Sông băng ở Nam Cực ngày 14/9/2017. (Ảnh: AFP/TTXVN) Các nhà khoa học Mỹ ngày 27/2 cho biết băng ở vùng biển Nam Cực trong tuần trước có thể đã giảm xuống mức thấp kỷ lục trong vòng 45 năm kể từ khi các nhà khoa học bắt đầu theo dõi dữ liệu vệ tinh.
Theo Trung tâm dữ liệu băng tuyết quốc gia (NSIDC) thuộc Đại học Colorado Boulder (Mỹ), diện tích băng ở Nam Cực đã giảm xuống còn 1,79 triệu km2 vào ngày 21/2, ít hơn 136.000km2 so với mức thấp kỷ lục đo được năm 2022.
Các nhà khoa học NSIDC nhấn mạnh đây là thống kê sơ bộ vì băng có thể tan chảy thêm vào cuối mùa. Dự kiến NSIDC sẽ công bố con số cuối cùng về diện tích băng vào đầu tháng Ba tới.
NSIDC cho biết sự biến mất của băng biển làm lộ ra các thềm băng và sông băng, dễ chịu tác động của những con sóng và điều kiện thời tiết ấm dẫn đến tan chảy và nứt vỡ.
Phân tích vệ tinh hồi năm ngoái cho thấy các sông băng ven biển ở Nam Cực đang tách ra các tảng băng trôi nhanh hơn khả năng tạo băng của tự nhiên.
Tình trạng giảm xuống của diện tích băng ở Nam Cực trong những năm vừa qua đang ở mức báo động.
Nam Cực chứa khoảng 90% lượng băng trên thế giới. Dải băng trên Nam Cực dày tới 4,8km và rộng 13,7 triệu km vuông. Ngoài băng biển, Nam Cực còn có băng trên đất liền. Các nhà khoa học cho biết khối lượng băng trên đất liền ít thay đổi vào mùa Hè hơn so với băng biển. Chu kỳ băng tuyết Nam Cực biến đổi đáng kể hằng năm, khi mùa Hè băng tan và mùa Đông đóng băng dày.
Lục địa này không trải qua tình trạng băng tan nhanh trong 4 thập kỷ qua như băng ở Greenland và Bắc Cực do khí hậu toàn cầu ấm lên. Tuy nhiên, tỷ lệ băng tan tại đây tăng cao từ năm 2016, gây lo ngại xu hướng băng tan có thể kéo dài.
Các nhà khoa học cảnh báo thế giới chứng kiến tốc độ băng tan cao gấp 6 lần so với những năm 90 của thế kỷ 20, kéo theo hệ quả mực nước biển dâng và đến năm 2100 có thể dẫn tới tình trạng lũ lụt hằng năm tại các khu dân cư hiện là nơi cư trú của khoảng 400 triệu người.
Qua phân tích dữ liệu thu được từ vệ tinh, các phương pháp đo tại chỗ và ứng dụng phân tích trên máy tính trong nhiều thập kỷ, 89 nhà nghiên cứu nhận thấy các khối băng mất đi tại Nam Cực đã tăng gấp 6 lần từ 81 tỷ tấn lên mức 475 tỷ tấn mỗi năm trong chưa đầy ba thập kỷ qua.
Trước hàng loạt hiện tượng thời tiết cực đoan, các khối băng dày hàng km trên Trái Đất đã sụt giảm tới 6.400 tỷ tấn trong giai đoạn 1992-2017. Tình trạng tan băng đã khiến mực nước biển toàn cầu dâng cao gần 2cm.
[Có thêm dấu hiệu cho thấy băng ở Nam Cực đang giảm dần]
Dù là châu lục lạnh nhất thế giới, nhưng Nam Cực cũng không thể "miễn dịch" được với tình trạng ấm lên toàn cầu khi giới khoa học lần đầu tiên phát hiện mức nhiệt cao kỷ lục tại đây trong giai đoạn Hè 2019-2020. Các nhà khoa học ghi nhận nền nhiệt độ cao tới 9,2 độ C tại trạm quan trắc Casey.
Nắng nóng trong những mùa Hè gần đây cũng là nguyên nhân gây ra hiện tượng băng tan. Nắng nóng đã làm giảm tới 552 tỷ tấn băng ở vùng cực này, tương ứng với việc cứ mỗi giây lại có khoảng tám bể bơi chuẩn Olympic "tháo nước" vào các đại dương.
Dù khó có thể nhận thấy rõ dấu hiệu nước biển dâng bằng mắt thường so với việc gia tăng cường độ của các cơn bão, nhưng gần đây hiện tượng này đã cho thấy sức tàn phá nghiêm trọng nhất trong số các tác động của tình trạng ấm lên toàn cầu.
Băng trôi ở Nam Cực. (Nguồn: AFP/TTXVN) Các chuyên gia phân tích rằng hiện tượng này làm tăng thêm mực nước biển - thậm chí có thể lên tới hàng mét vào thế kỷ 22. Nếu tiếp tục bị tác động theo kịch bản biến đổi khí hậu ở mức trầm trọng nhất, Nam Cực và sẽ chứng kiến mực nước biển dâng trên 17cm vào cuối thế kỷ 21.
Trong năm nay, tình trạng báo động này có thể sẽ tiếp diễn và thậm chí còn khiến băng tan chảy nhanh hơn. Dự báo các dòng nước biển sâu chảy từ Nam Cực có thể giảm 40% vào năm 2050.
Theo một kết quả của nghiên cứu tại Australia, các sự kiện El Nino mạnh hơn trong tương lai có thể làm tăng tốc độ ấm lên của vùng nước sâu ở Nam Cực, khiến các thềm băng và tảng băng ở Nam Cực rơi vào tình trạng tan chảy không thể đảo ngược.
El Nino là giai đoạn ấm hơn của chu kỳ Dao động phương Nam El Nino (ENSO) xảy ra trên vùng nhiệt đới phía Đông Thái Bình Dương. Nghiên cứu mới do Tổ chức Nghiên cứu khoa học và công nghiệp Khối thịnh vượng chung (CSIRO) - cơ quan khoa học thuộc Chính phủ Australia, công bố đã chứng minh rằng sự biến đổi của ENSO làm giảm thiểu sự nóng lên ở gần bề mặt đại dương nhưng làm tăng tốc độ nóng lên của các vùng nước sâu hơn.
Các chuyên gia cho biết những phát hiện này rất quan trọng, cung cấp thêm sự hiểu biết về ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với Nam Cực. Ngoài ra, biến đổi khí hậu có thể sẽ làm tăng cường độ của ENSO, từ đó gia tăng cường độ của cả El Nino và La Nina./.
