Trong vai trò Chủ tịch Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) năm 2025 với chủ đề “Bao trùm và bền vững,” Malaysia đã thành công trong việc dẫn dắt khối vượt qua một năm đầy biến động với những căng thẳng khu vực, xung đột toàn cầu và thách thức kinh tế.
Các nhà phân tích cho rằng vai trò của Malaysia trên cương vị Chủ tịch ASEAN đã giúp định hướng toàn khối duy trì lập trường trung lập, thúc đẩy cách tiếp cận thống nhất và cân bằng trước các thách thức nội bộ, đồng thời bảo toàn vai trò trung tâm của ASEAN trong bối cảnh toàn cầu ngày càng phức tạp.
Phóng viên TTXVN tại Kuala Lumpur cho biết những đánh giá trên được đăng tải trong bài viết ngày 21/12 của hãng thông tấn quốc gia Bernama của Malaysia.
Theo bài viết, Tổng Thư ký ASEAN Kao Kim Hourn đánh giá Malaysia đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN 2025 trong giai đoạn địa chính trị hỗn loạn khi thế giới phải vật lộn với các cuộc xung đột ở Ukraine và Dải Gaza, cùng với những bất ổn kinh tế bắt nguồn từ chính sách thuế quan và thương mại của Mỹ.
Đây không phải là môi trường dễ dàng, nhưng thông qua cam kết và sự nỗ lực chung, các nước thành viên ASEAN đã có thể vượt qua những thách thức đó.
Tổng Thư ký Kao Kim Hourn nhấn mạnh Tuyên bố chung về Thỏa thuận hòa bình Kuala Lumpur đạt được hồi tháng 10 bên lề Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 47 và việc Timor Leste gia nhập ASEAN là những cột mốc quan trọng trong năm qua.
Ông cho rằng ngoại giao “điện đàm” chủ động của Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được sự đồng thuận cần thiết từ các nhà lãnh đạo ASEAN cho lệnh ngừng bắn và sau đó ký kết Thỏa thuận hòa bình Kuala Lumpur.
Về mặt kinh tế, Tổng Thư ký Kao Kim Hourn cho rằng ASEAN đã ghi nhận những tiến bộ đáng khích lệ, bao gồm việc ký kết nâng cấp Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) và Nghị định thư Nâng cấp Hiệp định Thương mại tự do Trung Quốc-ASEAN (ACFTA 3.0).
Giáo sư Azmi Hassan - thành viên Hội đồng Giáo sư Quốc gia Malaysia - cũng cho rằng Malaysia đã củng cố vai trò trung tâm của ASEAN bằng cách duy trì tính trung lập trong bối cảnh chịu áp lực từ bên ngoài, trong đó có việc giải quyết tình hình ở Dải Gaza.
Malaysia cũng tham gia tích cực vào các hoạt động khác của các nước đang phát triển, nhóm BRICS và Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20).
Cũng theo Giáo sư Azmi Hassan, Malaysia luôn duy trì lập trường trung lập trong việc giải quyết các vấn đề bên ngoài và đó là đóng góp quan trọng nhất của nước này trong nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN.
Trong khi đó, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Siti Darwinda Mohamed Pero thuộc Đại học Utara Malaysia cho rằng nước Chủ tịch ASEAN 2025 nổi bật không chỉ bởi những thành tựu ngoại giao, mà còn bởi đã tự tin dẫn dắt ASEAN vượt qua một năm đầy phức tạp bất thường.
Bà Siti Darwina cho rằng Malaysia đã cân bằng giữa địa chính trị đầy thách thức với những nỗ lực thực sự nhằm thúc đẩy các sáng kiến khu vực, đặc biệt thông qua các cuộc thảo luận thiết lập chương trình nghị sự chiến lược về quyền tự chủ khu vực dựa trên vai trò trung tâm của ASEAN, cũng như các cam kết tập thể về khả năng chống chịu biến đổi khí hậu.
Giáo sư Siti Darwina nhấn mạnh nhiệm kỳ Chủ tịch của Malaysia đã chứng minh rằng sức mạnh của ASEAN nằm ở việc tạo ra không gian cho đối thoại, hòa bình và tương lai chung của khu vực.
Nói cách khác, Đông Nam Á có thể duy trì tiếng nói ổn định trong bối cảnh cạnh tranh giữa các cường quốc, mà không làm tổn hại đến cam kết trung lập của ASEAN.
Theo Bernama, Malaysia đã tổ chức khoảng 320 cuộc họp ASEAN trong năm 2025. Các cuộc họp được tổ chức trên 3 trụ cột hợp tác cốt lõi của ASEAN. Trụ cột Chính trị-An ninh do Bộ Ngoại giao dẫn đầu, tập trung vào hòa bình, ổn định khu vực và đối thoại chiến lược.
Trụ cột Kinh tế do Bộ Đầu tư, Thương mại và Công nghiệp giám sát, tập trung vào thương mại, đầu tư và hội nhập kinh tế. Các cuộc họp thuộc trụ cột Văn hóa-Xã hội do Bộ Du lịch, Nghệ thuật và Văn hóa điều phối, tập trung vào quan hệ giao lưu nhân dân, văn hóa, giáo dục và phát triển bền vững.
Trong số các hội nghị cấp cao, đặc biệt đáng chú ý là Hội nghị Cấp cao ASEAN-Hội đồng hợp tác Vùng Vịnh (GCC) và Trung Quốc lần đầu tiên và Hội nghị cấp cao ASEAN-GCC được tổ chức vào tháng 5. Các hội nghị này đánh dấu cột mốc quan trọng trong quan hệ đối ngoại và tiếp cận các đối tác chiến lược của ASEAN.
Malaysia cũng đã đăng cai một loạt hội nghị cấp cao của ASEAN với các đối tác đối thoại, trong đó có Australia, Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Nga và Mỹ, củng cố vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực và toàn cầu đang phát triển.
Các hội nghị cấp cao chức năng là phần quan trọng khác trong lịch trình ASEAN năm 2025. Các sự kiện này gồm Hội nghị Cấp cao Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) lần thứ 5, tập trung vào hợp tác thương mại và kinh tế; Hội nghị Cấp cao lần 3 Cộng đồng châu Á phát thải bằng 0 (AZEC) đề cập đến chuyển đổi năng lượng và phát triển bền vững.
Ngày 1/1/2026, Philippines sẽ đảm nhiệm chức Chủ tịch ASEAN năm 2026. Tổng kết nhiệm kỳ Chủ tịch của Malaysia, Tổng thống Philippines Ferdinand R. Marcos Jr. ca ngợi sự lãnh đạo của Thủ tướng Anwar Ibrahim và mô tả Malaysia đã có một "chương trình nghị sự rất đầy đủ" phản ánh vai trò chủ động của nước này trong việc cùng các nước thành viên trong khối vượt qua những thách thức toàn cầu./.