Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng, Chủ tịch Hội đồng Cộng đồng Kinh tế ASEANđã có bài viết đánh giá về những kết quả đạt được trong trụ cột Cộng đồng Kinhtế ASEAN năm 2010 và đóng góp của Việt Nam trên cương vị Chủ tịch Hội đồng Cộngđồng Kinh tế ASEAN.
Năm 2010, ASEAN đã hoạt động rất thành công trong nhiệm kỳ Chủ tịch của ViệtNam, các mục tiêu hợp tác nội và ngoại khối nhằm hiện thực hóa Cộng đồng ASEANvào năm 2015 đều được thúc đẩy thực hiện; thế và lực của ASEAN với vai trò làđộng lực và là trung tâm trong kết cấu hợp tác khu vực ngày càng được khẳng địnhvà củng cố.
Có thể nói Việt Nam đã thành công xuất sắc trong việc đảm nhiệm vai trò Chủ tịchASEAN. Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC), một trong ba trụ cột của Cộng đồng ASEANđã góp phần quan trọng vào thành công chung đó. Những thành tựu chính đã thuđược trong năm 2010 của Trụ cột Kinh tế có thể được đánh giá trên phương diệnkhu vực và quốc gia.
Những kết quả chính đạt được trên phương diện khu vực bao gồm: (i) Đưa Hội đồngCộng đồng ASEAN vào hoạt động ổn định và hiệu quả; (ii) Xác định đúng trọng tâmhợp tác năm 2010 và có nhiều sáng kiến thúc đẩy thực hiện các chương trình hợptác khu vực; (iii) Đạt được những kết quả cụ thể về thực hiện các mục tiêu xâydựng AEC; (iv) Tăng cường và củng cố vai trò trung tâm của ASEAN trong hợp táckinh tế khu vực và quốc tế, mở ra một số kênh hợp tác kinh tế mới.
Những kết quả chính đạt được trên phương diện quốc gia gồm: (i) Hoàn thành tráchnhiệm của nước chủ nhà, khẳng định vị thế quan của Việt Nam trong hợp tác khuvực; (ii) Củng cố và tăng cường hợp tác với các đối tác quan trọng, hài hòa lợiích khu vực với lợi ích của quốc gia; (iii) thúc đẩy công tác thông tin tuyêntruyền về Hội đồng AEC và công tác phối hợp bộ, ngành.
I. Thành tựu đạt được trên phương diện khu vực
1. Đưa Hội đồng AEC vào hoạt động ổn định và hiệu quả: Việt Nam đảm đương vaitrò Chủ tịch ASEAN ngay sau khi Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN vừa có hiệulực. Năm 2010 cũng là lúc nền kinh tế khu vực và thế giới vẫn đang chịu tác độngnặng nề của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.
Mặc dù nhận nhiệm vụ mới mẻ trong hoàn cảnh có nhiều khó khăn, thử thách, songtrên cương vị Chủ tịch Hội đồng Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC), Việt Nam đã đưaHội đồng AEC vào làm việc một cách thường xuyên, hiệu quả, hoàn thành nhiệm vụgiám sát, đôn đốc thực hiện các mục tiêu AEC. Ngoài việc tổ chức thành công cáccuộc họp của Hội đồng với chương trình nghị sự ngày càng phong phú và theo sátdiễn biến thực hiện AEC, trong thời gian giữa các cuộc họp, các thành viên củaHội đồng vẫn duy trì liên lạc để phối hợp quan điểm, giải quyết những vướng mắcphát sinh trong việc thực hiện Lộ trình xây dựng AEC.
2. Xác định đúng trọng tâm và ưu tiên trong chương trình nghị sự năm 2010 củaTrụ cột Kinh tế gồm: đảm bảo việc thực hiện các mục tiêu xây dựng Cộng đồng Kinhtế ASEAN; duy trì vai trò trung tâm của ASEAN trong kết cấu hợp tác khu vực,thúc đẩy tiến trình kết nối ASEAN và tăng cường vai trò và sự tham gia của khuvực doanh nghiệp vào việc thực hiện và giám sát các chương trình hội nhập kinhtế. Các nội dung của Việt Nam đưa ra đều được ASEAN đánh giá cao và tích cựctham gia.
Thực hiện chủ đề của Năm ASEAN 2010: biến tầm nhìn thành hành động, Việt Nam đãcó nhiều sáng kiến quan trọng nhằm thúc đẩy việc thực hiện AEC và tăng cườnghiệu quả hội nhập kinh tế như:
- Thúc đẩy việc thực hiện nghiêm túc các cam kết xây dựng AEC (Việt Nam là 1trong 2 nước có kết quả thực hiện AEC cao nhất trong ASEAN). Bên cạnh đó, trêncương vị Chủ tịch, Việt Nam đã phát huy hiệu quả vai trò điều phối của Hội đồngAEC thông qua việc yêu cầu Hội đồng xác định rõ những lĩnh vực có vướng mắc; mờiChủ tịch các cơ quan hợp tác chuyên ngành liên quan cùng thảo luận, tìm cáchgiải quyết tồn tại và thúc đẩy việc thực hiện cam kết trong lĩnh vực cụ thể đó.Các nội dung hợp tác trọng tâm đã được lựa chọn trong năm 2010 là giao thông vậntải, dịch vụ và hải quan.
- Tăng cường và từng bước thể chế hóa các hoạt động đối thoại giữa doanh nghiệpvới nhà nước nhằm nâng cao vai trò của doanh nghiệp trong quá trình hoạch địnhvà xây dựng chính sách thông qua nhiều hình thức và diễn đàn khác nhau như: tổchức các cuộc đối thoại giữa các Bộ trưởng Kinh tế với Hội đồng tư vấn kinhdoanh ASEAN, tổ chức các hội thảo chuyên đề với các ngành (logistics, điện...);chính thức đưa việc trả lời ý kiến phản hồi của doanh nghiệp vào chương trìnhnghị sự thường xuyên của Hội đồng.
- Quyết định tăng cường năng lực điều phối và giám sát quá trình thực hiện AECcho các đơn vị đầu mối AEC quốc gia tại các nước thành viên và tại Ban Thư kýASEAN nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện cam kết.
- Đề xuất để Lãnh đạo ASEAN thông qua Tuyên bố Cấp cao ASEAN về Phục hồi và Pháttriển bền vững tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 16.
- Trong quá trình thực hiện các cam kết về xây dựng AEC, Hội đồng AEC đã kịpthời xác định và báo cáo lên Lãnh đạo Cấp cao ASEAN về những thành tựu và tháchthức trong tiến trình thực hiện AEC; đồng thời đề xuất các giải pháp khắc phụcđể xin ý kiến chỉ đạo của Lãnh đạo Cấp cao ASEAN.
3. Đạt được những kết quả cụ thể trong việc thực hiện AEC:
Nhiều thành tựu quan trọng được ghi nhận trong tất cả các lĩnh vực hợp tácchuyên ngành thuộc Trụ cột Cộng đồng Kinh tế như thương mại hàng hóa, thương mạidịch vụ, đầu tư, tài chính, an ninh lương thực, chính sách cạnh tranh, sở hữutrí tuệ, năng lượng, giao thông vận tải, tạo thuận lợi cho thương mại, công nghệthông tin, du lịch, phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ. Những thành tựu có tầmquan trọng chiến lược đối với việc hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Cộng đồngKinh tế ASEAN vào năm 2015, nhóm theo 4 trụ cột chính, có thể kể đến như sau:
Về thuế quan: hoàn thành nghĩa vụ xóa bỏ thuế quan đối với 99,65% số dòng thuếtham gia CEPT/AFTA của các nước ASEAN 6; cắt giảm thuế quan xuống mức 0-5% đốivới 98,86% số dòng thuế tham gia CEPT/AFTA của các nước ASEAN 4. Đưa Hiệp địnhThương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA) vào thực hiện từ ngày 17/5/2010. Đâylà những thành tích quan trọng bậc nhất để thực hiện mục tiêu tạo ra dòng luânchuyển tự do của hàng hóa.
Trong lĩnh vực tạo thuận lợi cho thương mại, các tổng cục trưởng Hải quan ASEANđã kết thúc đàm phán Nghị định thư số 7 thuộc Hiệp định khung ASEAN về tạo thuậnlợi cho hàng quá cảnh để ký kết vào năm 2011, góp phần xác định các tuyến đườngquá cảnh trong ASEAN; tiến tới kết thúc đàm phán Nghị định thư số 2 về xác địnhcác điểm quá cảnh tại biên giới. Đàm phán Biên bản ghi nhớ về thực hiện dự ánthử nghiệm xây dựng Cơ chế hải quan một cửa quốc gia làm tiền đề để xây dựng Cơchế hải quan một cửa ASEAN cũng đã kết thúc.
Trong lĩnh vực thương mại dịch vụ và đầu tư, ngoài việc hoàn thành gói cam kếtthứ 7, ngày 28/10, các Bộ trưởng Kinh tế ASEAN đã ký Nghị định thư thực hiện góicam kết thứ 8 thuộc hiệp định khung ASEAN về thương mại dịch vụ (AFAS). Việcthực hiện Hiệp định Đầu tư toàn diện ASEAN được thúc đẩy mạnh mẽ. Điều này có ýnghĩa hết sức quan trọng đối với việc hiện thực hóa mục tiêu tạo ra dòng luânchuyển tự do của dịch vụ và đầu tư trong thương mại nội khối.
Về chính sách cạnh tranh: Để thực hiện mục tiêu thiết lập một khu vực kinh tế cótính cạnh tranh cao, có môi trường kinh doanh cạnh tranh bình đẳng, ngày 24tháng 8 năm 2010, ASEAN đã cho ra mắt 2 cuốn sách quan trọng là:
“Hướng dẫn về chính sách cạnh tranh trong khu vực ASEAN” và “Sổ tay về chínhsách và luật cạnh tranh ASEAN cho doanh nghiệp.”
Về thiết lập một nền kinh tế phát triển đồng đều: Kế hoạch hành động chiến lượcdoanh nghiệp vừa và nhỏ ASEAN giai đoạn 2010-2015 đã được xây dựng thay thế choKế hoạch phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ ASEAN giai đoạn 2004-2014. Ban tưvấn doanh nghiệp vừa và nhỏ ASEAN, bao gồm lãnh đạo các cơ quan phụ trách doanhnghiệp vừa và nhỏ và đại diện của các doanh nghiệp đã được thành lập để trao đổithông tin và phối hợp đưa ra các khuyến nghị về chính sách liên quan đến lĩnhvực doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các hoạt động đối thoại công tư được thúc đẩy mạnhmẽ trên tất cả các kênh.
Đối với mục tiêu đưa ASEAN hội nhập hoàn toàn với nền kinh tế thế giới, năm 2010cũng đạt được những thành tựu nổi bật vì việc thực hiện Hiệp định Khu vực Thươngmại Tự do ASEAN-Trung Quốc, ASEAN-Hàn Quốc đã hoàn thành và các Hiệp định Khuvực Thương mại Tự do ASEAN-Australia-New Zealand và Hiệp định Thương mại Hàng hóaASEAN-Ấn Độ có hiệu lực.
4. Tăng cường và củng cố vai trò trung tâm của ASEAN:
- Xử lý khéo léo mối quan hệ giữa Trung Quốc, Nhật Bản và các nước tham giakhung khổ hợp tác Đông Á, làm ấm lại quan hệ ASEAN-EU.
- Tham gia có hiệu quả vào các diễn đàn và tổ chức hợp tác như APEC và G20 vớitư cách là Chủ tịch ASEAN.
- Mở thêm kênh đối thoại cấp Bộ trưởng kinh tế lần đầu tiên với Cộng hòa Liênbang Nga và đề xuất sáng kiến tổ chức Hội nghị thường niên Bộ trưởng Kinh tếCLMV.
II. Thành tựu đạt được trên phương diện quốc gia
1. Hoàn thành trách nhiệm của nước chủ nhà: Thành tựu đầu tiên là các Hội nghịthuộc Trụ cột Cộng đồng Kinh tế ASEAN đã được chuẩn bị chu đáo và tổ chức thànhcông cả về mặt nội dung và hậu cần theo nguyên tắc chu đáo, trọng thị và tiếtkiệm, được các bên tham gia đánh giá cao, góp phần nâng cao vị thế của ASEAN nóichung và của Việt Nam nói riêng trên diễn đàn hợp tác khu vực; để lại ấn tượngtốt đẹp trong lòng bạn bè quốc tế về đất nước và con người Việt Nam.
2. Củng cố và tăng cường hợp tác với các đối tác quan trọng: Thông qua nhiệm kỳChủ tịch ASEAN, các quyền lợi quốc gia của Việt Nam đã được kết hợp hài hòa vớilợi ích của khu vực. Quan hệ hợp tác kinh tế song phương giữa Việt Nam với cácnước thành viên ASEAN, Ban Thư ký ASEAN và các đối tác quan trọng như: Liên bangNga, Nhật Bản, Ấn Độ, EU… đã được củng cố, tăng cường và đạt được những thànhtựu thiết thực. Tiêu biểu là Việt Nam đã ký kết 2 thỏa thuận tăng cường hợp tácvới Lào, Campuchia và 3 Hiệp định hợp tác về năng lượng với Liên bang Nga trongdịp Hội nghị Cấp cao ASEAN 17 tổ chức vào tháng 10 năm 2010 vừa qua.
3. Thúc đẩy thông tin tuyên truyền về Hội đồng AEC và công tác phối hợp Bộ,ngành trong nước: Công tác thông tin tuyên truyền về năm ASEAN 2010 nói chung vàvề Cộng đồng Kinh tế ASEAN nói riêng đã góp phần nâng cao nhận thức, sự tham giavà ủng hộ của đông đảo công chúng về tiến trình hội nhập kinh tế ASEAN. Công tácphối hợp với các Tiểu ban thuộc UBQG về ASEAN 2010 và các Bộ ngành liên quan đãgóp phần củng cố và tăng cường quan hệ điều phối liên bộ, ngành, góp phần nângcao hiệu quả thực hiện các nhiệm vụ năm 2010 cũng như hiệu quả thực hiện các mụctiêu xây dựng Cộng đồng AEC nói riêng và Cộng đồng ASEAN nói chung.
Đánh giá về năm 2010, Ban Thư ký ASEAN và các nước thành viên đều có chung ýkiến là Hội đồng Cộng đồng Kinh tế ASEAN đã có một năm hoạt động rất thành công;Việt Nam, trên cương vị là Chủ tịch Hội đồng AEC đã làm việc rất hiệu quả, tíchcực và chuyên nghiệp, đã có nhiều sáng kiến thiết thực, góp phần quan trọng vàothành công chung của Hội đồng và của năm ASEAN 2010.
Có được thành công như vậy, ngoài những nỗ lực vượt bậc của cán bộ, công chức BộCông Thương còn nhờ có sự quan tâm sâu sát và sự chỉ đạo nhất quán của lãnh đạoChính phủ, lãnh đạo Ủy ban Quốc gia về ASEAN 2010; nhờ có quá trình chuẩn bịcông phu và phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa các Tiểu ban thuộc Ủy ban Quốc gia ASEAN 2010,giữa các bộ, ngành thành viên Hội đồng AEC Việt Nam./.
(TTXVN/Vietnam+)