Năm 2025 đánh dấu tròn 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 -21/6/2025), một sự kiện có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với nền báo chí nước nhà. Đây không chỉ là dịp tri ân các thế hệ người làm báo đã cống hiến, hy sinh vì sự nghiệp cách mạng, mà còn là thời điểm nhìn lại chặng đường phát triển vẻ vang, đầy tự hào của báo chí Việt Nam, gắn liền với lịch sử đấu tranh, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Ngày 21/6/1925, Báo Thanh niên do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc sáng lập đã đặt nền móng cho nền báo chí cách mạng Việt Nam - nền báo chí của giai cấp công nhân, của nhân dân lao động và của sự nghiệp giải phóng dân tộc. Ngay từ buổi đầu, báo chí đã khẳng định vai trò là công cụ tuyên truyền, giáo dục lý tưởng cách mạng, góp phần giác ngộ chính trị, thức tỉnh tinh thần yêu nước và tập hợp lực lượng đấu tranh.
Đây là 1 trong 10 sự kiện nổi bật của Việt Nam năm 2025 do TTXVN bình chọn.
100 năm cổ vũ tinh thần chiến đấu, củng cố niềm tin
Trong suốt các cuộc kháng chiến của dân tộc, nhiều nhà báo đã có mặt ở hầu khắp các chiến trường, kịp thời phản ánh khí thế đấu tranh anh dũng, tinh thần hy sinh quên mình của quân và dân ta. Nhiều tác phẩm báo chí thời kỳ này trở thành tư liệu lịch sử quý giá, góp phần cổ vũ tinh thần chiến đấu, củng cố niềm tin vào thắng lợi cuối cùng của cách mạng. Không ít nhà báo đã anh dũng hy sinh, để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử báo chí nước nhà.
Từ khi thực hiện công cuộc đổi mới năm 1986, báo chí Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ, toàn diện. Hệ thống cơ quan báo chí không ngừng được củng cố, mở rộng với đầy đủ các loại hình như báo in, phát thanh, truyền hình và báo điện tử. Nội dung thông tin ngày càng phong phú, đa dạng, phản ánh sinh động mọi mặt của đời sống xã hội; đồng thời góp phần quan trọng trong việc tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tạo sự đồng thuận xã hội và thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội.
Những năm gần đây, chuyển đổi số và ứng dụng mạnh mẽ khoa học- công nghệ trở thành dấu ấn nổi bật của báo chí Việt Nam. Trước sự bùng nổ của internet và mạng xã hội, các cơ quan báo chí đã chủ động đổi mới mô hình hoạt động, nâng cao chất lượng nội dung, tăng cường sản xuất các sản phẩm báo chí đa phương tiện. Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn và đồ họa tương tác giúp báo chí tiếp cận công chúng nhanh hơn, chính xác hơn, đáp ứng yêu cầu thông tin ngày càng cao của xã hội hiện đại.
Song hành với những thành tựu đạt được, báo chí Việt Nam cũng đang đối mặt với nhiều thách thức như cạnh tranh gay gắt trong môi trường truyền thông số, nguy cơ lan truyền thông tin sai lệch, tin giả, cùng áp lực về đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội.
Trong bối cảnh đó, yêu cầu đặt ra là báo chí phải tiếp tục giữ vững tôn chỉ, mục đích; nâng cao tính định hướng, tính nhân văn và tính chiến đấu; đồng thời không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn và bản lĩnh chính trị của đội ngũ người làm báo. Nhìn lại chặng đường 100 năm xây dựng và phát triển, có thể khẳng định báo chí Việt Nam đã có bước tiến vượt bậc, đóng góp to lớn vào sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. Kế thừa truyền thống vẻ vang ấy, báo chí Việt Nam trong giai đoạn mới tiếp tục đổi mới, sáng tạo, phát triển theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, xứng đáng là lực lượng tiên phong trên mặt trận tư tưởng, văn hóa, góp phần xây dựng đất nước Việt Nam phồn vinh, hạnh phúc và hội nhập sâu rộng với thế giới.
Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, việc Quốc hội thông qua Luật Báo chí (sửa đổi) cuối năm 2025 đã tạo điều kiện thuận lợi để báo chí đổi mới, nâng cao chất lượng, đồng thời tăng cường quản lý, bảo đảm trách nhiệm nghề nghiệp và tính trung thực của thông tin. Đây là bước tiến quan trọng, thể hiện sự phát triển hiện đại, chuyên nghiệp và có trách nhiệm của báo chí Việt Nam.
Luật Báo chí (sửa đổi) thu hút sự quan tâm của đội ngũ người làm báo và dư luận xã hội bởi đã định hình khuôn khổ pháp lý hiện đại, hài hòa giữa phát triển và quản lý, tạo động lực cho báo chí chuyển mình trong kỷ nguyên số, hướng tới xây dựng nền báo chí đa dạng, hiệu quả và phát triển bền vững.
Hành lang pháp lý hiện đại, phù hợp giai đoạn mới
Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh, Luật Báo chí (sửa đổi) nhằm thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng về báo chí; điều chỉnh, quản lý hoạt động báo chí kịp thời, phù hợp với sự phát triển nhanh chóng của khoa học, công nghệ và truyền thông hiện đại; đồng thời khắc phục những hạn chế, bất cập của pháp luật hiện hành. Luật được xây dựng trên cơ sở kế thừa các quy định còn phù hợp, bổ sung và sửa đổi những nội dung quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả quản trị hệ thống báo chí quốc gia, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho báo chí phát triển trong giai đoạn mới.
Bà Triệu Thị Thanh Bình, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo tỉnh Phú Thọ cho rằng, Luật Báo chí (sửa đổi) thể hiện rõ định hướng nâng cao tính chuyên nghiệp của hoạt động báo chí trong bối cảnh truyền thông số phát triển mạnh mẽ và yêu cầu xã hội ngày càng cao đối với chất lượng thông tin. Việc chuẩn hóa quy trình tác nghiệp, củng cố đạo đức nghề nghiệp và tăng cường minh bạch trách nhiệm tạo nền tảng pháp lý quan trọng để xây dựng nền báo chí hiện đại, chuẩn mực và đáng tin cậy.
Luật nhấn mạnh yêu cầu các cơ quan báo chí xây dựng và tuân thủ quy trình tác nghiệp chặt chẽ, từ thu thập, kiểm chứng, xử lý đến xuất bản thông tin. Trong môi trường truyền thông đa nền tảng, nơi tin tức lan truyền nhanh và dễ sai lệch, việc chuẩn hóa quy trình góp phần hạn chế tình trạng đưa tin thiếu kiểm chứng, giật gân, chạy theo lượt xem. Đồng thời, luật khẳng định các chuẩn mực đạo đức cơ bản của người làm báo như trung thực, khách quan, tôn trọng sự thật, bảo vệ lợi ích công cộng và quyền con người; gắn đạo đức nghề nghiệp với trách nhiệm pháp lý và trách nhiệm xã hội, qua đó ngăn chặn các hành vi lợi dụng danh nghĩa báo chí để trục lợi.
Theo ông Nguyễn Văn Vĩnh, nguyên Phó Tổng Biên tập Báo Hà Nam cũ, sau hơn 8 năm thi hành, Luật Báo chí năm 2016 đã bộc lộ nhiều hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn và sự phát triển nhanh chóng của khoa học, công nghệ và truyền thông. Một số quy định chưa phân biệt rõ giữa báo và tạp chí; cơ chế cấp phép và chế tài xử lý vi phạm còn bất cập; quy định về văn phòng đại diện, phóng viên thường trú và lãnh đạo cơ quan báo chí thiếu đồng bộ.
Ông Nguyễn Văn Vĩnh cho rằng, các cơ quan báo chí mong muốn luật mới tạo cơ chế hỗ trợ mạnh mẽ hơn về tài chính và kỹ thuật. Trong bối cảnh doanh thu truyền thống sụt giảm, việc phát triển kinh tế báo chí, quảng cáo, dịch vụ nội dung số và các mô hình hoạt động phù hợp là yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao tính tự chủ và cải thiện đời sống người làm báo.
Định hướng báo chí vững niềm tin, phát triển giữa dòng chảy chuyển đổi số
Ngày 10/12, Quốc hội đã thông qua Luật Báo chí (sửa đổi) với 437 đại biểu tán thành, chiếm 92,39% tổng số đại biểu. Luật gồm 4 chương, 51 điều, với 5 điểm mới nổi bật.
Thứ nhất, Luật xác định rõ bốn loại hình báo chí trong bối cảnh mới, gồm báo chí in, báo chí điện tử, phát thanh và truyền hình, thay cho cách gọi trước đây là “báo nói”, “báo hình."
Thứ hai, Luật bổ sung các chính sách phát triển báo chí và bảo đảm nguồn lực thực hiện theo hướng khả thi hơn, từ cơ chế tài chính, đầu tư hạ tầng, đào tạo nhân lực, chuyển đổi số, xây dựng nền tảng và hạ tầng dữ liệu báo chí số, đến ứng dụng công nghệ hiện đại và công cụ giám sát hoạt động báo chí trên không gian mạng. Đồng thời, luật quy định Nhà nước giao nhiệm vụ, đặt hàng, đấu thầu, hỗ trợ chi phí để báo chí thực hiện nhiệm vụ chính trị, an ninh, quốc phòng, thông tin đối ngoại và phục vụ các đối tượng đặc thù.
Thứ ba, Luật làm rõ điều kiện hoạt động báo chí, cơ chế cấp phép, tổ chức bộ máy; xác định cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện với cơ chế tài chính đặc thù; quy định cụ thể về lãnh đạo, văn phòng đại diện và phóng viên thường trú.
Thứ tư, Luật quy định rõ hơn về thẻ nhà báo, trách nhiệm pháp lý đối với nội dung thông tin, cũng như quyền yêu cầu cải chính, gỡ bỏ thông tin vi phạm trên các nền tảng.
Cuối cùng, Luật hoàn thiện các quy định về quản lý hoạt động báo chí trên không gian mạng và việc ứng dụng công nghệ mới, bao gồm điều chỉnh các hành vi liên quan đến trí tuệ nhân tạo (AI).
Luật Báo chí (sửa đổi) được thông qua là bước đi quan trọng nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý và tạo sự định hướng, nâng cao hiệu quả quản lý và thúc đẩy báo chí phát triển bền vững trong bối cảnh truyền thông hiện đại.
Trên cơ sở đó, các cơ quan báo chí và đội ngũ người làm báo cần kiên định tôn chỉ, mục đích, giữ vững bản chất cách mạng, nâng cao tính định hướng và tính chiến đấu; chủ động đổi mới nội dung, hình thức, đẩy mạnh ứng dụng khoa học-công nghệ, phát triển các sản phẩm báo chí đa phương tiện, đáp ứng nhu cầu thông tin ngày càng cao của công chúng.
Bước vào giai đoạn phát triển mới, phát huy truyền thống vẻ vang 100 năm qua, báo chí Việt Nam tiếp tục khẳng định vai trò là tiếng nói tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân, đóng góp tích cực vào sự nghiệp xây dựng đất nước Việt Nam phồn vinh, hạnh phúc và phát triển bền vững./.
Nhiệm kỳ 2021-2025: Hoàn thành quy hoạch, cả nước giảm 58 cơ quan báo chí
Trong nhiệm kỳ 2021-2025, lĩnh vực báo chí, phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử đạt nhiều kết quả quan trọng, thể hiện rõ vai trò là lực lượng nòng cốt trên mặt trận thông tin, tuyên truyền.
