Kinh doanh thuốc lá diễn ra tại quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+) Theo thông tin từ Văn phòng chương trình Phòng chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế), hiện nay tỷ lệ thuế thuốc lá của Việt Nam chiếm 41% trên giá bán lẻ. Việt Nam là nước có mức thuế thuốc lá gần như thấp nhất so với các nước trong khu vực và rất thấp so với các nước phát triển.
Báo cáo nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới cho thấy, thuế thuốc lá tại các nước phát triển như Pháp chiếm 80% trên giá bán lẻ, Đức (73%), Australia (60%...)
Tại các nước thuộc khu vực Đông Nam Á, tỷ lệ thuế thuốc lá trên giá bán lẻ cao nhất là Brunei (80%), đứng tiếp theo là Singapore (71%), Thái Lan (70%)… Việt Nam có tỷ lệ thuế thuốc lá trên giá bán lẻ gần thấp nhất trong khu vực (41%) - chỉ cao hơn Campuchia.
Nghiên cứu của Vụ Chính sách thuế Bộ Tài chính về sức mua thuốc lá và tác động của tăng thuế năm 2012 cho thấy, giá thực của thuốc lá đã được điều chỉnh theo lạm phát (tính trên cơ sở năm 2000) của sản phẩm thuốc lá cao cấp và sản phẩm thuốc lá trung cấp có tăng nhẹ từ năm 2001 đến năm 2007 nhưng giảm dần từ năm 2008 đến năm 2011.
Hiện nay, trong vấn đề tăng thuế thuốc lá đã có nhiều phương án được đưa ra để thảo luận.
Phương án thứ nhất, để giữ sức mua thuốc lá không đổi, mức thuế cần tăng như: Mức thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt cần tăng từ 65% lên 85% vào năm 2015 và tăng lên 105% từ năm 2018. Tuy nhiên, nếu thuế theo mức thuế này, tỷ lệ hút thuốc giảm không đáng kể, không đạt được mục tiêu quốc gia về giảm tỷ lệ hút thuốc.
Trong một hội thảo về việc tăng thuế thuốc lá do Ban Tuyên giáo Trung ương và Tổ chức Nhịp cầu sức khỏe Canada (HealthBridge Canada) tại Việt Nam tổ chức, bà Phạm Thị Hoàng Anh - Giám đốc Tổ chức Nhịp cầu sức khỏe Canada tại Việt Nam đánh giá: "Mức thuế tiêu thụ đặc biệt từ 65% hiện tại lên 75% trong thời gian tới theo tôi là chưa đủ, thậm chí sức mua sẽ không thay đổi."
Bàn về vấn đề tăng thuế thuốc lá tại Việt Nam, ông Nguyễn Tuấn Lâm, chuyên gia của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam cho rằng, theo tổng kết của WHO, nếu việc tăng thuế có thể khiến giá thuốc lá tăng 10% thì mức tiêu dùng sẽ giảm khoảng 5%. Trong khi đó, theo ông, tỷ lệ thuế trong giá bán lẻ của thuốc lá của Việt Nam đang ở mức hơn 41%.
Bởi vậy, theo tính toán của đại diện WHO, Việt Nam để đạt được mục tiêu trong chiến lược quốc gia đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt là giảm tỷ lệ hút thuốc ở nam giới từ 47% hiện tại xuống 39% thì phương án thứ hai được đưa ra là mức thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá phải khoảng 105% vào năm 2015 và 145% ba năm sau đó (năm 2018).
Tuy vậy, với mức thuế đưa ra khá cao như trên, bà Phan Thị Hải - Phó Chánh Văn Phòng Chương trình Phòng chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế) cũng cho biết, cơ quan này cũng tính tới phương án đề xuất Chính phủ khác là tăng từ mức 65% hiện tại lên 85% vào năm 2015 và 105% vào năm 2018.
Mức thuế này theo bà Hải thì chỉ đủ giữ sức mua hiện tại chứ không thể mong chờ giảm được lượng người tiêu dùng mặt hàng này ở Việt Nam./.
