Đắm chìm trong mùa hoa ban bung nở trên khắp núi rừng Tây Bắc

Hoa ban nở trên các sườn núi bắt đầu bung nở. (Ảnh: Hữu Quyết/TTXVN)

Cứ vào dịp tháng 3 hằng năm, khi hoa đào, hoa mận đã tàn phai, núi rừng Tây Bắc lại ngập trong sắc trắng muốt của hoa ban.

Từ bao đời nay, hoa ban đã đi vào đời sống văn hóa, tâm linh của đồng bào các dân tộc vùng Tây Bắc, nhất là dân tộc Thái, Tày... Người dân vùng cao ưu ái mệnh danh hoa ban là vua của các loài hoa, là một trong những sản vật của núi rừng Tây Bắc những ngày tháng ba này.

Năm nay, từ đầu tháng 3, hoa ban đã bắt đầu bung nở trên khắp núi rừng, cả vùng Tây Bắc ngập trong hoa ban với vẻ đẹp hoang dại, thuần khiết mang sắc trắng tinh khôi thêm chút phớt hồng nhẹ. 

Du khách đến với Tây Bắc có thể dễ dàng bắt gặp những cành hoa ban khoe sắc. Những cành ban trắng hoa la đà ở những sườn núi, sườn đồi, trên những cung đường uống lượn, hay mọc bên hiên nhà như lời mời chào khách vào nhà. Màu tím, trắng, hồng xen lẫn khiến du khách như lạc vào xứ sở thần tiên nào đó. Những chùm hoa ban trắng xòe cánh tinh khôi hay hồng tím nhẹ nhàng khoe vẻ đẹp thanh tao, thơ mộng cùng mùi hương thơm quyến rũ ngây ngất.

Hoa ban có năm cánh xòe thành hình quạt, với nhiều sắc màu như tím, trắng, đỏ, nhưng phổ biến nhất vẫn là màu trắng. Màu trắng hoa ban thường được những thi sỹ ví von như vẻ đẹp tinh khôi trong sáng của những thiếu nữ nơi miền sơn cước.

Hoa ban khi nở rộ khoe màu trắng nhẹ nhàng. (Ảnh: Hữu Quyết/TTXVN)

Hoa ban không chỉ đẹp, đây còn là biểu tượng bất diệt cho tình yêu trong sáng, son sắc thủy chung của những chàng trai, cô gái nơi rẻo cao gắn liền với câu chuyện về nàng Ban và chàng Khum.

Truyền thuyết người Thái kể rằng thuở đó, có một chàng trai tên là Khum đem lòng yêu cô gái tên là Ban. Thế nhưng, cha nàng Ban vì ham giàu nên đã đem gả nàng cho con trai nhà tạo mường.

Mặc cho cô gái hết lời van xin, người cha vẫn cùng với nhà tạo mường sửa soạn làm lễ. Nàng Ban đã tìm chàng để cầu cứu nhưng lại được tin chàng đã theo cha đi mua trâu ở bản xa. Nàng bèn lấy chiếc khăn piêu của mình, buộc vào nơi cầu thang nhà người yêu rồi bươn bả đi tìm chàng. Nàng đi hết núi này, rừng khác, gọi tên người yêu đến khản cả giọng, nhưng chàng ở xa nào có nghe thấy.

Chàng Khum về đến nhà, thấy chiếc khăn piêu của người yêu vắt nơi cầu thang, biết là có chuyện chẳng lành, vội vã đi tìm nàng. Leo qua chín núi mười đèo, cuối cùng, chàng thấy người yêu gục bên một tảng đá băng giá phủ trắng.

Chàng Khum thổi sáo bên xác người yêu đến khi kiệt sức, ngã gục. Nơi nàng Ban nằm xuống sau đó mọc lên một cây hoa búp trắng như búp tay người con gái, nhụy hoa màu tím là máu của chàng trai. Chẳng bao lâu sau, loài hoa ấy mọc lan ra khắp núi rừng Tây Bắc, người ta đặt tên loài hoa đó là hoa ban.

Cứ mỗi độ xuân về, hoa ban lại nở rộ như biểu tượng của Tây Bắc hùng vĩ và hình ảnh đẹp tượng trưng cho người con gái Thái thân thiện, thủy chung, son sắt. Bao đời người, bao mùa hoa, vậy mà mỗi khi đầu xuân… khi sắc hoa nở bung trên từng con phố, bản xa, lại thấy Tây Bắc mới mẻ, lạ mà quen, quen mà lạ bởi những rung cảm mới…

Hoa Ban bắt đầu nở vào khoảng giữa tháng 2 dương lịch hàng năm và bung nở trắng xóa vào tháng 3. (Ảnh: Xuân Tư/TTXVN)

Mùa hoa ban nở cũng hàng năm là dịp đồng bào dân tộc Thái mở các lễ hội như xên bản, xên mường, Nàng Han, Then Kin Pang hay lễ hội Hoa Ban. 

Bà con dùng hoa ban để trang trí làm đẹp và chế biến các món ẩm thực, dâng lễ cầu mùa, cầu phúc và gửi gắm vào đó những ước vọng lớn lao về một cuộc sống thanh bình, ấm no, hạnh phúc.

Đồng bào dân tộc Thái đã chế biến hoa ban thành những món ăn đặc sắc như xôi hoa ban, canh măng hoa ban, nộm hoa ban.  

[Đến Sơn La, thưởng thức những món ăn độc đáo chế biến từ hoa ban]

 Các món ăn này không những ngon mà còn giúp giải nhiệt, thanh mát cơ thể. Du khách mỗi khi có dịp được thưởng thức đều không thể quên hương vị của những món ăn từ hoa ban.

Hoa ban thường kết hợp với măng đắng, rau cải hoặc các loại xương, thịt được pha trộn thêm gia vị đặc trưng như mắc khén, tỏi, ớt, sả và các loại rau thơm. Việc pha trộn gia vị trong từng món cũng khác nhau nhằm tạo nên hương vị đặc trưng riêng.

Một nhành ban bung nở trắng xóa giữa núi rừng. (Ảnh: Xuân Tư/TTXVN)

Để có những bông hoa ban tươi, ngon làm nguyên liệu chế biến các món ăn hằng ngày, người phụ nữ dân tộc Thái phải thức dậy từ sớm, lên rừng hái những bông hoa còn đọng sương.

Mỗi bông hoa ban đều được lựa chọn kỹ càng, mang về rửa sạch và chế biến thành từ 3 đến 5 món ăn chính và vài món phụ trong mâm cơm của người dân tộc Thái.

Từ những bông hoa ban ngọt ngào, quyến rũ, dưới đôi bàn tay khéo léo, chế biến công phu của người phụ nữ dân tộc Thái, những món ăn đặc trưng, độc đáo đã được tạo ra, góp phần tạo nên sự phong phú, đa dạng trong văn hóa ẩm thực của các dân tộc và mời gọi du khách.

Đây là cơ hội tuyệt vời để du khách tìm hiểu về hoa ban, cùng những nét văn hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào dân tộc thiểu số vùng Tây Bắc./.

(Vietnam+)