu hiệu hy vọng khi hoạt động bảo vệ môi trường sống và các biện pháp bảo tồn khác đã giúp phục hồi hơn 50 loài lưỡng cư từ Costa Rica đến Malaysia./.
