Tỉnh Ninh Thuận đang bước vào đợt nắng nóng gay gắt và khô hạn kéo dài. Vì vậy, nhiều hồ thủy lợi, sông, suối, giếng đào ở các địa phương đang cạn kiệt, khiến đời sống sinh hoạt và sản xuất của người dân gặp rất nhiều khó khăn nhất là ở địa bàn vùng cao, vùng sâu.
Khó khăn nguồn nước tưới
Hơn tháng nay, gia đình Katơr Tuấn cũng như nhiều hộ dân ở thôn Suối Vang (xã Công Hải, huyện Thuận Bắc) phải sống trong tình cảnh khan hiếm nước sinh hoạt. Anh Katơr Tuấn cho biết nắng hạn kéo dài làm cho giếng đào tại thôn cạn kiệt, để có nước sinh hoạt bà con phải đi xa hàng kilômét tìm nguồn nước.
Giữa trưa nắng oi bức, anh Katơr Tuấn cùng hàng chục người dân xách can loại 20 lít ra “giếng làng” ở thôn Ba Hồ múc nước đem về sinh hoạt. Gọi là giếng nhưng thực chất đây là vũng nước được bà con đắp lại để ngăn dòng mạch nước ngầm từ trong chân núi chảy ra.
Anh Katơr Tuấn cho biết ở nhà có một giếng đào vào mùa hạn năm 2015 nhưng hơn tháng nay nước giếng bắt đầu cạn, bị nhiễm mặn nên giờ chỉ dùng để tắm giặt. Để nấu cơm, nấu nước thì phải đi kiếm nước ngọt. Mỗi ngày anh Katơr Tuấn vác 4 can, phải dè xẻn lắm mới có nước tạm đủ dùng trong ngày.
Không chỉ thiếu nước sinh hoạt cho người, nước uống cho gia súc cũng trở nên khan hiếm. Mỗi ngày, chị Pa Tau Xá Thị Nguộn (thôn Ba Hồ, xã Công Hải) phải đạp xe hơn 3 km tới kênh thủy lợi múc từng gàu nước đổ vào can chở về.
Chị Nguộn cho hay ba con bò mỗi ngày uống hết hàng chục lít nước nên chị phải đạp xe nhiều lần trong ngày mới đủ nước. Điều chị Nguộn lo lắng nhất hiện nay là khô hạn kéo dài khiến đồng ruộng không thể sản xuất, ba con bò được hỗ trợ từ Chương trình 135 là sinh kế cuối cùng của gia đình cũng khó cầm cự vì thiếu cỏ, thiếu nước.
[Đề nghị hỗ trợ 515 tỷ đồng phòng chống, khắc phục hạn hán, ngập mặn]
Ông Katơr Son, trưởng thôn Ba Hồ cho hay, toàn thôn có 135 hộ với 660 khẩu, nắng hạn kéo dài khiến hàng loạt giếng trong thôn đang dần cạn kiệt, nước giếng bị nhiễm phèn không thể nấu ăn được. Xã cũng có hệ thống nước máy nhưng các hộ đồng bào Raglai chủ yếu canh tác nương rẫy ở khu vực đồi núi cách xa trung tâm xã nên đường ống dẫn nước chính của nhà máy chưa xây dựng tới. Bên cạnh đó, một số nơi có đường ống nước nhưng người dân không có kinh phí để đấu nối, lắp đồng hồ dẫn nước vào nhà nên vẫn chịu cảnh thiếu nước sinh hoạt.
Ông Hồ Hoàn Kiếm, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Công Hải, cho biết tình hình khô hạn ở địa phương năm nay diễn biến rất khốc liệt. Nguồn nước tưới thiếu nghiêm trọng, vụ Đông Xuân toàn xã phải dừng sản xuất hơn 428ha đất lúa, cây màu. Từ nay đến tháng 6/2020, nếu không có mưa thì vụ Hè-Thu toàn bộ diện tích 775ha đất sản xuất nông nghiệp của địa phương sẽ phải dừng sản xuất vì không có nước tưới.
Ông Kiếm cho biết thêm, nguồn nước từ hồ Sông Trâu trên địa bàn đang dần cạn kiệt, hiện nay chỉ sử dụng nguồn nước này để người dân dùng cho sinh hoạt và cung cấp nước uống cho gia súc. Xã hiện có 2.186 hộ với gần 9.000 khẩu, nếu nắng hạn kéo dài không thể sản xuất sẽ gây ảnh hưởng rất lớn đến đời sống người dân. Để ứng phó với khô hạn, địa phương đã xây dựng kế hoạch ứng phó, đồng thời đề nghị cấp trên sớm có phương án hỗ trợ bà con không thể sản xuất, hỗ trợ nước sinh hoạt, bảo vệ đàn gia súc trong mùa nắng hạn.
Không chỉ có huyện Thuận Bắc, tình trạng thiếu nước sản xuất, nước sinh hoạt cũng đang diễn ra gay gắt ở các địa phương thuộc huyện Thuận Nam, Ninh Sơn, Ninh Hải. Theo lãnh đạo Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Ninh Thuận, tính đến ngày 23/4, tổng dung tích của 21 hồ chứa chỉ còn xấp xỉ 16% so với dung tích thiết kế, trong đó có 14/21 hồ thủy lợi trên địa bàn đã gần và dưới mực nước chết không còn khả năng cung cấp nước phục vụ tưới tiêu. Công ty đang tiếp tục theo dõi tình hình nắng hạn để chủ động cân đối, điều tiết nguồn nước sinh hoạt, nước phục vụ sản xuất.
Chủ động tìm nguồn nước
Hiện tại, để ứng phó với khô hạn, Ủy ban Nhân dân tỉnh Ninh Thuận chỉ đạo các Sở, ngành liên quan phối hợp với các địa phương nhanh chóng rà soát, đánh giá nguồn nước thực tế trên các hồ, đập, sông, suối, nguồn nước ngầm của từng vùng, khu vực để chủ động điều tiết, khai thác hợp lý. Về giải pháp trước mắt, tỉnh yêu cầu ngành nông nghiệp, đơn vị khai thác công trình thủy lợi quản lý chặt chẽ nguồn nước hiện có, không để rò rỉ gây tổn thất, sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả.
Theo Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Ninh Thuận Trần Quốc Nam, trước tình hình khô hạn còn tiếp tục diễn biến phức tạp, tỉnh sẽ ưu tiên nguồn nước phục vụ sinh hoạt cho nhân dân trong tỉnh, đặc biệt là khu vực nông thôn, miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Các địa phương tập trung nguồn nước tưới cho các cây trồng lâu năm có giá trị kinh tế cao, nước phục vụ cho chăn nuôi và các ngành kinh tế trọng điểm với mục tiêu cao nhất không để nhân dân thiếu nước sinh hoạt, thiếu đói, không để phát sinh dịch bệnh trên người, vật nuôi do hạn hán.
Cụ thể, Ủy ban Nhân dân tỉnh yêu cầu Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Khai thác công trình thủy lợi tỉnh cân đối, điều tiết nguồn nước hợp lý từ các hồ thủy lợi để vừa phục vụ cho sản xuất. Nhưng, công ty cũng phải đảm bảo lượng nước thô đưa về nhà máy nước, các trạm xử lý nước ở các địa phương để cung cấp nguồn nước đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng nước sạch phục vụ người dân. Bên cạnh đó, các địa phương tăng cường tuyên truyền, vận động người dân sử dụng nước tiết kiệm, hiệu quả; đồng thời có biện pháp ứng phó với việc thiếu hụt nguồn nước.
Hiện nay, cùng với việc cân đối, quản lý chặt chẽ nguồn nước còn lại từ các công trình thủy lợi nhằm đảm bảo việc điều tiết, cung cấp đủ nước cho các nhà máy nước sinh hoạt, tỉnh Ninh Thuận đang đẩy nhanh tiến độ thi công các công trình cấp nước tập trung, đưa các hạng mục, hệ thống ống dẫn nước đã hoàn thành, đấu nối vào sử dụng ngay để phục vụ cấp nước cho các hộ dân. Tỉnh tích cực tích trữ nguồn nước ngọt tại các hệ thống hồ thủy lợi đang được nâng cấp, xây dựng mới để điều tiết nguồn nước cho các địa phương trên địa bàn.
Bên cạnh đó, các địa phương tổ chức khơi thông dòng chảy, nạo vét kênh mương đảm bảo dẫn nước tới đồng ruộng. Ngành chức năng chuẩn bị máy bơm nước, thiết bị và nhiên liệu sẵn sàng bơm chống hạn khi cần thiết; bố trí kinh phí tu bổ, sửa chữa công trình thủy lợi, xử lý kịp thời các sự cố hư hỏng. Các địa phương chủ động tìm nguồn nước ngầm, áp dụng công nghệ tưới nước tiết kiệm để duy trì sản xuất trong mùa khô 2020./.
