Hơn 11.000 binh sỹ trẻ em đã được giải thoát khỏi hoạt động quân sự nô lệ trongnăm ngoái, nhưng Liên Hợp Quốc cho rằng vẫn còn hàng trăm nghìn trẻ như thế trêntoàn thế giới trong sự cai quản của những lãnh chúa quân phiệt như ThomasLubanga.
Án tuyên 14 năm tù với Lubanga của Tòa án hình sự quốc tế (ICC) vào ngàythứ Ba được coi là một dấu ấn lịch sử, theo Radhika Coomaraswamy - người vừa kếtthúc nhiệm kỳ sáu năm làm đại diện đặc biệt của Liên Hợp Quốc về trẻ em trongxung đột.
Tội ác tuyển mộ và sử dụng trẻ em làm lính “sẽ được khắc vào đá, không aicó thể nói là họ không biết chuyện đó,” Coomaraswamy nói trong một cuộc phỏngvấn với AFP.
Các chính phủ trên thế giới đều đã bắt đầu hiểu được thông điệp đó, chỉ cóquốc gia của Lubanga, Cộng hòa dân chủ Congo, và Sudan là những nước vẫn là mụctiêu của Liên Hợp Quốc trong chiến dịch chấm dứt sử dụng trẻ em trong quân độichính quy từ giờ tới năm 2015.
Liên Hợp Quốc cho rằng còn hàng trăm nghìn trẻ bị buộc phải cầm súng chiếnđấu ở những tổ chức vũ trang như Taliban tại Afghanistan, lãnh chúa khét tiếngBosco Ntaganda ở Congo hay nhóm Shebab ở Somalia, Ansar Dine ở Mali và các nhómvũ trang không chính quy khác trên toàn thế giới.
Binh lính tuổi thành niên là một vấn đề của loài người từ khi có chiếntranh. Alexander Đại Đế đã huấn luyện binh sỹ trẻ em và các quân đội trong cảhai cuộc thế chiến tuyển mộ và sử dụng nhiều binh sỹ trẻ em. Nhưng việc này đãgiảm mạnh trong 20 năm qua, theo lời Coomaraswamy.
“Ông Lubanga là một trường hợp kinh điển từ các cuộc chiến ở Phi châu thời1990, trong đó trẻ em bị bắt cóc, cho sử dụng ma túy rồi dùng làm binh sỹ,”Coomaraswamy nói. Trong những cuộc nội chiến trên thế giới, ma túy được dùng đểkhiến các em nhỏ quay lưng lại với gia đình. Các bé gái thì bị bắt làm nô lệtình dục, binh sỹ, hoặc cả hai.
Coomaraswamy nói sự thành công của bà trong cuộc chiến là nhờ vào những đedọa của Hội đồng bảo an Liên Hợp Quốc sẽ trừng phạt các nước không chấp nhậnchấm dứt việc sử dụng binh lính trẻ em.
Ngoài hàng chục nghìn binh lính trẻ em đã được giải thoát năm ngoái, 19 kếhoạch hành động đã được các chính phủ ký với nhóm hoạt động của Liên Hợp Quốc,theo bà Coomaraswamy. Myanmar đã chấp bút sau năm năm đàm phán. Hàng chục nghìntrẻ em được cho rằng đang tham gia quân đội chính phủ và các nhóm vũ trang ởnước này.
Chính phủ Somalia ký một thỏa thuận trong tháng này loại khỏi quân độinhững binh sỹ dưới 18 tuổi. Đây là một thỏa thuận khác khó khăn và mất nhiềuthời gian.
Coomaraswamy tự tin rằng Congo và Sudan sẽ tiếp bước. “Giờ tôi cho rằngchúng ta đang đạt đúng tiến độ tới năm 2015 sẽ không còn quân đội chính quy củachính phủ sử dụng trẻ em.”
Uganda nằm trong danh sách đen của Liên Hợp Quốc, nhưng đã ký thỏa thuậnvào năm 2007. “Giờ thì họ đã được loại khỏi danh sách và đang trong cuộc chiếnvới LRA,” Coomaraswamy nói. Lực lượng quân đội chống đối (LRA) là của JosephKony, một nhân vật giống như Ntaganda ở Congo, cũng bị ICC truy nã.
Với những nhóm vũ trang như Taliban và Shebab, vốn coi thường luật phápquốc tế và từ chối thương lượng, cách duy nhất là vận động người dân địa phương,theo lời Coomaraswamy. Những hoạt động cộng đồng ở Afghanistan đã làm giảm cácvụ tấn công vào trường học.
Peter Wittig - đại sứ Đức tại Liên Hợp Quốc và là chủ tịch nhóm hành độngtrẻ em trong xung đột của Hội đồng bảo an đã ca ngợi những gì Coomaraswamy làmđược và nói rằng cần phải mạnh tay hơn nữa.
“Chúng ta phải tính tới những bước tiếp theo làm sao đối phó với nhữngnhóm nổi dậy ở nhiều cuộc xung đột vẫn tiếp tục sử dụng binh lính trẻ em? Có lẽchúng ta phải nỗ lực hơn nữa và sử dụng mọi phương tiện có trong tay,” Wittignói. “Quan điểm của tôi là phải có áp lực mạnh và liên tục với những ai từ chốihợp tác với luật pháp quốc tế.”/.
Trần Trọng (Vietnam+)