Ông Võ Trí Thành, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (Ảnh: Đức Duy/Vietnam+) Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) dự kiến sẽ được thành lập vào cuối năm 2015, theo ông Võ Trí Thành, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), không nên nhìn ASEAN chỉ như một khối kinh tế mà phải nhìn như một thị trường để sản xuất kinh doanh vì độ mở của nó rất cao.
"Đây là một thị trường để kết nối khu vực và thế giới trong các chuỗi sản xuất, qua đó mỗi nước sẽ tăng được vị thế của mình trên nhiều góc độ," ông Võ Trí Thành nói.
Bên lề cuộc hội thảo "Báo cáo đánh giá mức độ sẵn sàng của Việt Nam về mặt các khía cạnh kinh tế - xã hội trước thềm Cộng đồng kinh tế ASEAN 2015” do Dự án hỗ trợ thương mại đa biên (Mutrap) phối hợp với Viện nghiên cứu và Quản lý kinh tế Trung ương tổ chức sáng 12/12, tại Hà Nội, ông Võ Trí Thành đã có cuộc trao đổi với phóng viên về sự chuẩn bị của Việt Nam cũng như cơ hội và thách thức khi tham gia cộng đồng kinh tế chung ASEAN (viết tắt là AEC) vào năm 2015.
PV: Thưa ông, ông có thể cho biết những đánh giá chung về sự chuẩn bị của Việt Nam khi tham gia Cộng đồng kinh tế chung ASEAN vào năm 2015?
Ông Võ Trí Thành: Cộng đồng kinh tế ASEAN (viết tắt là AEC) là cộng đồng gắn với tự do hóa thương mại, dịch vụ đầu tư và hợp tác phát triển và AEC là cộng đồng mở, mặc dù là khối liên kết nhưng khối ấy lại liên kết ấy lại gắn kết, lại mở, lại tự do hóa với khu vực và nền kinh tế toàn cầu.
Hiện Việt Nam đã thu hẹp đáng kể về mặt văn bản pháp lý, hệ thống văn bản pháp quy và các cam kết đã đáp ứng được lộ trình và chương trình hành động hướng tới AEC, nhưng khả năng thực thi trên các trụ cột nêu trên vẫn còn khoảng cách khá xa, do khó khăn của kinh tế toàn cầu, kết nối giữa các nước ASEAN.
Đáng lưu ý là sự chuẩn bị và hiểu biết của cộng đồng doanh nghiệp về cộng đồng kinh tế chung ASEAN còn thấp, theo điều tra cũng chỉ trên dưới 30% số doanh nghiệp thích nghi được.
Một điều nữa, doanh ngiệp không quan tâm nhiều đó là họ chỉ nghĩ đến việc làm ăn trong nước trong khi chưa chú trọng đến sự gắn kết với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) và thị trường nước ngoài do vậy sự sẵn sàng của doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn còn yếu.
Ảnh minh họa. (Nguồn: dreamstime.com) PV: Vậy theo ông, doanh nghiệp Việt Nam có lợi thế nào khi cộng đồng kinh tế ASEAN được thành lập?
Ông Võ Trí Thành: Theo tôi cơ hội nhiều nhưng cũng xen lẫn với thách thức, cụ thể cái lợi đơn giản nhất có thể nhìn thấy là những ngành nghề có lợi thế so sánh sẽ phát huy tốt hơn, ví dụ những ngành như da giày, dệt may...
Tiếp theo, việc gắn nền kinh tế ASEAN với các nền kinh tế năng động khác trên thế giới với nhiều tầng lớp có thu nhập cao sẽ kéo theo việc tiêu dùng tăng lên, đây là cơ hội để doanh nghiệp phát triển.
Mặc dù có cạnh tranh rất quyết liệt, nhưng ASEAN là mạng, là chuỗi của khu vực và toàn cầu do vậy việc tham gia ASEAN cũng giúp doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị trường, giúp len chân vào những mạng và chuỗi toàn cầu ấy một cách tốt hơn.
Trên thực tế Việt Nam không chỉ là nơi nhận đầu tư mà nhiều doanh nghiệp trong nước đã mở rộng đầu tư sang ASEAN và các nước khác để tận dụng những cơ hội mới để tham gia vào chuỗi giá trị của thế giới theo cách mới.
Thêm nữa, ASEAN cũng mở ra cơ hội hợp tác cho cộng đồng doanh nghiệp, vấn đề tài chính của các doanh nghiệp trong nước cũng được hưởng lợi hơn nhờ mối liên kết toàn cầu.
Tuy nhiên, thách thức đầu tiên đó là tính cạnh tranh sẽ rất cao, hơn nữa do hội nhập chậm hơn nhiều nước nên kinh nghiệm của ta cũng yếu hơn so với nhiều nước.
PV: Nhưng đa phần doanh nghiệp Việt Nam vừa và nhỏ, vậy việc hội nhập sẽ thua thiệt không?
Ông Võ Trí Thành: Có thể thấy, việc liên kết của ASEAN và khu vực Đông Á cơ bản do thị trường dẫn dắt, mặc dù đi sau về vốn, tiềm lực yếu hơn nhưng thời gian qua doanh nghiệp Việt Nam vẫn có bước phát triển, đây là bản năng về kinh doanh trong sự vận động của thị trường.
Nếu đứng ở góc độ này chúng ta cũng không quá bi quan về thị trường và con người Việt Nam nhưng cần phải thấy bên cạnh sự nỗ lực của doanh nghiệp thì cần phải có nhiều giải pháp trong đó quan trọng là tầm vĩ mô, nếu như về khả năng chống đỡ các cú sốc thì doanh nghiệp chưa nhiều kinh nghiệm do thiếu tầm nhìn về dài hạn nên vĩ mô cần có sự hỗ trợ của Chính phủ.
PV: Liệu có khả năng hàng hóa các nước tràn ngập thị trường Việt Nam sau khi cộng đồng kinh tế ASEAN được thành lập không?
Ở quan điểm của tôi thì ngược lại, vì nhiều nước cũng đặt câu hỏi giống chúng ta về thách thức của hàng hóa Việt Nam tràn ngập thị trường họ. Nhìn lịch sử cải cách nền kinh tế, trước đây thế giới chưa biết đến gạo, thủy sản, càphê... của Việt Nam nhưng hiện đã tràn ngập ở nhiều thị trường. Do vậy cần phải nhìn vào thực tế đó là lợi ích so sánh, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và nền kinh tế.
Về lý thuyết trong sân chơi chung đều có người thua cuộc, do vậy điều quan trọng là phải giảm thiểu tỷ lệ của người thua cuộc và phát huy tốt hơn số lượng người thắng cuộc.
Vấn đề hỗ trợ cần có cách thức, không nên làm méo thị trường, trong trường hợp xảy ra những cú sốc cần có giải pháp thích hợp.
Ảnh chỉ mang tính minh họa (Nguồn: TTXVN) PV: Từ báo cáo đánh giá khả năng sẵn sàng của Việt Nam, các chuyên gia đã đưa ra những khuyến nghị cụ thể nào để hội nhập tốt hơn không thưa ông?
Ông Võ Trí Thành: Theo tôi, phải nhận thức đầy đủ hơn về sân chơi ở ASEAN, đừng nhìn ASEAN chỉ như một khối kinh tế mà phải nhìn như một thị trường để sản xuất kinh doanh vì độ mở của nó, đây là một thị trường để kết nối khu vực và thế giới trong các chuỗi sản xuất, qua đó mỗi nước sẽ tăng được vị thế của mình trên nhiều góc độ.
Vì vậy muốn thay đổi về cách nhìn nhận và đi vào thực thi các cam kết ASEAN thì nhận thức về ASEAN phải có chuyển biến mạnh mẽ hơn. Có thể thấy chương trình hành động đã có nhiều nhưng quan trọng là sự tương thích với chiến lược phát triển, với luật pháp trong nước để chỉnh sửa.
Hơn nữa, khâu thực thi vẫn là khâu yếu nhất của ASEAN và cả Việt Nam, đã có một chương trình chung cũng như của từng nước nhưng vấn đề làm sao là việc thực thi phải đúng như các cam kết đó.
Cuối cùng, mục tiêu chung đều gắn liền với cuộc sống của người dân và doanh nghiệp do vậy cần phải tăng cường giao diện giữa hoạch định chính sách với doanh nghiệp và người dân để họ hiểu biết hơn vì đây không chỉ là cơ hội và thách thức mà quan trọng hơn là tính pháp lý, bởi chúng ta đã tham gia sân chơi lớn hơn qua đó biết cách phòng vệ, giảm thiệt hại.
PV: Xin cảm ơn ông./.
