El Nino xuất hiện nửa cuối năm 2023: Cảnh báo nhiều kỷ lục về nhiệt độ

Ảnh minh họa. (Nguồn ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia (Tổng cục Khí tượng Thủy văn), hiện tượng El Nino có thể sẽ xuất hiện vào nửa cuối mùa Hè năm 2023 và duy trì đến năm 2024 với xác suất khoảng 70-80%.

Trao đổi với phóng viên Báo Điện tử VietnamPlus, Phó giáo sư-Tiến sỹ Mai Văn Khiêm - Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, nhấn mạnh với xu thế trên, trong thời gian tời, nắng nóng có thể nhiều hơn và khả năng sẽ xuất hiện nhiều kỷ lục về nhiệt độ.

Đề phòng hạn hán, xâm nhập mặn

- Đầu tiên, xin ông cho biết El Nino là gì và dự báo khi nào hình thái này sẽ xuất hiện?

Ông Mai Văn Khiêm: El Nino là từ được dùng để chỉ hiện tượng nóng lên dị thường của lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo trung tâm và Đông Thái Bình Dương (gọi chung là ENSO, kéo dài trong khoảng thời gian 8-12 tháng, hoặc lâu hơn. Hiện tượng này thường xuất hiện 3-4 năm/1 lần, song cũng có khi dày hơn hoặc thưa hơn.

Sau 3 năm ảnh hưởng của La Nina (hiện tượng bề mặt biển ở trung tâm và phía Đông xích đạo Thái Bình Dương lạnh đi so với bình thường) gây mưa lũ lớn, ENSO (tên gọi chung về hiện tượng El Nino và La Nina) hiện đang chuyển sang thái trung tính.

Dự báo hiện tượng El Nino có thể xuất hiện vào nửa cuối mùa Hè năm 2023 và duy trì đến năm 2024 với xác suất khoảng 70-80%.

- El Nino thường có ảnh hưởng như thế nào đến Việt Nam, thưa ông?

Ông Mai Văn Khiêm: Trong điều kiện El Nino, ở hầu hết các vùng trên cả nước, nhiệt độ trung bình các tháng có xu thế cao hơn bình thường; nắng nóng có thể nhiều hơn và gay gắt hơn; khả năng xuất hiện nhiều kỷ lục về nhiệt độ cao nhất tuyệt đối.

Hoạt động của bão/áp thấp nhiệt đới có thể không nhiều nhưng tập trung nhiều vào giữa mùa, tính chất dị thường hơn, cả về cường độ và quỹ đạo. Điều đáng lưu ý là El Nino thường gây thâm hụt lượng mưa ở đa phần diện tích cả nước với mức phổ biến từ 25 đến 50%.

Vì thế, nguy cơ cao xảy ra khô hạn cục bộ, hoặc diện rộng ở những nơi có nhu cầu dùng nước nhiều cho sản xuất và sinh hoạt, trong các tháng mùa khô năm 2023.

[Photo: Hà Nội đón đợt nắng nóng gay gắt nhất từ đầu Hè]

Với xu hướng trên, các địa phương, đặc biệt là người dân cần đề phòng tình trạng ít mưa dẫn đến tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn, thiếu nước trong những tháng đầu năm 2024 trên phạm vi toàn quốc.

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Mai Văn Khiêm - Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia. (Ảnh: CTV/Vietnam+)

Ví dụ dễ hình dung nhất về tác động của El Nino, là hiện tượng này đã gây ra các đợt hạn mặn kỷ lục vào các năm 2015/2016 và 2019/2020.

Vẫn có thể xảy ra mưa lũ bất thường

- Như vậy có phải chúng ta sẽ không phải lo ứng phó với mưa lũ lớn như những năm qua khi có ảnh hưởng của hiện tượng La Nina?

Ông Mai Văn Khiêm: Mặc dù trong điều kiện El Nino, lượng mưa có xu thể giảm nhưng có thể xuất hiện những kỷ lục về lượng mưa lớn nhất trong 24 giờ.

Ví dụ như năm 2015, mặc dù có hiện tượng El Nino nhưng tại tỉnh Quảng Ninh đã xuất hiện mưa lớn lịch sử vào khoảng thời gian vào cuối tháng Bảy.

Trước đó, năm El Nino 2002, mưa lớn vẫn xuất hiện và gây lũ lớn trên các khu vực.

Cụ thể, trong năm 2002, lũ lớn trên biến động 3 vào tháng Bảy đầu tháng Tám trên lưu vực sông Hồng - Thái Bình; lũ lớn trung bộ cuối tháng Chín, trong đó có xuất hiện lũ lịch sử xuất hiện thượng nguồn sông Cả (tỉnh Hà Tĩnh); tại khu vực Nam Bộ đã xuất hiện lũ lớn kéo dài ở Đồng bằng sông Cửu Long.

Hay là năm 2009, xuất hiện cơn bão số 9 (Ketsana) đi vào địa phận các tỉnh Quảng Nam - Quảng Ngãi cũng gây ra đợt lũ lớn, lũ lịch vào cuối tháng Chín năm 2009. Đỉnh lũ năm 2009, tại các sông chính từ Quảng Bình đến Phú Yên đều vượt báo động 3. Ngập lụt ngiêm trọng từ Quảng Bình đến Khánh Hòa và Kon Tum.

- Để hạn chế những ảnh hưởng cũng như thiệt hại do El Nino có thể gây ra, cơ quan khí tượng thủy văn quốc gia có khuyến nghị gì?

Ông Mai Văn Khiêm: Thời gian qua, Tổng cục Khí tượng Thủy văn đã có công văn báo cáo Ban Chỉ đạo Quốc gia về Phòng, Chống thiên tai, cảnh báo tác động của El Nino, cũng như thông tin cho các bộ, ngành, địa phương có phương án ứng phó.

Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đã chỉ đạo cơ quan khí tượng thủy văn và các đơn vị liên quan xây dựng kế hoạch thực hiện ứng phó cụ thể như: tăng giám sát và tăng cường tần suất bản tin chuyên đề về hiện tượng El Nino; dự báo lượng mưa và nguồn nước trên các lưu vực sông; cung cấp kịp thời thông tin dự báo, cảnh báo nguồn nước phục các bộ, ngành, địa phương xây dựng kế hoạch ứng phó phù hợp.

Với khả năng cao xuất hiện của El Nino thì chúng ta cần rà soát đánh giá nhu cầu dùng nước cho sản xuất và sinh hoạt để có điều chỉnh kế hoạch cho phù hợp; đặc biệt là đối với vụ hè thu ở Bắc Trung Bộ, Trung Bộ, hay các khu có hoạt động phát triển du lịch lớn trong những tháng mùa khô 2023.

Cùng với đó, các hồ chứa cũng cần xem xét có điều chỉnh kế hoạch vận hành, sản xuẩ để ứng phó với nguy cơ thậm hụt lượng mưa trong điều kiện El Nino.

Bên cạnh ứng phó với tình hình thiếu nước, khô hạn trong điều kiện El Nino, chúng ta cũng không được mất cảnh giác với khả năng xảy ra mưa lũ bất thường như đã từng xảy ra trong những năm El Nino trước đây./.

Trân trọng cảm ơn ông!

(Vietnam+)