Tấm lợp fibro ximăng màu đang được ứng dụng rộng rãi tại Thái Lan. Sáng ngày 19/1/2021, Hội Vật liệu Xây dựng Việt Nam đã tổ chức Hội thảo “Sản phẩm fibro ximăng an toàn khi sử dụng” nhằm thảo luận và cung cấp thêm thông tin cho người tiêu dùng về khả năng sử dụng an toàn của các sản phẩm fibro ximăng (hay còn gọi là sản phẩm ximăng amiăng trắng).
Hội thảo được tổ chức trong bối cảnh tiếp tục có nhiều tranh cãi xung quanh vấn đề sản phẩm fibro ximăng có an toàn hay không.
Sản phẩm fibro ximăng vẫn được phát triển tại nhiều quốc gia
Chia sẻ về tình hình sử dụng các sản phẩm fibro ximăng, ông Thái Duy Sâm - Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hội Vật liệu Xây dựng Việt Nam khẳng định các sản phẩm hiện đang được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp tại các quốc gia như Nga, Trung Quốc, Ấn Độ, Mỹ, Ukraine, Belarus...
Đặc biệt, tất cả các nước trong khối ASEAN vẫn đang sử dụng các sản phẩm fibro ximăng như tấm lợp sóng, tấm phẳng, tấm ốp tường, ống cấp nước sinh hoạt, nước nóng, cấp nhiệt, thoát nước mưa, ống thủy lợi.
Quy trình chế tạo ximăng amiăng được phát minh lần đầu tiên bởi Ludwig Hatschek (Áo) vào năm 1899, và đã được phát triển thành một ngành công nghiệp hữu ích tại các quốc gia. Với 130 năm phát triển, Liên bang Nga hiện sử dụng khoảng 63% khối lượng amiăng trắng để sản xuất vật liệu fibro ximăng như nền móng, bêtông tường, tấm ốp tường, ống dẫn và thoát nước...
Những quốc gia châu Á như Trung Quốc, Ấn Độ, Thái Lan cũng đang phát triển thêm các loại sản phẩm mới. Ngày nay, những tấm lợp fibro ximăng nhiều màu sắc đã bắt đầu xuất hiện tại các công trình biệt thự của Thái Lan.
Ông Võ Quang Diệm - Chủ tịch Hiệp hội Tấm lợp Việt Nam nhấn mạnh “Việt Nam cũng đang phát triển các sản phẩm fibro ximăng mới. Gần đây, những sản phẩm như tấm panel làm tường vách, tấm lợp fibro ximăng màu đã được ứng dụng trong xây trường học và làm nhà tình nghĩa cho người nghèo tại các tỉnh Hà Giang, Nam Định, Nghệ An và Cần Thơ.”
Cần thiết hay không việc dán nhãn cảnh báo sản phẩm fibro ximăng?
Những năm qua, nhiều nghiên cứu khoa học quốc tế và trong nước đã khẳng định không phát hiện trường hợp bệnh ác tính nào liên quan tới sản xuất và sử dụng sản phẩm fibro ximăng có chứa amiăng trắng.
Chia sẻ kết quả nghiên cứu liên quan đến sản phẩm cụ thể là tấm lợp fibro ximăng, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Lương Đức Long, Nguyên Viện trưởng Viện Vật liệu Xây dựng, Bộ Xây dựng đã chỉ rõ: “Trong tấm lợp ximăng amiăng chrysotile, các sợi rất khó bị phát tán ra môi trường trong quá trình sử dụng, kể cả khi phá dỡ công trình. Trong trường hợp tấm lợp ximăng amiăng chrysotile bị rửa trôi hoặc bị đập nhỏ, cặn rửa trôi hoặc bụi của tấm lợp ximăng amiăng không phải là các sợi chrysotile mà là đá ximăng có chứa sợi. Tấm lợp ximăng amiăng hầu như không gây ra rủi ro cho môi trường và sức khỏe con người.”
Đồng quan điểm, bà Đinh Thị Hoa - Bệnh viện Xây dựng, Bộ Xây dựng cũng dẫn chứng kết quả khả quan khi nghiên cứu tình hình sức khỏe người sử dụng tại xã Tân Trịnh, huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang - nơi có 70% mái nhà lợp bằng tấm fibro ximăng.
Từ thực tiễn sử dụng an toàn và cơ sở khoa học nghiên cứu, nhiều quốc gia trên thế giới cũng không yêu cầu dán nhãn cảnh báo các sản phẩm fibro ximăng. Như tại Liên bang Nga, sản phẩm chỉ cần ghi chú các thông tin cơ bản như tên nhà sản xuất, độ dày tấm, số lô hàng hóa và những hướng dẫn bảo quản, vận chuyển, xử lý và tiêu hủy sản phẩm.
Các nước thuộc Liên Xô cũ, các nước Đông Nam Á như Indonesia, Lào, Philippines... cũng không quy định dán nhãn cảnh báo với các sản phẩm này.
Hội thảo “Sản phẩm fibro ximăng an toàn khi sử dụng” do Hội Vật liệu Xây dựng Việt Nam tổ chức. Đặc biệt tại Mỹ, Chính phủ quy định rõ có hai ngoại lệ không cần áp dụng dán nhãn hoặc đánh dấu gồm sản phẩm có ít hơn 1% amiăng theo trọng lượng và trường hợp sợi amiăng đã được cố định trong vật liệu (chất kết dính ximăng) để đảm bảo không thải bụi khi sử dụng.
Ngoại lệ này xuất phát từ những nghiên cứu thực chứng trong hơn 50 năm qua về amiăng trắng ở Mỹ đã cho thấy việc phá dỡ các công trình có chứa tỷ lệ phối trộn là 10-15% amiăng không phát sinh ra bụi là sợi amiăng nguyên chất.
Ngoài ra, các nghiên cứu khoa học về vật liệu xây dựng, an toàn hóa chất cũng chỉ ra rằng, khi sợi amiăng trắng được ngâm, nén trong chất kết dính tự nhiên hoặc nhân tạo, kết cấu ống của nó cho phép chất kết dính thẩm thấu và “khóa chặt” sự phát tán amiăng nguyên chất.
Các bụi, vụn vỡ phát sinh trong quá trình lắp đặt và tháo dỡ sẽ không cần thiết áp dụng các quy định về an toàn hóa chất mà chỉ áp dụng quy định an toàn, vệ sinh lao động thông thường.
Pháp luật Việt Nam hiện cũng không có quy định yêu cầu dán nhãn cảnh báo nguy hại với sản phẩm tấm lợp fibro ximăng. Thông tư số 36/2015/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý chất thải và phế liệu cũng quy định các vật liệu amiăng ximăng thải như tấm lợp đã qua sử dụng không phải là chất thải nguy hại.
Chia sẻ quan điểm liên quan tới các quy định pháp luật về vấn đề này, ông Ngô Vĩnh Bạch Dương - Viện Nhà nước và Pháp luật cho rằng không cần thiết phải dán nhãn cảnh báo đối với sản phẩm fibro ximăng vì trên cơ sở khoa học, các sợi amiăng đã bị khóa, không thể thoát sợi nguyên chất ra bên ngoài môi trường.
Ông Dương cũng đề xuất xem xét thấu đáo những kết quả nghiên cứu về tính chất kết dính cố định trong vật liệu bền vững như fibro ximăng./.
