Công tác tại một trường mầm non vùng cao, nơi đa số học sinh là người dân tộc Dao, bằng tình yêu nghề, yêu trẻ, cô Ngô Thị Tâm, giáo viên Trường Mầm non Đồng Văn (xã Hoành Mô, tỉnh Quảng Ninh) đã không ngừng nỗ lực sáng tạo để những giờ học trở nên sinh động, gần gũi, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi.
Hoành Mô là xã vùng cao biên giới với trên 75% dân số là người dân tộc Dao, 22% dân tộc Tày, 3% là các dân tộc Kinh, Sán Chỉ. Dân cư trên địa bàn sống không tập trung, phân bố không đồng đều, chủ yếu là sống bằng nghề làm nông, lâm nghiệp.
Cô Tâm cho hay điều kiện kinh tế của địa phương còn nhiều khó khăn khiến các học sinh nơi đây chịu nhiều thiệt thòi. Một số cha mẹ trẻ phải đi làm thuê xa nhà, gửi con ở nhà cho ông bà. Các cháu không cùng độ tuổi nên khả năng nhận thức không đồng đều, nhiều cháu không hiểu ngôn ngữ tiếng Việt nên ảnh hưởng nhiều đến việc giao tiếp. Cha mẹ học sinh ở trường đa số là dân tộc thiểu số, kinh tế phụ thuộc vào mùa vụ, vốn tiếng Việt của cha mẹ còn hạn chế.
Dù có nhiều khó khăn nhưng nụ cười trong sáng của học sinh chính là nguồn động lực lớn lao nhất giúp cô thêm vững tin, thêm yêu nghề và gắn bó lâu dài với sự nghiệp trồng người. “Dù còn nhiều vất vả, nhưng chính môi trường đặc thù ấy đã rèn luyện cho tôi sự kiên trì, tinh thần trách nhiệm và tình yêu thương dành cho trẻ,” cô Tâm chia sẻ.
Và với tình yêu nghề, yêu trẻ, cô đã dành tâm huyết để nghiên cứu, liên tục đổi mới sáng tạo trong dạy và học, mang lại những giờ học đầy sôi nổi cho học trò. Cô mạnh dạn áp dụng phương pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, ứng dụng các phương pháp giáo dục mầm non quốc tế như Montessori, giáo dục steam, ứng dụng công nghệ (Al), tăng cường các hoạt động trải nghiệm, sáng tạo. Cô cũng thường xuyên tận dụng các đồ dùng nguyên vật liệu có sẵn ở địa phương, tái chế đồ dùng dạy học để vừa tiết kiệm, vừa giúp trẻ thêm hứng thú đồng thời tạo sự gần gũi với trẻ, giúp trẻ chủ động trong các hoạt động.
Những giờ học của cô Tâm còn sôi động và thu hút học sinh bởi sự đa dạng trong cách thức tổ chức các hoạt động: cô tổ chức các trò chơi gắn với vận động, âm nhạc, tiếp cận đa văn hóa, kể chuyện sáng tạo, giúp các học sinh tiếp thu kiến thức một cách tự nhiên, nhẹ nhàng, hiệu quả. Đặc biệt, với đặc thù học sinh chủ yếu là người dân tộc thiểu số, cô luôn tăng cường tiếng Việt cho trẻ trong tất cả các hoạt động trong ngày.
Cô Tâm đã có hàng loạt sáng kiến kinh nghiệm áp dụng hiệu quả tại trường và lan rộng trong toàn huyện, toàn tỉnh.
Trong năm học 2024-2025, sáng kiến “Biện pháp tăng cường tiếng Việt cho trẻ mẫu giáo người dân tộc thiểu số dựa trên cơ sở tiếng mẹ đẻ tại Trường mầm non Đồng Văn, huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh” của cô Tâm đã giúp tăng trên 50% khả năng nói thành thạo tiếng Việt, giúp trẻ tự tin khi giao tiếp. Không chỉ được nhân rộng ra các trường trên địa bàn, sáng kiến này của cô Tâm đã được ngành giáo dục Quảng Ninh đăng ký bằng khen của Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Cũng trong năm học này, cô còn có sáng kiến “Biện pháp xây dựng lớp học vui vẻ – hạnh phúc theo hướng lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi – Trường Mầm non Đồng Văn”. Việc áp dụng sáng kiến đã giúp trẻ chủ động tự tin giao tiếp với cô giáo, bạn bè và mọi người xung quanh đạt 97%, tăng 55% so với đầu năm. Trẻ biết thể hiện tình yêu thương, chia sẻ, bộc lộ suy nghĩ, tính cách của bản thân đạt 95% tăng 58% so với đầu năm. Trẻ tích cực hứng thú khi tham gia vào các hoạt động, yêu thích đến trường, lớp đạt 97% tăng 40% so với đầu năm. Với sự thay đổi đó, trẻ say mê với hoạt động học tập, rất tình cảm, hạnh phúc khi đến trường và đi học đều.
Năm học 2023-2024, sáng kiến “Biện pháp tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc theo hướng tiếp cận đa văn hoá cho trẻ mẫu giáo dân tộc thiểu số tại trường Mầm non Đồng Văn, huyện Bình Liêu, tỉnh Quảng Ninh” của cô được công nhận là sáng kiến cấp tỉnh và lan rộng ra các trường mầm non trên địa bàn.
Việc áp dụng sáng kiến này giúp học sinh hứng thú tham gia các hoạt động âm nhạc trong và ngoài giờ học, mạnh dạn tự tin thể hiện khả năng. Trẻ có sự hiểu biết về âm nhạc đa văn hoá và có thể ghi nhớ được 1 số bài hát ở các vùng miền khác nhau. Trẻ thích đến lớp, tích cực tham gia các hoạt động ca hát cùng cô và các bạn. Thông qua hoạt động giáo dục âm nhạc theo tiếp cận đa văn hóa trẻ được phát triển toàn diện ở tất cả các lĩnh vực nhận thức, tình cảm và kỹ năng xã hội, ngôn ngữ, thẩm mỹ.
Trước đó, trong năm học năm học 2022-2023, sáng kiến “Biện pháp phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ mẫu giáo ghép 3,4,5 tuổi Trường Mầm non Đồng Văn” của cô cũng giúp trẻ mạnh dạn chủ động chào hỏi lễ phép khi đến lớp, biết thể hiện hành vi văn minh khi giao tiếp ứng xử với mọi người xung quanh, biết thể hiện nhu cầu, cảm xúc của bản thân tại lớp. Từ chỗ giao tiếp còn hạn chế, hầu hết trẻ đều mạnh dạn, tự tin, sử dụng được câu từ phù hợp với tình huống giao tiếp, sử dụng vốn từ phong phú, chủ động giao tiếp với mọi người xung quanh. Kết quả học tập của trẻ cũng được nâng lên rõ rệt khi hăng hái tham gia thảo luận, trình bày trong các giờ hoạt động nhóm.
Năm học 2021-2022, sáng kiến “Biện pháp phát triển ngôn ngữ theo hướng lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ Mẫu giáo ghép 3,4,5 tuổi trường Mầm non Đồng Văn” của cô giúp trẻ phát âm tiếng Việt rõ ràng. Vốn từ phát triển giúp trẻ nói tiếng Việt rõ ràng, mạch lạc hơn câu có nghĩa đầy đủ hơn. Việc hăng hái phát biểu, kể chuyện, đọc thơ, đóng kịch… giúp trẻ mạnh dạn, tự tin hơn. Sáng kiến cũng giúp phụ huynh thay đổi nhận thức về vai trò của phát triển tiếng Việt cho trẻ ở nhà.
Năm học 2019-2020, sáng kiến “Giáo dục âm nhạc thông qua hoạt động học và hoạt động mọi lúc mọi nơi cho trẻ Mẫu giáo 5-6 tuổi Đồng Thắng - Trường Mầm non Đồng Văn” của cô giúp 100% trẻ được khuyến khích tham gia các hoạt động giáo dục âm nhạc; 91,7% trẻ có kỹ năng trong âm nhạc, mạnh dạn, tự tin biểu diễn trước mọi người.
Bên cạnh vai trò là giáo viên, cô Tâm còn là Bí thư Đoàn thanh niên năng động của Trường Mầm mon Đồng Văn với hàng loạt hoạt động như tổ chức các hoạt động thiết thực trong các ngày lễ lớn để giáo dục truyền thống yêu nước và lòng tự hào dân tộc. Cô cũng tích cực tham gia các hoạt động vì cộng đồng như các đợt ra quân vệ sinh môi trường của xã, huy động phụ huynh tu sửa trường lớp, tham gia các chương trình thiện nguyện...
Theo cô Tâm, những hoạt động này không chỉ tạo môi trường rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh, mà còn gắn kết tinh thần đoàn kết, nhiệt huyết của tập thể cán bộ, giáo viên, đoàn viên trong nhà trường và trên địa bàn xã.
“Là một giáo viên mầm non và cũng là bí thư đoàn thanh niên, tôi luôn tự nhủ phải nỗ lực nhiều hơn nữa để vừa chăm lo, giáo dục các con, vừa góp phần lan tỏa tinh thần xung kích, nhiệt huyết tuổi trẻ trong tập thể. Tôi tin rằng, bằng tình yêu nghề, sự đồng hành của đồng nghiệp và phụ huynh, cùng niềm tin vào thế hệ tương lai, chúng tôi sẽ từng bước vượt qua khó khăn, mang đến cho các con môi trường học tập và trưởng thành tốt đẹp nhất,” cô Tâm nói./.