Theo dự báo mới nhất của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia (Tổng cục Khí tượng Thủy văn), khoảng 79% El Nino sẽ suy yếu và chuyển sang pha trung tính vào khoảng tháng 4-6/2024, sau đó chuyển qua pha La Nina vào khoảng tháng 6-8/2024 với xác suất khoảng 55%.
Trao đổi với phóng viên Báo Điện tử VietnamPlus, sáng 23/2, Phó Giáo sư - Tiến sỹ Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia lưu ý với kịch bản La Nina xuất hiện như dự báo, khả năng diễn biến bão, mưa, lũ trong nửa cuối năm 2024 sẽ có nhiều diễn biến phức tạp.
El Nino đang trong xu thế giảm
- Đầu tiên xin ông cho biết diễn biến mới nhất về xu thế El Nino trong năm nay?
Phó Giáo sư - Tiến sỹ Mai Văn Khiêm: Theo số liệu quan trắc đại dương, khí quyển mới nhất trong tháng 2/2024, hiện tượng El Nino (từ được dùng để chỉ hiện tượng nóng lên dị thường của lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo trung tâm và Đông Thái Bình Dương) đã qua thời điểm cường độ mạnh nhất và bắt đầu suy yếu.
Trong tháng Một vừa qua, nhiệt độ mặt nước biển trên khu vực biển xích đạo Thái Bình Dương (Nino3.4) vẫn duy trì ở mức cao hơn trung bình trên hầu khắp Thái Bình Dương, nhưng đã có giảm một chút ở phía Đông và Trung tâm Thái Bình Dương.
UNDP đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong giảm thiểu thiệt hại thiên tai
Đại diện UNDP đánh giá cao Việt Nam đã đưa ra những cam kết mạnh mẽ đi kèm với những hành động cụ thể để thực hiện “Cách mạng Xanh” kể từ Hội nghị COP26 đến nay.
Cụ thể, giá trị chuẩn sai nhiệt độ mặt nước biển trên khu vực Nino3.4 giảm trên 2 độ C vào tháng 12/2023 xuống còn khoảng trên 1,87 độ C vào tháng 1/2024.
Về điều kiện khí quyển, theo số liệu của Cơ quan Khí quyển và Đại dương Mỹ (NOAA) thì El Nino cũng yếu đi một chút trong tháng Một. Trong thời kỳ El Nino, ở khu vực Thái Bình Dương gió tín phong suy yếu, hoạt động đối lưu gia tăng gần Trung tâm Thái Bình Dương và giảm trên phần phía Tây Thái Bình Dương.
Tuy nhiên, vào tháng 1/2024, gió tín phong xấp xỉ với mức trung bình trên vùng xích đạo Thái Bình Dương, trong khi hoạt động đối lưu vẫn cao hơn một chút ở khu vực Trung tâm Thái Bình Dương, và ở mức trung bình trên hầu khắp khu vực khu vực phía Tây Thái Bình Dương.
Nhìn chung, điều kiện El Nino đang trong xu thế giảm và đã qua thời kỳ đỉnh điểm. Tuy nhiên, cần lưu ý là tác động của El Nino thường có độ trễ đối với nhiệt độ và lượng mưa toàn cầu cũng như Việt Nam. Hiện tượng này có thể kéo dài đến vài tháng đầu năm 2024 sau khi đạt cường độ mạnh nhất.
- Ông có thể đưa ra một số thống kê về sự chuyển đổi từ El Nino sang La Nina trong quá khứ và sự chuyển đổi này có xảy ra trong năm nay?
Phó Giáo sư - Tiến sỹ Mai Văn Khiêm: Số liệu cơ quan khí tượng quan trắc từ năm 1950 cho thấy hơn một nửa số chu kỳ El Nino sau khi kết thúc sẽ chuyển đổi sang trạng thái La Nina (hiện tượng bề mặt biển ở trung tâm và phía Đông xích đạo Thái Bình Dương lạnh đi so với bình thường), vì vậy điều này cũng là hoàn toàn bình thường trong năm 2024.
Theo số liệu của Cơ quan Khí quyển và Đại dương Mỹ, có tới 5 trong số 8 chu kỳ El Nino mạnh tương tự kể từ năm 1950, sau đó chuyển nhanh sang pha La Nina. Quá trình chuyển đổi từ El Nino sang La Nina cũng diễn ra nhanh chóng.
Dự báo mới nhất từ tổ hợp các mô hình thống kê và động lực có nhận định tương đối thống nhất về quá trình chuyển đổi từ El Nino sang pha trung tính vào mùa Xuân năm 2024, tiếp sau đó là xu thế La Nina sẽ xuất hiện trong mùa Hè 2024.
Dù vậy, cơ quan dự báo khí tượng quốc gia vẫn cần theo dõi tiếp vì các mô hình dự báo vẫn còn có tính không chắc chắn trong dự báo, đặc biệt là dự báo xa, dài hạn.
Hiện tại, chúng tôi chỉ có thể nhận định sơ bộ về thời điểm kết thúc El Nino là khoảng 79% khả năng xảy ra vào tháng 4-6/2024 và thời điểm bắt đầu La Nina với khoảng 55% khả năng xảy ra vào tháng 6-8/2024.
Cần làm gì để chuẩn bị ứng phó?
- Với xu thế khí tượng như dự báo trên, theo ông, các địa phương và người dân cần làm gì để chuẩn bị ứng phó với thiên tai nguy hiểm trong tình hình ENSO (tên gọi chung về hiện tượng El Nino và La Nina)?
Phó Giáo sư - Tiến sỹ Mai Văn Khiêm: Với dự báo diễn biến của El Nino như hiện tại, trước mắt, cơ quan khí tượng thủy văn Việt Nam vẫn tiếp tục có các cảnh báo nguy cơ thiếu hụt nguồn nước vào các tháng nửa đầu năm 2024 ở các khu vực Bắc Bộ, Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ.
Nắng nóng tại khu vực Nam Bộ, khu vực Tây Bắc Bắc Bộ và Trung Bộ cũng có khả năng đến sớm và xuất hiện nhiều và gay gắt so với trung bình nhiều năm.
Trong khoảng thời gian nửa cuối năm 2024, với kịch bản La Nina xuất hiện, phát triển như dự báo trên và bắt đầu tác động đến nước ta vào đúng thời kỳ mưa, bão tập trung ở Trung Bộ, khả năng bão, mưa, lũ sẽ có nhiều diễn biến phức tạp. Mưa lớn có khả năng xuất hiện nhiều trong các tháng cuối năm.
Thống kê cho thấy trong những năm La Nina xuất hiện thì lượng mưa thường vượt trung bình nhiều năm ở các tỉnh ven biển Trung Bộ và Tây Nam Bộ, thấp hơn trung bình nhiều năm ở Bắc Bộ, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. Đáng lưu ý, khả năng xuất hiện các đợt mưa lớn ở khu vực Trung Bộ, nhất là trong các tháng mùa Thu.
Trong điều kiện khí tượng diễn biến phức tạp trên, các địa phương cần chủ động thường xuyên rà soát các điểm xung yếu lũ quét, sạt lở đất trước mùa mưa bão và trước các đợt mưa lớn để đảm bảo an toàn cho nhân dân.
Ngoài ra, một điều gần như chắc chắn là hiện tượng dông lốc trên đất liền và trên các vùng biển, mưa lớn cục bộ thời đoạn ngắn gây ngập úng đô thị sẽ xuất hiện nhiều hơn sẽ ảnh hưởng nhiều đến hoạt động phát triển kinh tế-xã hội.
Trân trọng cảm ơn ông!
