Với đồng bào Khmer, chùa không những là trung tâm sinh hoạt tôn giáo mà còn là trung tâm sinh hoạt văn hóa của họ. Vì mọi hoạt động văn hóa tinh thần của cả cộng đồng người Khmer trong các dịp lễ hội luôn gắn chặt với ngôi chùa.
Lễ hội chính là nét thể hiện tình cảm, tâm thức của người Khmer đối với ngôi chùa. Trong các lễ hội, lễ Kathina (còn gọi là lễ dâng bông và dâng y cà sa) chính là một trong những dịp lễ thể hiện rõ nhất nét cô kết cộng đồng và sự hết lòng của người Khmer với bổn sóc và ngôi chùa.
Hiện nay, khi đời sống kinh tế của đồng bào Khmer đã được nâng lên rõ rệt thì các lễ Kathina hằng năm tại các chùa luôn được tổ chức lớn hơn, mang đầy đủ nét văn hóa truyền thống hơn. Trung bình hàng năm mỗi chùa có từ 3-5 đám rước. Thậm chí còn có nhiều đám rước của Phật tử ở các phum sóc và tỉnh thành lân lận.
Vì là lễ dâng y lên sư sãi của bổn chùa nên việc tiến hành tốn rất nhiều chi phí, mọi thứ phải chuẩn bị kỹ càng từ rất lâu. Muốn được tổ chức lễ Kathina nhiều gia đình phải hợp lực và có sự chung tay của các con cháu, anh em trong tộc họ. Thế nhưng, chi phí cao không làm họ thui chột đi tinh thần với văn hóa dân tộc, vì với họ, chi phí càng cao đồng nghĩa với việc lễ Kathina của gia đình họ, dòng họ được tổ chức chu đáo và thành công.
Tuy tốn nhiều chi phí như vậy, nhưng không phải gia đình, dòng họ nào trong phum sóc muốn tổ chức là được, điều đó phải có sự đồng ý, chấp thuận của vị sư cả trong chùa, của cả phum sóc.
Có năm, nhiều gia đình, tộc họ nào đó muốn đứng ra tổ chức một đám rước Kathina riêng nhưng cũng chưa chắc được, bởi vì, nếu trong năm đó, phật tử trong bổn sóc có nhiều người muốn được tổ chức thì phải có buổi họp tại hội đồng của chùa, sau đó sẽ đi đến quyết định lễ Kathina năm đó sẽ được rước chung hay do một gia đình, một dòng họ nào đó tổ chức.
Thông thường, khi được tổ chức lễ Kathina, nhiều gia đình sẽ cúng dường thêm cho nhà chùa một kỷ vật nào đó như chiếc giường, bàn ghế, tủ… để ghi nhận thời gian tổ chức, lòng thành kính của họ đối với nhà chùa, cũng như góp phần trang bị vật dụng cho nhà chùa.
Năm nay, gia đình ông Danh Khên ở ấp Bưng Cốc, xã Phú Mỹ (huyện Mỹ Tú) đã đồng tiến hành với 7 hộ khác trong phum sóc. Hiện tại, gia đình đang chuẩn bị những nghi thức cuối cùng để tiến hành lễ Kathina tại chùa Bưng Cốc.
Ông Khên cho biết muốn tổ chức đám rước Kathina, gia đình ông đã lên kế hoạch và đề nghị với nhà chùa từ nhiều năm trước nhưng phải đến nay mới có vinh hạnh cùng những hộ khác tiến hành lễ. Theo ông, được tổ chức lễ Kathina là niềm tự hào và nguyện ước của mỗi gia đình người Khmer, thỏa niềm ước nguyện của lòng thành kính, lòng sùng đạo của người Khmer với chùa chiền, với văn hóa dân tộc mình.
Thông thường, vật phẩm dâng lên cho sư sãi trong lễ Kathina phải có những thứ lễ vật truyền thống như áo cà sa, bình bát để sư khất thực, dao lam, đá mài, kim chỉ… Theo truyền thống, đây là những vật phẩm để sư sãi dùng trong những tháng trường học tập và những đồ dùng trong sinh hoạt hằng ngày. Hiện nay, do việc đi lại dễ dàng nên nhiều gia đình đã cúng dường cho nhà chùa, nhà sư thay vì tự đi mua như trước đây. Nhưng để tiến hành lễ Kathina đúng nghĩa thì những vật phẩm truyền thống không thể thay thế.
Lễ Kathina của đồng bào Khmer Nam Bộ được tổ chức hằng năm trong vòng một tháng sau ngày mãn Hạ (bắt đầu từ ngày 15/9 đến ngày 15/10 Âm lịch), trong vòng 1 tháng này, mỗi chùa sẽ ấn định một ngày cụ thể để cho Phật tử cả trong và ngoài phum sóc tiến hành lễ. Lễ dâng bông, dâng y cà sa của đồng bào Khmer thường diễn ra trong 2 ngày.
Ngày đầu tiên diễn ra tại chùa, các sư sãi đọc kinh cầu nguyện để phum sóc an lành, cầu phúc cho mọi người gặp nhiều may mắn. Ngày thứ hai, đồng bào Phật tử trong phum sóc sẽ tổ chức một đám rước quanh phum sóc và xung quanh chánh điện như minh chứng cho lòng thành thành của họ trước khi làm lễ dâng bông và dâng áo cà sa lên sư sãi. Để tăng thêm phần long trọng cho đám rước, nhiều gia đình còn kết hợp thêm các loại hình nghệ thuật truyền thống vào lễ rước như tổ chức hát, múa Rô băm, Dù kê…
Kathina, một lễ truyền thống góp phần tạo nên sự đa dạng trong văn hóa Khmer, là nét chính thể hiện tâm thức của người Khmer đối với văn hóa dân tộc, sự sùng kính từ trái tim họ với chùa chiền. Thông qua các hoạt động này giúp con người sống gần gũi và thân thiện, đoàn kết, sống có trách nhiệm và luôn thương yêu đùm bọc lẫn nhau hơn, tính cô kết trong cộng đồng càng được gắn chặt hơn. Năm nay, gần 400.000 đồng bào Khmer Sóc Trăng cũng đang bắt đầu tổ chức những ngày lễ Kathina ở 92 ngôi chùa Khmer tại 11 huyện, thành phố trong tỉnh./.
Lễ hội chính là nét thể hiện tình cảm, tâm thức của người Khmer đối với ngôi chùa. Trong các lễ hội, lễ Kathina (còn gọi là lễ dâng bông và dâng y cà sa) chính là một trong những dịp lễ thể hiện rõ nhất nét cô kết cộng đồng và sự hết lòng của người Khmer với bổn sóc và ngôi chùa.
Hiện nay, khi đời sống kinh tế của đồng bào Khmer đã được nâng lên rõ rệt thì các lễ Kathina hằng năm tại các chùa luôn được tổ chức lớn hơn, mang đầy đủ nét văn hóa truyền thống hơn. Trung bình hàng năm mỗi chùa có từ 3-5 đám rước. Thậm chí còn có nhiều đám rước của Phật tử ở các phum sóc và tỉnh thành lân lận.
Vì là lễ dâng y lên sư sãi của bổn chùa nên việc tiến hành tốn rất nhiều chi phí, mọi thứ phải chuẩn bị kỹ càng từ rất lâu. Muốn được tổ chức lễ Kathina nhiều gia đình phải hợp lực và có sự chung tay của các con cháu, anh em trong tộc họ. Thế nhưng, chi phí cao không làm họ thui chột đi tinh thần với văn hóa dân tộc, vì với họ, chi phí càng cao đồng nghĩa với việc lễ Kathina của gia đình họ, dòng họ được tổ chức chu đáo và thành công.
Tuy tốn nhiều chi phí như vậy, nhưng không phải gia đình, dòng họ nào trong phum sóc muốn tổ chức là được, điều đó phải có sự đồng ý, chấp thuận của vị sư cả trong chùa, của cả phum sóc.
Có năm, nhiều gia đình, tộc họ nào đó muốn đứng ra tổ chức một đám rước Kathina riêng nhưng cũng chưa chắc được, bởi vì, nếu trong năm đó, phật tử trong bổn sóc có nhiều người muốn được tổ chức thì phải có buổi họp tại hội đồng của chùa, sau đó sẽ đi đến quyết định lễ Kathina năm đó sẽ được rước chung hay do một gia đình, một dòng họ nào đó tổ chức.
Thông thường, khi được tổ chức lễ Kathina, nhiều gia đình sẽ cúng dường thêm cho nhà chùa một kỷ vật nào đó như chiếc giường, bàn ghế, tủ… để ghi nhận thời gian tổ chức, lòng thành kính của họ đối với nhà chùa, cũng như góp phần trang bị vật dụng cho nhà chùa.
Năm nay, gia đình ông Danh Khên ở ấp Bưng Cốc, xã Phú Mỹ (huyện Mỹ Tú) đã đồng tiến hành với 7 hộ khác trong phum sóc. Hiện tại, gia đình đang chuẩn bị những nghi thức cuối cùng để tiến hành lễ Kathina tại chùa Bưng Cốc.
Ông Khên cho biết muốn tổ chức đám rước Kathina, gia đình ông đã lên kế hoạch và đề nghị với nhà chùa từ nhiều năm trước nhưng phải đến nay mới có vinh hạnh cùng những hộ khác tiến hành lễ. Theo ông, được tổ chức lễ Kathina là niềm tự hào và nguyện ước của mỗi gia đình người Khmer, thỏa niềm ước nguyện của lòng thành kính, lòng sùng đạo của người Khmer với chùa chiền, với văn hóa dân tộc mình.
Thông thường, vật phẩm dâng lên cho sư sãi trong lễ Kathina phải có những thứ lễ vật truyền thống như áo cà sa, bình bát để sư khất thực, dao lam, đá mài, kim chỉ… Theo truyền thống, đây là những vật phẩm để sư sãi dùng trong những tháng trường học tập và những đồ dùng trong sinh hoạt hằng ngày. Hiện nay, do việc đi lại dễ dàng nên nhiều gia đình đã cúng dường cho nhà chùa, nhà sư thay vì tự đi mua như trước đây. Nhưng để tiến hành lễ Kathina đúng nghĩa thì những vật phẩm truyền thống không thể thay thế.
Lễ Kathina của đồng bào Khmer Nam Bộ được tổ chức hằng năm trong vòng một tháng sau ngày mãn Hạ (bắt đầu từ ngày 15/9 đến ngày 15/10 Âm lịch), trong vòng 1 tháng này, mỗi chùa sẽ ấn định một ngày cụ thể để cho Phật tử cả trong và ngoài phum sóc tiến hành lễ. Lễ dâng bông, dâng y cà sa của đồng bào Khmer thường diễn ra trong 2 ngày.
Ngày đầu tiên diễn ra tại chùa, các sư sãi đọc kinh cầu nguyện để phum sóc an lành, cầu phúc cho mọi người gặp nhiều may mắn. Ngày thứ hai, đồng bào Phật tử trong phum sóc sẽ tổ chức một đám rước quanh phum sóc và xung quanh chánh điện như minh chứng cho lòng thành thành của họ trước khi làm lễ dâng bông và dâng áo cà sa lên sư sãi. Để tăng thêm phần long trọng cho đám rước, nhiều gia đình còn kết hợp thêm các loại hình nghệ thuật truyền thống vào lễ rước như tổ chức hát, múa Rô băm, Dù kê…
Kathina, một lễ truyền thống góp phần tạo nên sự đa dạng trong văn hóa Khmer, là nét chính thể hiện tâm thức của người Khmer đối với văn hóa dân tộc, sự sùng kính từ trái tim họ với chùa chiền. Thông qua các hoạt động này giúp con người sống gần gũi và thân thiện, đoàn kết, sống có trách nhiệm và luôn thương yêu đùm bọc lẫn nhau hơn, tính cô kết trong cộng đồng càng được gắn chặt hơn. Năm nay, gần 400.000 đồng bào Khmer Sóc Trăng cũng đang bắt đầu tổ chức những ngày lễ Kathina ở 92 ngôi chùa Khmer tại 11 huyện, thành phố trong tỉnh./.
Chanh Đa (TTXVN/Vietnam+)
