Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe. (Nguồn: Kyodo)
Theo trang mạng eastasiaforum.org, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe có 3 cuộc họp liên tiếp được tổ chức từ tháng 4-6/2019.
Mục đích của Thủ tướng Nhật Bản Abe khi gặp Tổng thống Mỹ Trump là làm dịu các xung đột thương mại hiện đang trong quá trình đàm phán.
Cuộc họp đầu tiên được tổ chức ngày 27/4 sau khi hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều lần thứ hai diễn ra tại Hà Nội hồi tháng 2/2019 không đạt được kết quả như mong đợi.
Ông Abe muốn nhận được sự tái cam kết của Mỹ về vấn đề Triều Tiên trong các cuộc đàm phán này. Mặc dù Triều Tiên đã phóng một tên lửa tầm ngắn sau chuyến thăm Mỹ của ông Abe, song cả ông Trump và ông Abe dường như đều giữ thái độ "tương đối rộng lượng" với Triều Tiên.
Cuộc họp thứ hai được tổ chức nhân chuyến thăm Nhật Bản của Trump từ ngày 25-28/5. Và cuộc họp thứ ba là tại Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) diễn ra từ ngày 28-29/6 ở Osaka.
Tại sao ông Trump lại được mời đến Nhật Bản một tháng trước khi hội nghị G20 diễn ra? Vào ngày 1/5, Nhật hoàng Naruhito lên ngôi, mở ra thời đại Reiwa. Rõ ràng, ông Abe đang muốn “ve vãn” khi đề nghị ông Trump gặp gỡ nhà vua mới của Nhật Bản trước bất kỳ nhà lãnh đạo nào khác, bao gồm cả Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, người sắp tham dự hội nghị G20 trong chuyến thăm đầu tiên của mình tới Nhật Bản.
Nhật Bản ban đầu dự định đón tiếp ông Tập Cận Bình như một vị khách cấp nhà nước vào tháng Sáu tới, nhưng kế hoạch đó đã bị hoãn lại do sự leo thang trong cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung.
Thể hiện sự đón nhận một cách tích cực đối với các cách tiếp cận của ông Abe, ông Trump bày tỏ trong một cuộc họp báo về mong muốn đạt được thỏa thuận thương mại với Nhật Bản càng sớm càng tốt.
Kỳ lạ thay, Tổng thống Trump (dù vô tình hay cố ý) từng tuyên bố rằng Mỹ sẽ không áp đặt bất kỳ mức thuế nào đối với mặt hàng ôtô của Nhật Bản.
[Vụ phóng vật thể bay của Triều Tiên bao trùm đối thoại Hàn-Mỹ-Nhật]
Tuy nhiên, thực tế là Nhật Bản đã không áp đặt thuế quan đối với ôtô của Mỹ nhưng Mỹ lại áp đặt mức thuế 2,5% đối với ôtô của Nhật Bản. Một số cơ quan truyền thông ở Mỹ đã bỏ sót sự điều chỉnh khó chịu của ông Abe và tuyên bố của ông Trump đã trở thành một tuyên bố không phù hợp.
Tất nhiên, Nhật Bản lo lắng về khả năng Mỹ tìm cách tăng thuế đối với ôtô lên 25%. Ngày 18/5 là hạn chót ban đầu để Trump đưa ra quyết định này theo Mục 232 Đạo luật mở rộng thương mại của Mỹ.
Tuy nhiên, bằng cách nào đó, những nỗ lực của Abe có thể hiệu quả, và Nhật Bản, Liên minh châu Âu (EU) và Hàn Quốc có thể được trao thêm 180 ngày nữa trước khi ông Trump quyết định áp đặt các mức thuế quan mới đối với ô tô để tiến tới một thỏa thuận sẽ “hạn chế hoặc giới hạn” việc xuất khẩu ôtô.
Những bình luận gây xôn xao của Trump trên mạng xã hội cũng gây áp lực đối với Nhật Bản. Ngày 5/5, Trump bất ngờ tuyên bố Mỹ sẽ tăng gần như tất cả các mức thuế liên quan đến cuộc chiến thương mại từ 10-25%.
Trung Quốc hiện đang cố gắng chống trả, tăng thuế trả đũa đối với hàng hóa của Mỹ, mặc dù điều này có thể gây ra thiệt hại cho Trung Quốc nhiều hơn so với Mỹ.
Trong bối cảnh đó, ông Trump tuyên bố rằng ông đang tìm cách đàm phán với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề hội nghị thượng đỉnh G20.
Tình hình hiện giờ giống như một “trò chơi nhả đạn.” Mỹ gây thêm áp lực đòi hỏi Nhật Bản phải tháo dỡ các rào cản thương mại đối với các sản phẩm nông nghiệp từ Mỹ, như Trump đã đề cập cụ thể trong cuộc họp mới nhất với ông Abe.
Còn trong cuộc bầu cử Quốc hội Mỹ giữa kỳ năm 2018, Trung Quốc áp đặt thuế quan một cách dứt khoát đối với các hàng hóa từ các bang phía Trung Tây Bắc của Mỹ và những tiểu bang chủ yếu ủng hộ đảng Cộng hòa của ông Trump.
Mỹ phải đối mặt với những bất lợi lớn trong việc xuất khẩu hàng hóa cơ bản và đang tìm cách thu hẹp khoảng trống. Một minh chứng điển hình là khả năng cạnh tranh ngày càng tăng của thịt bò Australia với thịt bò Mỹ, với việc Australia là một thành viên của Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).
Như nhiều người dự đoán, việc Trump quyết định rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) - phiên bản cũ của CPTPP - sau khi ông nhậm chức hầu như chỉ để kéo Mỹ ra khỏi hiệp định này.
Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, Nhật Bản cũng sẽ tổ chức cuộc bầu cử Thượng viện vào tháng Bảy tới. Ba cuộc họp liên tiếp và chính sách ngoại giao quyến rũ của ông Abe nên được coi là những biện pháp then chốt để bảo vệ đảng của ông khỏi những bất ổn dưới thời kỳ của ông Trump./.
