Với mục tiêu nhằm bảo tồn vững chắc và phát huy giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản văn hóa thế giới Thành nhà Hồ, phục vụ phát triển du lịch và kinh tế-xã hội, cũng như từng bước đưa Di sản trở thành điểm tham quan du lịch trọng điểm quốc gia và khu vực, tỉnh Thanh Hóa sẽ dành 354 tỷ đồng để bảo tồn, tu bổ, phục hồi, tôn tạo Di sản văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ (giai đoạn 1).
Theo đó, Thanh Hóa đã phê duyệt dự án Bảo tồn, tu bổ, phục hồi, tôn tạo một số hạng mục công trình thuộc khu vực Thành nội Di sản văn hóa thế giới Thành Nhà Hồ và chia thành 2 giai đoạn.
Giai đoạn 1 từ năm 2025-2027, sẽ thực hiện các hạng mục như: khu trưng bày khảo cổ điện Hoàng Nguyên; tu bổ, phục hồi Hào thành phía Nam (gồm cả Vệ thành); tu bổ, phục hồi đường Hoàng Gia; Tu bổ, chống thấm Cổng Nam; làm đường giao thông nội bộ; cây xanh cảnh quan, điện chiếu sáng và hạ tầng kỹ thuật…
Tỉnh sẽ tiến hành tu bổ, phục hồi toàn bộ Hào thành phía Nam với chiều dài 1.448m, theo đúng quy mô, tuyến hướng của Hào thành gốc. Hào thành phía Nam cũng được phục hồi kéo dài thêm với điểm đầu nằm ở góc thành Đông Nam (thuộc hào Thành Đông, giáp rãnh dự án) và điểm cuối nằm ở góc thành Tây Nam (thuộc hào Thành Tây, giáp ranh dự án). Hào thành phía Nam sẽ có bề rộng đáy 47,9m, bề rộng mặt trên là 55m…
Đường Hoàng Gia nội thành Di sản thế giới Thành nhà Hồ nằm ở chính giữa Kinh đô theo trục Bắc-Nam trong quy hoạch tổng thể của các kinh đô cổ phương Đông. Hiện dấu tích đường Hoàng Gia trong nội thành Di sản Thành nhà Hồ còn lại rất rõ, được kè đá xanh và lát đá phiến nằm chính giữa cổng Nam Thành nhà Hồ, hướng Bắc-Nam, nối thẳng về phía Nam đến di tích Nam Giao nối về phía Bắc con đường hướng vào trung tâm nội thành.
Các cuộc khai quật khảo cổ đã làm rõ địa tầng từ con đường hiện tại đến dấu tích móng, nền của con đường thời Hồ gồm 3 lớp chính tương ứng với ba giai đoạn của con đường, trong đó lớp trên cùng là dấu tích đường quốc lộ 217 hiện tại chạy qua trục chính tâm thành Nhà Hồ; Lớp thứ hai (lớp giữa) là dấu tích con đường thời Pháp thuộc xây dựng năm 1937; Lớp thứ 3 là lớp gia cố móng nền đường Hoàng Gia, nhưng tại các hố khai quật ở khu B đều cho thấy con đường đã bị phá hủy bởi các đợt đào đất làm đường năm 1937, chỉ còn lớp móng gia cố nền đường Hoàng Gia thời Hồ là lớp đất sét vàng lẫn sét đỏ đầm tạo mặt phẳng cho con đường và sân nền giữa các kiến trúc.
Dọc theo con đường Hoàng Gia, các nhà khoa học đã phát hiện nhiều dấu tích kiến trúc quan trọng của kinh đô. Trên trục đường Hoàng Gia tại các khu A, B hiện đã xuất lộ hàng chục dấu tích kiến trúc lớn của kinh đô cổ.
Trong giai đoạn 2 từ năm 2027-2028, sẽ thực hiện các hạng mục như: phục hồi, tôn tạo Đông Thái Miếu; tôn tạo Tây Thái Miếu, cầu Nam Thành…
Ủy ban Nhân dân tỉnh Thanh Hóa cũng giao Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (chủ đầu tư) có trách nhiệm tổ chức thực hiện theo đúng các quy định của pháp luật về đầu tư xây dựng công trình và di sản văn hóa, đảm bảo chất lượng và hoàn thành dự án. Đồng thời, yêu cầu Ủy ban Nhân dân xã Tây Đô tổ chức thực hiện công tác giải phóng mặt bằng và tái định cư thuộc địa bàn xã quản lý theo quy định.
Liên quan đến Dự án bảo tồn, tu bổ, phục hồi, tôn tạo một số hạng mục thuộc khu vực Thành nội Di sản văn hóa thế giới Thành nhà Hồ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng yêu cầu sau khi hoàn thiện dự án, Ủy ban Nhân dân tỉnh Thanh Hóa có văn bản gửi Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam.
Cơ quan này sẽ làm thủ tục và có công hàm chính thức thông báo đến Trung tâm Di sản thế giới, kèm theo hồ sơ dự án, tài liệu liên quan bằng tiếng Anh. Đây là quy trình cần thiết nhằm đảm bảo tính minh bạch, tuân thủ cam kết quốc tế của Việt Nam đối với các di sản đã được UNESCO ghi danh.
Ông Nguyễn Văn Long, Phó Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành nhà Hồ khẳng định: Trải qua thời gian và biến thiên lịch sử, đến nay nhiều hạng mục trong Thành nội đã xuống cấp, do đó, việc tỉnh Thanh Hóa triển khai dự án bảo tồn giai đoạn 1 không chỉ là nhiệm vụ cấp thiết để gìn giữ di sản, mà còn góp phần khẳng định cam kết của Thanh Hóa nói riêng, Việt Nam nói chung trong bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa nhân loại. Sau khi hoàn thiện, các hạng mục tu bổ, phục hồi không chỉ trả lại diện mạo cho di sản, mà còn tạo tiền đề phát triển du lịch bền vững, đưa Thành nhà Hồ trở thành điểm đến văn hóa-lịch sử hấp dẫn trong và ngoài nước.
Được xây dựng từ thế kỷ 14, Thành nhà Hồ mang dấu ấn độc đáo của kỹ thuật xây thành bằng đá lớn, hiếm thấy trong lịch sử kiến trúc Việt Nam và thế giới. Năm 2011, Thành nhà Hồ được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới nhờ những giá trị nổi bật về kiến trúc, quy hoạch và lịch sử. /.
Thành nhà Hồ - từ di sản thành điểm sáng du lịch
Bên cạnh việc tiếp tục đầu tư nghiên cứu, khảo cổ cũng như bảo vệ, bảo tồn di sản Thành nhà Hồ, việc quảng bá, phát huy giá trị di sản này đến với bạn bè trong và ngoài nước là một nhiệm vụ trọng tâm.
