Trước sự quan tâm đặc biệt của dư luận và cử tri, ngày 20/10, Ủy ban Khoahọc, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đã tổ chức phiên giải trình về an toàndự án Thủy điện Sông Tranh 2 và một số vấn đề liên quan.
Tại phiên giải trình, đại diện các Bộ: Công Thương, Tài nguyên và Môi trường,Khoa học và Công nghệ, Xây dựng; Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Viện Khoa họcvà Công nghệ cùng các nhà khoa học, chuyên môn đã làm rõ những vấn đề về chấtlượng phương án chống thấm đập; báo cáo đánh giá tác động môi trường, hướng dẫn,điều chỉnh quy trình điều tiết, vận hành hồ chứa, liên hồ chứa; đánh giá tácđộng của động đất kích thích; kiến tạo địa chất tại khu vực Sông Tranh 2 đến antoàn đập Thủy điện sông Tranh 2.
Tuy ý kiến còn khác nhau, chưa thực sự thống nhất, đồng tình, thậm chí mâuthuẫn, trái ngược giữa cơ quan quản lý, nhà khoa học và trong đội ngũ chuyêngia, nhưng tất cả đều bắt nguồn từ tâm huyết, mong muốn đóng góp vì sự nghiệpchung, vì người dân và vì sự phát triển của đất nước. Tinh thần chung là coiviệc giải quyết những vấn đề về an toàn công trình thủy điện Sông Tranh 2 là bàihọc cho những công trình khác tương tự trong tương lai.
Qua giải trình cho thấy, các cơ quan chức năng đã vào cuộc tích cực xử lý cáchiện tượng xảy ra liên quan đến công trình, cùng với sự tham gia của nhiềuchuyên gia trong và ngoài nước.
Theo báo cáo của các bộ chuyên ngành, của EVN, đến nay, vấn đề nước chảy quacác khe nhiệt đã cơ bản được khắc phục. Tới thời điểm này, đập đang an toàn vàsẽ an toàn ở mức tính toán đã đưa ra. Công tác thông tin, tuyên truyền cho ngườidân trong khu vực cũng đã được triển khai kịp thời. Có thể khẳng định, Chínhphủ, các bộ, ngành, cơ quan đều đặt yêu cầu đảm bảo sự an toàn của nhân dân lêntrên hết, coi đây là trách nhiệm cao nhất, trách nhiệm trước tiên, sau đó mớitính đến các việc khác.
Theo đại diện Bộ Công Thương, đối với 10 khe nhiệt có độ thấm lớn, sau khi xửlý, lưu lượng thấm chỉ còn 0,02l/s, giảm 99,9%, vượt yêu cầu đặt ra tại Phươngán xử lý thấm. Với 20 khe nhiệt có độ thấm nhỏ, sau khi xử lý, lưu lượng thấm đođược là 0,015l/s. Riêng đối với thấm qua nền đập, lưu lượng thấm sau khi xử lýđã giảm 24%. Sau xử lý thấm, ở mức nước hồ 144 m, tổng lưu lượng thấm qua thânđập giảm 89,4% so với tổng lưu lượng thấm trước khi xử lý chống thấm, vượt yêucầu đặt ra.
Phó Tổng Giám đốc EVN Trần Văn Được khẳng định rằng kết quả xử lý các khenhiệt chứng minh đã “khám nghiệm đúng,” “bắt mạch” đúng, chữa đúng bệnh; hoàntoàn có thể yên tâm, đập không hề có vết nứt, vệt vôi.
Về mức độ an toàn đập, theo kết quả khảo sát và từ các số liệu quan trắc chothấy đập vẫn làm việc ổn định. Chất lượng bêtông, chất lượng thi công đập đảmbảo yêu cầu thiết kế. Cho đến thời điểm hiện tại, đập chưa có biểu hiện bấtthường nào ngoài hiện tượng thấm qua các khe nhiệt phải xử lý, kể cả đập đã trảiqua các đợt chấn động do động đất trong những ngày đầu tháng Chín vừa qua.
Về vấn đề tích nước, Hội đồng nghiệm thu EVN đánh giá công tác xử lý giảm lưulượng thấm qua đập thủy điện Sông Tranh 2 là đạt yêu cầu thiết kế đã được duyệtvà đủ điều kiện tích nước trở lại theo quy trình tích nước và vận hành hồ chứađã được phê duyệt. Tuy nhiên, nhiều đại biểu đồng tình với đề nghị của Hội đồngnghiệm thu Nhà nước, cần tiếp tục theo dõi, đánh giá, quan trắc, đo đạc để có cơsở xem xét, cân nhắc, đảm bảo an toàn cho công trình.
Theo Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Đình Tiến, hiện nay dù đã tính toánđảm bảo an toàn, nhưng vẫn phải có dự phòng, để có thể chủ động ứng phó với tìnhhuống xấu nhất khi xảy ra sự cố.
Đại biểu Võ Tuấn Nhân thuộc Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghịphải dừng việc tích nước cho đến khi nào đảm bảo tuyệt đối an toàn; chủ đầu tư,cơ quan chủ quan khẳng định xử lý tốt thân đập, đã nghiên cứu đầy đủ về động đấtvà động đất kích thích... Có thể thấy, hiện hai vấn đề có tính chất quyết địnhđến an toàn của công trình và cũng là mối quan tâm hàng đầu của dư luận là chấtlượng của đập và động đất.
Theo Viện vật lý địa cầu, các trận động đất vừa qua không gây ảnh hưởng gìtới đập. Diễn biến của động đất ở khu vực thủy điện Sông Tranh 2 diễn ra là diễnbiến bình thường như ở các khu vực thủy điện khác. Việc xuất hiện động đất kíchthích do tích nước hồ chứa không chỉ xuất hiện ở Việt Nam, mà ở nhiều nơi trênthế giới.
Nhà tư vấn COLENCO khi thẩm tra, đánh giá mức độ an toàn đập, đã tính kiểmtra ổn định đập ở trị số gia tốc tới 220cm/s2, tương ứng động đất mạnh 6 độRichter và trong điều kiện mức nước dâng bình thường 175m. Kết quả cho thấy, đậpvẫn trong giới hạn an toàn, kể cả trong trường hợp mức nước hạ lưu tăng lên hoặccó một trận động đất lớn hơn nhiều so với trận được giả định trong thiết kế. Hồchứa nước có thể tích nước an toàn trong mùa lũ sắp tới.
Mặc dù vậy, nhiều ý kiến vẫn bày tỏ băn khoăn, lo lắng, chưa thật sự an tâm vềtính an toàn của công trình, khả năng tác động của động đất đối với khu vực. Đạibiểu Ngô Văn Minh của Quảng Nam bày tỏ rằng lòng dân vẫn chưa yên, luôn lolắng; đề nghị các cơ quan chức năng nghiên cứu kỹ để công bố khẳng định đập Thủyđiện Sông Tranh 2 hoàn toàn an toàn để dân được yên lòng.
Bên cạnh đó, nhiều ý kiến cũng đề nghị các cơ quan chức năng khẩn trương thựchiện việc đánh giá thiệt hại, kiểm đếm nhà cửa, công trình công cộng bị hư, nứtđể bồi thường, xây, sửa lại cho dân. Cùng đó, tiếp tục rà soát để kịp thời điềuchỉnh bổ sung phương án “hậu tái định cư” khẩn trương, hiệu quả, khả thi hơn,với mục tiêu cao nhất là an dân và phải có trách nhiệm đến cùng với đồng bào.
Cho rằng các cơ quan hữu quan đã phối hợp làm tốt việc khắc phục tình huốngtrong giai đoạn cuối, song đại biểu Bùi Thị An của Ủy ban Khoa học, Công nghệvà Môi trường nhấn mạnh rằng đây là vấn đề cuộc sống, an toàn của hàng nghìnngười dân trong khu vực, phải xác định rõ nguyên nhân quy trách nhiệm cụ thể;xem xét lại toàn bộ từ khâu tư vấn, thiết kế, giám sát thi công...
Giải đáp những khúc mắc của các đại biểu, đại diện các bộ, ngành khẳng địnhrằng việc theo dõi, đánh giá đã được tiến hành nghiêm túc, tất cả các số liệubáo cáo đều đáng tin cậy và sẵn sàng giải trình, giải đáp những băn khoăn, khúcmắc của các nhà khoa học và dư luận.
Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Lê Đình Tiến cho biết hiện nay đã hoàn thànhxong một trạm quan trắc để theo dõi tình hình hoạt động động đất ở khu vực này.Bốn trạm còn lại đang triển khai, trong tháng 10 sẽ xong và đề nghị EVN sớmtriển khai lắp đặt hai máy gia tốc.
Bộ đã giao Viện Khoa học và Công nghệ triển khai nghiên cứu nhằm phân vùng dựbáo động đất và cảnh báo sóng thần; phân vùng dự báo chi tiết động đất cho cáckhu vực có nguy cơ cao và khu vực có nhiều công trình trọng điểm; xác định cơchế hoạt động và xu thế phát triển của động đất kích thích khu vực các hồ thủyđiện.
Tuy nhiên, theo Thứ trưởng, điều cần hết sức lưu ý là hiện nay, dưới tác độngcủa biến đổi khí hậu, việc dự báo các hiện tượng là rất khó, kể cả các nước tiêntiến như Nhật Bản. Đây là lần đầu tiên ở Việt Nam, hiện tượng động đất kíchthích xảy ra phức tạp với tần suất cao, cần phải tiếp tục theo dõi diễn biến,nghiên cứu đánh giá chi tiết đặc điểm địa chấn kiến tạo khu vực, ảnh hưởng tớisự ổn định công trình thủy điện Sông Tranh 2 và khu vực Bắc Trà My-Quảng Nam.
Bên cạnh đó, xác định rõ nguyên nhân, cơ chế hoạt động và xu thế phát triểncủa động đất kích thích khu vực thủy điện Sông Tranh 2. Trong quá trình thựchiện, Bộ sẽ cùng Viện Khoa học Công nghệ Việt Nam mời rộng rãi các chuyên giatrao đổi thảo luận, thông tin rộng rãi.
Kết thúc phiên giải trình, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị cáccơ quan hữu quan theo trách nhiệm tiếp tục nghiên cứu, đánh giá toàn thể dự án,làm rõ nguyên nhân, đưa ra giải pháp đảm bảo tuyệt đối an toàn cho công trình vàđể người dân trong khu vực yên tâm về tính mạng của mình, về sinh hoạt, sảnxuất; tiếp thu nghiêm túc những ý kiến xác đáng của các chuyên gia, tiếp tụcnghiên cứu, rút ra những bài học sâu sắc, không để xảy ra những sự cố tươngtự./.
Thanh Hòa (TTXVN)