Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có động thái mới nhất nhằm "thiêu rụi" những thành tựu của người tiền nhiệm Obama khi tuyên bố rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran. (Nguồn: Bangkok Post) Theo Trang mạng RollingStone.com, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bị chỉ trích vì không có chút thống nhất nào trong quá trình ra quyết định của mình. Song trong quãng thời gian 15 tháng tại nhiệm, ông đã luôn nỗ lực để đạt được một mục tiêu: "đốt cháy" di sản của người tiền nhiệm Barack Obama.
Động thái mới nhất nhằm "thiêu rụi" những thành tựu của người tiền nhiệm nhắm vào thỏa thuận hạt nhân Iran, khi ông Trump tuyên bố rút khỏi thỏa thuận. Việc này diễn ra sau khi giới chuyên gia, quan chức chính phủ và cộng đồng quốc tế phải mất hàng tháng trời để thực hiện chiến dịch nhằm duy trì thỏa thuận mà ông Trump gọi là “một trong những thứ tồi tệ nhất.”
Mặc dù chiều 8/5, khi tuyên bố Mỹ rút khỏi thỏa thuận mà Trump gọi là “ung nhọt và thối rữa”, ông vẫn nói rằng sẽ sẵn sàng đàm phán nếu Iran quyết định thảo luận những điều khoản mới. Đồng thời, Tổng thống Trump cũng nói rằng ông sẽ ngăn chặn Iran phát triển vũ khí hạt nhân, và rằng nếu Tehran nối lại chương trình phát triển vũ khí hạt nhân thì “nước này sẽ gặp phải những vấn đề lớn hơn chưa từng gặp trước đây.”
Giới phân tích lập tức chỉ ra ba hậu quả to lớn sau quyết định của Trump:
Iran sẽ có thể tiếp tục phát triển bom hạt nhân
Kể từ khi thỏa thuận có hiệu lực vào tháng 10/2015, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đã giám sát chặt chẽ Iran về việc thực thi cam kết ngừng chương trình vũ khí hạt nhân của mình. IAEA cũng đã đưa ra mức độ đánh giá chưa từng có tiền lệ về sự minh bạch trong năng lực hạt nhân của Iran, một sự đảm bảo rất có giá trị với quốc gia này.
Theo giới phân tích, khi sự đảm bảo này bị gỡ bỏ cùng việc Mỹ rút khỏi thỏa thuận hạt nhân, Iran sẽ có thể nối lại chương trình vũ khí hạt nhân. Mỹ sẽ không có cách nào để giám sát xem Tehran có đang phát triển vũ khí hạt nhân hay không. Ngoài ra, việc Tehran phát triển bom hạt nhân cũng sẽ khiến vài quốc gia Trung Đông khác làm điều tương tự.
Trên bài bình luận gần đây đăng trên tờ New York Times, Ngoại trưởng Anh Boris Johnson viết: “Điều gì đạt được từ thỏa thuận hạt nhân này? Hãy hình dung những cuộc nội chiến, xung đột giết hại lẫn nhau, vốn tàn phá toàn Trung Đông như hiện nay, đều được các bên kiềm chế. Rồi sau đó (Mỹ) lại gây sức ép đối với thỏa thuận và làm gia tăng khả năng xảy ra cuộc đua vũ khí hạt nhân trong khu vực do Iran vội vàng chế tạo bom hạt nhân. Đó là viễn cảnh xấu mà thỏa thuận này đã từng giúp ngăn chặn.”
Rạn nứt quan hệ đồng minh Mỹ-phương Tây
Mặc dù Tổng thống Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận, các đồng minh ở châu Âu cam kết duy trì văn kiện mang tính quốc tế này. Khi đó, việc tái áp đặt các lệnh trừng phạt có thể gây ra căng thẳng giữa Mỹ và những đồng minh mà Washington phụ thuộc nhiều nhất.
Ngoài ra, quyết định của ông Trump có thể gây ra rạn nứt trong mối quan hệ với Trung Quốc và Nga, vốn là những nước mong muốn Mỹ “ở lại” với thỏa thuận đồng thời cảnh báo tình trạng bất ổn địa chính trị sẽ xảy ra nếu thỏa thuận bị hủy bỏ.
Chưa hết, cũng giống như khi Trump rút Mỹ khỏi Hiệp định Paris chống biến đổi khí hậu, việc hủy thỏa thuận Iran sẽ là một “cú tát mạnh tay” vào vị thế của ông với tư cách là lãnh đạo của một quốc gia tầm cỡ.
Cản trở một thỏa thuận với Triều Tiên
Việc tái áp đặt các biện pháp trừng phạt nhằm vào Iran sẽ là sự đảo chiều chính sách quan trọng nhất của Trump từ trước đến nay. Trong khi đó, cuộc gặp thượng đỉnh với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un đang đến gần. Việc ông Trump rút Mỹ khỏi thỏa thuận mà Iran đang tuân thủ xét ở mọi góc độ có thể khiến Bình Nhưỡng lo ngại khi tham gia một thỏa thuận tương tự với Washington.
Trong cuốn sách đồng tác giả với Tony Schwartz mang tên “The Art of the Deal,” Tổng thống Trump đã dùng những ngôn từ khó nghe để chỉ trích thỏa thuận hạt nhân Iran. Nếu Trump muốn dàn xếp một thỏa thuận giúp phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên, ông sẽ phải tìm ra một điều gì đó vừa khiến Triều Tiên chấp nhận được, vừa mang lại lợi ích lớn hơn cho Mỹ so với thỏa thuận hạt nhân Iran. Thế nhưng, điều này dường như nằm “ngoài tầm với,” chí ít có thể nói như vậy./.
