Khoảng 1.100ha ở khu vực miền núi phía Bắc có nguy cơ bị hạn. (Nguồn: TTXVN) Những tháng qua, Hà Nội và nhiều khu vực trên cả nước đã hứng chịu nhiều đợt nắng nóng gay gắt, với mức nhiệt cao, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, sinh hoạt và cuộc sống người dân.
Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia, trong thời gian tới, đặc biệt là khoảng giữa tháng 6, nhiệt độ có xu hướng cao hơn trung bình nhiều năm khoảng 0,5-1 độ C, nắng nóng gia tăng trở lại.
Khoảng 11.000ha ở khu vực miền núi phía Bắc có nguy cơ bị hạn
Cục Thủy lợi, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết hiện có khoảng 1.100ha thuộc một số địa phương khu vực miền núi phía Bắc có nguy cơ bị hạn.
Tại tỉnh Cao Bằng, tổng diện tích cây trồng vụ Xuân năm 2023 của tỉnh có khả năng bị hạn là 375ha (lúa 145ha, màu 230ha) tập trung ở các huyện Hà Quảng, Hòa An, Thạch An, Trùng Khánh, Bảo Lạc. Diện tích không gieo trồng được là 140ha.
Tỉnh Lạng Sơn có nguy cơ hạn là 584ha; trong đó: thành phố Lạng Sơn trên 69ha, Tràng Định trên 108ha, Văn Lãng gần 40ha, Bình Gia 6ha, Lộc Bình 182,5ha, Bắc Sơn 57,4ha, Cao Lộc 14,7ha, Chi Lăng 51,8ha, Hữu Lũng 45,6ha.
Diện tích trồng lúa vụ Xuân của tỉnh Lào Cai thiếu nước, mặt ruộng khô cạn có khả năng ảnh hưởng đến năng suất cây trồng khoảng 138ha.
Tại khu vực Bắc Bộ, dung tích bình quân các hồ chứa thủy lợi đạt 48% dung tích thiết kế, cụ thể theo tỉnh: Điện Biên 41%, Sơn La 21%, Hòa Bình 25%, Yên Bái 66%, Tuyên Quang 47%, Cao Bằng 23%, Lạng Sơn 36%, Thái Nguyên 54%, Phú Thọ 74%, Bắc Giang 56%, Quảng Ninh 46%, Vĩnh Phúc 29%, Hà Nội 25%, Ninh Bình 76%.
Tại khu vực Bắc Trung Bộ, dung tích hồ chứa thủy lợi trung bình toàn vùng đạt 55,5% dung tích thiết kế. Dung tích bình quân các hồ chứa thủy lợi ở Nam Trung Bộ đạt 71%; khu vực Tây Nguyên đạt 36%.
[Thủ tướng chỉ đạo chủ động ứng phó với nguy cơ nắng nóng, hạn hán]
Còn tại Đồng bằng sông Cửu Long, tuần qua, dòng chảy thượng nguồn sông Mekong có xu thế giảm, dòng chảy đầu nguồn sông Cửu Long có xu thay đổi theo triều, dự báo trong tuần này, xâm nhập mặn có xu thế tăng. Ranh mặn 4 g/l lớn nhất trong tuần sau từ 35-45 km tại trên các cửa sông Cửu Long, từ 55-65km trên sông Vàm Cỏ.
Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về chủ động triển khai các biện pháp cấp bách ứng phó với nguy cơ nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, ông Lê Văn Đức, Phó cục trưởng Cục Trồng trọt cho biết đơn vị đã có văn bản gửi các địa phương để rà soát, đánh giá tình hình, nguy cơ hạn, thiếu nước để có những giải pháp ứng phó kịp thời.
Ông Lê Văn Đức nhận định từ nay đến cuối năm nắng nóng sẽ tác động tiêu cực đến sản xuất lúa và cây ăn quả. Đối với lúa, các địa phương cần triển khai các giải pháp như: tưới tiết kiệm, tạm trữ nước, gieo cây cấy vụ Mùa, Thu Đông các giống lúa ngắn ngày. Các địa phương căn cứ vào nguồn nước, điều kiện hạn hán có kế hoạch sản xuất mùa vụ thật linh động để tiết kiệm nước.
Với những vùng khó khăn về nguồn nước, khi tính toán phải đủ nước cho ít nhất từ 2,5-3 tháng mới gieo cấy, còn không sẽ chuyển sang cây màu.
Với cây ăn quả, chịu ảnh hưởng mạnh của hạn, nắng nóng. Đối với vùng Đồng bằng sông Cửu long cần tạo, trữ nguồn nước tưới ngay từ bây giờ. Đối với loại cây ra nhiều quả, quả quá sai, quả nhỏ cần tỉa bớt cũng sẽ giảm tiêu thụ nước.
Trong vùng hạn, không có tưới đề nghị các địa phương không để nông dân trồng mới, hay ghép cải tạo.
Với cây công nghiệp, ông Lê Văn Đức khuyến nghị tăng cường cường trồng cây che bóng với 3 tầng: tầng dưới là thảm phủ cỏ, tầng giữa càphê, tầng trên là cây che bóng. Những địa phương phương đã cơ giới hóa, thu hoạch bằng máy cần chú ý giãn thời gian thu hái, không thu hoạch vào thời tiết nóng quá.
Chủ động ứng phó
Trước tình trạng hạn hán, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký ban hành Công điện về chủ động triển khai các biện pháp cấp bách ứng phó với nguy cơ nắng nóng, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.
Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ trưởng và Chủ tịch ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố chủ động chỉ đạo, triển khai quyết liệt các giải pháp cấp bách phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn, không để thiếu nước cho sinh hoạt, thủy điện và ảnh hưởng tới sản xuất, nhất là đối với các lĩnh vực trọng yếu, tập trung một số nhiệm vụ cụ thể sau:
(Ảnh: Lê Minh Sơn/Vietnam+) Chủ tịch ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố, nhất là các tỉnh, thành phố khu vực Trung Bộ, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn người dân chủ động tích trữ nước ngọt, sử dụng hiệu quả, tiết kiệm nước, điện, triệt để chống thất thoát, lãng phí nước.
Thủ tướng chỉ đạo các cơ quan chuyên môn kiểm kê, đánh giá nguồn nước dự trữ tại các hồ chứa nước, công trình thủy lợi trên địa bàn, tính toán cân bằng nước để có kế hoạch vận hành từng hệ thống thủy lợi, hồ chứa thủy lợi, thủy điện, điều chỉnh, bổ sung phương án sử dụng nước, trong đó trước hết ưu tiên nguồn nước cấp nước cho sinh hoạt, chăm lo sức khỏe cho người dân, chăn nuôi gia súc và các lĩnh vực sản xuất trọng yếu.
Công điện nêu rõ triển khai các biện pháp cần thiết để trữ nước, ngăn mặn; đẩy nhanh tiến độ thi công sớm hoàn thành, đưa vào sử dụng các công trình thủy lợi, cấp nước sinh hoạt; lắp đặt và vận hành trạm bơm dã chiến; kéo dài đường ống dẫn nước để kết nối nguồn nước từ đô thị phục vụ cho nông thôn; vận chuyển nước sinh hoạt cho các khu dân cư, trường học, bệnh viện, cơ sở y tế tại các khu vực không đảm bảo nguồn nước.
Các địa phương chủ động thực hiện giải pháp cung cấp nước, không để thiếu nước cho sinh hoạt và chăn nuôi, ảnh hưởng đến sức khỏe, đời sống của nhân dân, nhất là đối với vùng núi, vùng ven biển thường xảy ra thiếu nước sinh hoạt.
Căn cứ tình hình cụ thể về nguồn nước và khả năng cấp nước, điều chỉnh mùa vụ, cơ cấu cây trồng phù hợp, chuyển đổi diện tích trồng lúa ở vùng hạn hán, chưa bảo đảm cấp nước sang cây trồng cạn.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phân công 1 lãnh đạo bộ trực tiếp theo dõi, chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc các địa phương xây dựng và thực hiện phương án phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn; tổ chức dự báo chuyên ngành, chỉ đạo, hướng dẫn điều chỉnh thời vụ, cơ cấu cây trồng và thực hiện các giải pháp phòng, chống hạn hán, thiếu nước.
Theo dõi chặt chẽ diễn biến thời tiết, nguồn nước, hướng dẫn điều tiết nước tại các hồ chứa thủy lợi, quản lý nguồn nước trong các hệ thống công trình thủy lợi; thường xuyên kiểm tra, đánh giá cân đối nguồn nước để điều chỉnh kế hoạch sử dụng nước phù hợp đáp ứng tốt nhất nhu cầu nước sinh hoạt và sản xuất.
Bộ Tài nguyên và Môi trường theo dõi sát diễn biến thời tiết, tăng cường dự báo, cảnh báo, nhận định về tình hình khí tượng thủy văn, kịp thời cung cấp thông tin phục vụ chỉ đạo sản xuất phù hợp với điều kiện nguồn nước và chủ động thực hiện các biện pháp phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương và các địa phương thống nhất kế hoạch vận hành linh hoạt, điều tiết nước các hồ chứa thủy lợi, thủy điện lớn để chủ động phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn và khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên nước trong cả mùa lũ, mùa cạn.
Bộ Công Thương chỉ đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam rà soát phương án sản xuất điện trong bối cảnh xảy ra thiếu nước tại các hồ thủy điện để có phương án chủ động bảo đảm cung ứng điện cho sản xuất, sinh hoạt của nhân dân; tăng cường sử dụng các nguồn điện, ưu tiên dành nước của các hồ thủy điện phục vụ phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; phối hợp với các cơ quan truyền thông làm tốt công tác phổ biến, tuyên truyền ý thức sử dụng tiết kiệm điện, đặc biệt là trong các tháng cao điểm nắng nóng; tính toán, đề xuất vận hành linh hoạt các hồ chứa thủy điện lớn gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường thẩm định, trình cấp thẩm quyền xem xét, quyết định nhằm khai thác hiệu quả, tiết kiệm nguồn nước.
Bộ Y tế chủ động hướng dẫn người dân các kỹ năng để bảo vệ sức khỏe khi nắng nóng gay gắt kéo dài; chỉ đạo lực lượng y tế cơ sở hướng dẫn nhân dân bảo đảm an toàn môi trường, tránh bùng phát dịch bệnh do nắng nóng kéo dài, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn.
Bộ Xây dựng chỉ đạo các cơ quan chức năng, các đơn vị quản lý, vận hành các Nhà máy nước lớn rà soát, nâng cao năng lực, hiệu quả lấy nước phù hợp với điều kiện nguồn nước các hồ chứa và trên các lưu vực sông, bảo đảm cấp nước an toàn cho sinh hoạt và sản xuất của nhân dân ở hạ du.
Bộ Thông tin và Truyền thông, Đài Tiếng nói Việt Nam, Đài Truyền hình Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam, Báo Nhân dân và các cơ quan truyền thông tiếp tục làm tốt công tác thông tin, truyền thông, nâng cao nhận thức của các cấp, ngành, tổ chức, đơn vị và người dân để thay đổi, nhận thức, chủ động sử dụng tiết kiệm điện, nước, chủ động ứng phó với tình trạng hạn hán, thiếu nước.
Các bộ, ngành khác chủ động chỉ đạo, phối hợp, hỗ trợ địa phương triển khai công tác phòng, chống, khắc phục tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn theo chức năng quản lý nhà nước được phân công./.
