Tình hình Syria đang là tâm điểm của cả thế giới với việc Nga tiến hành các chiến dịch không kích nhắm vào các mục tiêu của tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS, sau khi cuộc chiến chống IS của liên quân quốc tế do Mỹ dẫn đầu không đem lại nhiều kết quả.
Nhân dịp này, tờ Mail on Sunday của Anh đã có bài viết về nhân vật được coi là "cha đẻ" của tổ chức khủng bố tàn bạo mà đến cả nhóm khủng bố khét tiếng Al Qaeda cũng phải khiếp sợ. VietnamPlus xin giới thiệu bài viết này.
Vây quanh bởi nhiều màn hình máy tính, chứa hình ảnh thu được từ những chiếc máy bay không người lái (UAV), các thợ săn khủng bố tập trung theo dõi những gì đang được chiếu trước mắt họ.
Suốt 2 tuần qua, một đội gồm các binh sĩ đặc nhiệm giàu kinh nghiệm và chuyên gia phân tích của Cục tình báo trung ương Mỹ (CIA), theo dõi một chiếc xe màu bạc đã di chuyển liên tục quanh Baghdad. Nhưng trong ngày hôm đó, chiếc xe lại chạy theo hướng Đông Bắc, ra khỏi thành phố.
Hành khách ngồi trên chiếc xe là Sheik Abd al-Rahman, cố vấn tinh thần của người đàn ông bị Mỹ truy nã gắt gao nhất. Nhân vật này đổi xe hai lần và giờ đang ở trên một chiếc bán tải, chạy xuống một con đường lầm bụi bên ngoài ngôi làng Hibhib, cách Baghdad 45km.
Chiếc xe chạy vào một con đường dẫn tới một tòa nhà hai tầng, nằm khuất dưới bóng các cây cọ. Rahman chui ra và chiếc xe nhanh chóng rời đi.
Đó là 4h55 chiều ngày 7/6/2006. Những người Mỹ đã chờ 3 năm để thấy khoảnh khắc này. Mọi người trong trung tâm điều khiển nhiệm vụ tại Căn cứ không quân Balad, nằm ngay bên ngoài Baghdad, đều dán mắt vào hình ảnh về tòa nhà hai tầng. Từ đó, một nhân vật tầm thước mặc đồ đen bước ra, gặp Rahman và đưa ông ta vào trong.
“Chà! Đó là Zarqawi,” tướng Stanley McChrystal, lãnh đạo lực lượng đặc nhiệm Mỹ ở Iraq, nói. Người Mỹ cuối cùng đã xác định được nơi ẩn náu của “gã điên” với các hành động tàn bạo đã khiến ngay cả tổ chức khủng bố Al Qaeda phải quay lưng, cũng chính là kẻ tạo nên tổ chức hiện có tên Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.
4 năm trước, Abu Musab al-Zarqawi đã trỗi dậy từ chỗ vô danh thành lãnh đạo một tổ chức khủng bố. Từng là một kẻ chuyên phạm tội vặt ở Jordan, gã đã đi theo con đường cực đoan hóa ở quê nhà rồi tới Afghanistan chiến đấu. Ở đây gã gặp trùm khủng bố Osama Bin Laden.
Nhưng khi Zarqawi bị cho là có liên quan tới vụ sát hại một nhà ngoại giao Mỹ ở thủ đô Amman của Jordan vào tháng 10/2002, chính quyền Tổng thống G.W.Bush bắt đầu quan tâm tới gã hơn. Nhà Trắng khi ấy đang tìm kiếm bằng chứng về mối quan hệ giữa Al Qaeda với Tổng thống Iraq Saddam Hussein.
Mỹ chỉ cần một bằng chứng nhỏ cho thấy sự hỗ trợ của Baghdad với vụ khủng bố 11/9 của Al Qaeda, để có lý do chính đáng cho việc tung quân vào Iraq. Liệu Zarqawi có thể là một mối nối? Sau rốt, gã này từng được điều trị y tế tại một bệnh viện nhà nước ở Baghdad. Ngoài ra, sau khi Mỹ tấn công Afghanistan hồi năm 2001, gã đã lẩn trốn từ các trại huấn luyện khủng bố thành lập cùng Al Qaeda ở đất nước này tới Iraq.
Thay vì tới ở cùng Bin Laden trong tổ hợp hang động của ông trùm này ở Tora Bora, Zaqawi lại dành thời gian hoạt động tại Iraq, cùng phong trào Ansar al-Islam giống với Taliban. Các lãnh đạo của phong trào này rất khoái thử nghiệm tác động của các chất độc như cyanide và ricin. Các thông tin như thế này khiến Mỹ càng tin rằng Zaqawi có liên quan tới ông Saddam, người cũng từng hứng thú với vũ khí hóa học trong những năm 1990.
Bất chấp việc chưa có chứng cứ chắc chắn, Ngoại trưởng Mỹ Colin Powell sau đó đã có một bài phát biểu về động cơ để Mỹ tiến hành chiến tranh Iraq 2003. Ông Powell còn đưa ra tuyên bố sai trái, cho rằng Zarqawi là sợi dây kết nối giữa Iraq với những kẻ âm mưu thực hiện vụ 11/9.
Khi quyết định dùng Zarqawi là cái cớ để mở mặt trận mới trong cuộc chiến chống khủng bố, Nhà Trắng đã vô tình biến gã thành một “siêu sao” cực đoan. Zarqawi đáp lại bằng cánh biến mọi cảnh báo của Mỹ về chủ nghĩa khủng bố thành hiện thực.
Sau khi Baghdad sụp đổ vào tháng 4/2003, với việc nền tảng đạo đức từng giúp Washington phát động chiến tranh Iraq sụp đổ như gỗ mục, Zarqawi đã mở một loạt chiến dịch đánh bom khủng bố ở Iraq, nhắm tới việc khuấy động sự thù địch giữa cộng đồng người Sunni và Shia ở Iraq. Cùng thời điểm, gã tiếp tục tấn công vào người Mỹ.
Tháng 1/2004, khoảng 10 tháng sau khi Zarqawi tới Baghdad và khiến hoạt động bạo loạn trỗi dậy, gã gửi một tin nhắn tới cho Bin Laden đề nghị giúp đỡ. Tổ chức của gã, dù nhỏ bé nhưng đã đứng đằng sau gần như mọi hoạt động tấn công khủng bố ở Iraq. Zarqawi tin rằng gã sẽ thành công hơn thế nếu được sự ủng hộ và giúp đỡ về tài chính từ Al Qaeda.
“Chúng tôi chỉ hy vọng mình sẽ là mũi giáo... là cây cầu để nhà nước Hồi giao băng qua, tới chiến thắng hứa hẹn,” Zarqawi viết.
Trong ngày 10/5, Zarqawi gửi một tin nhắn tới thế giới dưới dạng một đoạn video có độ phân giải kém, dài 6 phút. Mặc đồ đen toàn thân, gương mặt được che đi bởi một chiếc mặt nạ trượt tuyết, Zarqawi đứng sừng sững bên một người đàn ông mặc đồ màu cam, đang ngồi trước mặt gã.
Người đàn ông đó là Nicholas Berg, một công dân Mỹ đang tới Iraq tìm kiếm cơ hội làm ăn, nhưng bị Zarqawi bắt làm con tin. Berg không hề biết điều gì sắp xảy ra với mình. “Đất nước của Hồi giáo, tin tốt lành!” Zarqawi nói khi đứng cạnh 4 đàn em cầm súng trường. “Dấu hiệu của bình minh đã bắt đầu và làn gió chiến thắng đang thổi mạnh.”
Gã đọc tiếp diễn văn trong vài phút, trước khi cảnh báo: “Các người sẽ chẳng nhìn thấy gì từ chúng tôi ngoại trừ vô số xác chết, quan tài của những kẻ bị giết theo kiểu này.”
Nói xong gã rút ra một con dao lớn và nhảy lên người Berg. Trong khi những gã đàn ông khác giữ chặt Berg, Zarqawi nắm lấy tóc của con tin khốn khổ rồi cứa dao vào cổ nạn nhân. Tại những cảnh quay cuối cùng, một trong số đàn em của Zarqawi nhấc đầu Berg lên và giơ cao như chiến lợi phẩm, trước khi nhẹ nhàng đặt nó xuống lưng nạn nhân.
Đoạn video lập tức trở thành một hiện tượng và những người ca ngợi Zarqawi đã đặt cho gã biệt danh mới là “lãnh tụ của các đồ tể”.
Trong những tháng tiếp theo, người của Zarqawi thực hiện hàng chục vụ giết chóc, với rất nhiều được ghi hình lại. Trong đó có cảnh cắt đầu một người tài xế xe tải tới từ Bulgaria, một phiên dịch viên Hàn Quốc và một nhà thầu Ai Cập.
Các nạn nhân bị bắt cóc người Lebanon, sau khi được giải phóng nhờ thân nhân trả tiền chuộc, đã kể lại câu chuyện kinh hoàng về hoạt động của Zarqawi. Theo đó, một số người di cư nghèo khó ít tiền đã bị sát hại một cách chậm rãi bằng khoan điện. Một số nạn nhân khác bị đè xuống đất và chặt đứt lưỡi.
Tháng 7/2004, Washington đã tăng số tiền thưởng cho ai cung cấp thông tin dẫn tới việc bắt Zarqawi, từ 10 triệu USD lên 25 triệu USD, bằng với mức của Bin Laden. Zarqawi ăn mừng việc “thăng hạng” này bằng cách tung ra một đoạn video khác.
Gã nói về các chiến binh Hồi giáo, về vị trí của mình trong danh sách những con người vĩ đại, trước khi kêu gọi người Hồi giáo trên khắp thế giới gia nhập mình.
Thêm vào đó, Bin Laden đã thể hiện sự ủng hộ với Zarqawi, khi nói trong một đoạn băng ghi âm phát trên các kênh tin tức tiếng Arab rằng “người anh em Abu Musab al-Zarqawi là thủ lĩnh của Al Qaeda chịu trách nhiệm điều hành hoạt động thánh chiến tại vùng đất có hai con sông lớn (Iraq)”. Thông qua việc hợp tác với Zarqawi, Al Qaeda có thể được hưởng lợi từ những thành công của gã.
Kỳ cuối: Mỹ đã tiêu diệt kẻ tạo ra tổ chức tiền thân của IS như thế nào