Cũng như nhiều dân tộc khác, người Cor - một trong những dân tộc thiểu số ở tỉnh Quảng Nam - có phong tục văn hóa tín ngưỡng rất phong phú; trong đó độc đáo nhất là nghi lễ làm trống đất cầu mưa khi thời tiết khô hạn kéo dài.
Xã Trà Kót, huyện Bắc Trà My, tỉnh Quảng Nam, là địa phương tập trung nhiều đồng bào dân tộc Cor sinh sống với gần 1.400 người. Người Cor ở đây sống chủ yếu dựa vào trồng lúa nước, lúa rẫy và trồng rừng, nên việc đảm bảo nguồn nước cho sinh hoạt và sản xuất có ý nghĩa rất quan trọng đối với cộng đồng.
Người Cor theo tín ngưỡng đa thần, năm nào gặp thời tiết bất lợi gây hạn hán, đồng bào lại tổ chức nghi lễ làm trống đất cầu mưa.
Trước khi tiến hành nghi lễ, các thôn bản sẽ họp bàn và nhờ những già làng có uy tín tìm những thế đất rộng, bằng phẳng để chọn làm nơi tổ chức nghi lễ và đi tìm, lựa chọn những chiếc mo cau già, to bản đem phơi khô.
Trên thế đất đã được chọn, người Cor sẽ đào năm chiếc lỗ ngang nhau, mỗi lỗ có chu vi khoảng 20cm và sâu 25cm. Sau đó, mỗi lỗ sẽ được úp kín lại bằng những chiếc mo cau và ghì chặt vào đất tạo thành trống đất. Một sợi dây rừng kéo dài phía trên các mặt trống đất và từ sợi dây này xuống tới mỗi mặt trống có một thanh gỗ nhỏ.
Một chiếc trống đất phải đảm bảo âm thanh kêu to và rõ khi gõ vào sợi dây ngang trên các mặt trống.
Già làng Đỗ Văn Bình cho biết nghi lễ làm trống đất cầu mưa có từ rất lâu đời trong văn hóa của người Cor. Năm chiếc trống đất là đại diện cho năm vị thần gồm thần Trời, thần Mây, thần Mưa, thần Đất và thần Người.
Chúng tôi rất may mắn khi được tham gia vào nghi lễ làm trống đất cầu mưa tại xã Trà Kót trong dịp đầu tháng Sáu này, khi tình hình khô hạn đang diễn ra gay gắt tại địa bàn huyện Bắc Trà My.
Thời điểm làm lễ cúng được tổ chức vào giữa trưa. Lễ vật cúng cầu mưa của người Cor rất đơn giản, gồm trầu cau, rượu, gạo và một con gà luộc. Năm vị già làng uy tín nhất mặc những bộ trang phục truyền thống sẽ đại diện cho thôn bản đứng ra làm lễ, trong đó một già làng khấn chính.
Già làng Đỗ Thái, 79 tuổi là người khấn chính năm nay, cho biết nội dung lời khấn phải thể hiện sự cầu mong tha thiết để gửi tới các vị thần. Lời khấn bằng tiếng Cor, khi dịch sang tiếng Việt đoạn chính có nghĩa là: “Hỡi ông thần Trời, kêu ông thần Mây để ông thần Mưa cứu loài người trên trần gian này đang khát đói. Bây giờ các loài cây cối đang chết rụng và sông suối đang cạn khô, động vật đang chết dần. Thần Đất cùng với thần Trời hãy kêu gọi thần Mây, thần Mưa hãy mau đổ nước xuống cho loài người và động vật trên thế gian được sống.”
Sau mỗi câu khấn cầu mưa xuống, già làng sẽ gõ trống đất, đối với các trống đất đại diện cho bốn vị thần Trời, Mây, Mưa, Đất thì gõ 7 tiếng, riêng thần Người phải gõ 9 tiếng.
Đối với người Cor, nghi lễ làm trống đất cầu mưa rất linh thiêng, người dân nơi đây tin rằng những tiếng trống đất sẽ mang những lời cầu nguyện của dân làng đến các vị thần linh để sớm ban mưa cho mọi vật được sinh sôi, xanh tốt.
Ông Huỳnh Tấn Bường, Bí thư Đảng ủy xã Trà Kót cho biết Trà Kót là một trong số ít nơi mà người Cor sinh sống còn lưu giữ được nghi lễ truyền thống làm trống đất cầu mưa. Qua nghi lễ này, những thế hệ thanh niên người Cor có cơ hội hiểu rõ hơn về lịch sử, văn hóa của dân tộc mình để nâng cao ý thức bảo tồn và truyền lại cho những thế hệ mai sau.
Năm 2013, những già làng ở xã Trà Kót đã đại diện cho tỉnh Quảng Nam ra Thủ đô Hà Nội để biểu diễn và giới thiệu về nghi lễ làm trống đất cầu mưa của đồng bào Cor. Nhiều nhà nghiên cứu văn hóa dân gian đánh giá rất cao sự độc đáo và ý nghĩa của nghi lễ này./.
