Ảnh minh họa. (Ảnh: Danh Lam/TTXVN) Sáng 28/8, tại Hà Nội, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Cải cách thể chế kinh tế Việt Nam để hội nhập và phát triển giai đoạn 2015-2020”.
Hội thảo nhằm tập trung phân tích, làm rõ thực trạng kinh tế Việt Nam hiện nay, chỉ ra những ‘nguy cơ” tụt hậu so với các nước khác trong khu vực và trên thế giới và xác định những nút thắt thể chế để kiến nghị các giải pháp cải cách thể chế kinh tế trong thời gian tới.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh cho biết, gần 30 năm thực hiện cải cách, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu lớn trong phát triển kinh tế-xã hội. Tuy nhiên, thực trạng kinh tế Việt Nam thời gian gần đây cho thấy những dư địa để phát triển nhờ cải cách từ năm 1986 đến nay đã cạn dần, nhất là từ năm 2008 đến nay.
Nhiều rào cản lớn về thể chế kinh tế đã xuất hiện; thể chế kinh tế hiện hành có những khoảng cách, những khác biệt so với thể chế kinh tế của các nền kinh tế thị trường ở châu Âu, Hoa Kỳ và với nhiều nước trong khu vực.
Thực tế trên đòi hỏi Việt Nam phải đẩy mạnh cải cách, đổi mới vai trò của Nhà nước và thị trường, nâng cấp thể chế kinh tế thị trường, tạo hệ thống động lực khuyến khích mới theo chuẩn mực kinh tế thị trường phổ biến và hiện đại, qua đó thực hiện phân bổ lại và sử dụng nguồn lực quốc gia hiệu quả hơn.
Đại diện Tổng cục Thống kê, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, GDP bình quân đầu người của Việt Nam 2014 đạt 2.052 USD, gấp 21 lần năm 1990, nhưng chỉ tương đương mức GDP bình quân của Malaysia (năm 1988), Thái Lan (năm 1993), Indonesia (năm 2008), Philippines (năm 2010), Hàn Quốc (1982).
Xét trên giác độ GDP bình quân đầu người, Việt Nam đi sau Hàn Quốc khoảng 30-35 năm; sau Malaysia 25 năm, Thái Lan 20 năm, sau Indonesia và Philippines từ 5-7 năm.
Trước những nguy cơ tụt hậu của nền kinh tế, tiến sỹ Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng, Viện Nghiên cứu Kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, Việt Nam không thể chần chừ cải cách thể chế để phát triển. Nếu tiếp tục coi kinh tế Nhà nước là chủ đạo, thì sở hữu toàn dân, mà thực chất là sở hữu nhà nước, sẽ phải tiếp tục chiếm ưu thế .
Đề xuất các giải pháp cải cách thể chế kinh tế trong thời gian tới, theo tiến sỹ Nguyễn Đình Cung, cần cơ cấu lại ngân sách, nhất là chi ngân sách và nâng cao hiệu quả các khoản chi ngân sách; dành tỷ lệ cao hơn, với số vốn nhiều hơn cho đầu tư; đồng thời, tuyệt đối không bố trí vốn đầu tư của Nhà nước cho các dự án, công trình chưa cần thiết…
Bên cạnh đó, tiếp tục các giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia; tập trung chủ yếu vào cải cách toàn diện các quy định về điều kiện kinh doanh, các quy định quản lý chuyên ngành xuất khẩu và nhập khẩu, các quy định về thủ tục hành chính liên quan đến đầu tư, đất đai, xây dựng và môi trường; tạo và củng cố thêm mức độ an toàn, giảm chi phí, giảm rủi ro và tạo thuận lợi cho đầu tư, kinh doanh.
Tiếp tục đổi mới tư duy phát triển và đổi mới mô hình phát triển kinh tế là một trong những vấn đề mà phó giáo sư, tiến sỹ Bùi Tất Thắng, Viện Chiến lược phát triển đề cập. Theo đó, đổi mới tư duy phát triển là sự thay đổi cách thức suy nghĩ, quan niệm, cách tiếp cận về mô hình phát triển. Theo ông Bùi Tất Thắng, Việt Nam cần khuyến khích các doanh nghiệp thuộc mọi hình thức sở hữu tham gia cung cấp dịch vụ công dưới nhiều hình thức.
Giám đốc Trung tâm Thông tin và Dự báo Kinh tế xã hội quốc gia bà Mai Thị Thu cũng cho hay, cần đảm bảo bình đẳng trong cung ứng và khả năng tiếp cận tốt nhất của đối tượng hưởng thụ; phân định rõ chức năng của Nhà nước ở từng khâu của quá trình tổ chức cung ứng dịch vụ; cơ chế chính sách của Nhà nước cũng phải được xây dựng lại cho thống nhất.
Để phát triển nguồn nhân lực Việt Nam, đại diện Tổng cục Thống kê cho rằng, cần sớm thành lập Ủy ban Năng suất quốc gia Việt Nam; xây dựng và thực hiện tốt Chiến lược quốc gia về nâng cao năng suất lao động của Việt Nam./.
