Nhà thầu thi công một dự án cao tốc Bắc-Nam phía Đông. (Ảnh: PV/Vietnam+) Trước thực trạng khan hiếm nguồn “cung” khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường để cung cấp, phục vụ đường cao tốc, Cục trưởng Cục Khoáng sản Việt Nam - ông Nguyễn Trường Giang cho biết Bộ Tài nguyên và Môi trường đang khẩn trương thực hiện dự án điều tra tài nguyên cát biển để Bộ Giao thông vận tải triển khai thi công thử nghiệm cát biển sử dụng cho các dự án hạ tầng giao thông khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.
Kết quả trên sẽ làm cơ sở cung cấp vật liệu cho các dự án đầu tư của quốc gia.
Đề xuất các cơ chế đặc thù
Đề cập đến tầm quan trọng của nguồn cung khoáng sản làm vật liệu xây dựng, ông Nguyễn Trường Giang nhấn mạnh Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã xác định mục tiêu đến năm 2030, phấn đấu cả nước có khoảng 5.000km đường bộ cao tốc, trong đó đến năm 2025 hoàn thành đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông.
Tuy nhiên, trên thực tế, việc triển khai đồng loạt các dự án đường giao thông, nhất là cao tốc Bắc-Nam, đã dẫn đến khan hiếm về nguồn cung do các mỏ vật liệu đang khai thác chỉ phục vụ cho nhu cầu thông thường tại địa phương.
Để giải quyết vấn đề trên, ông Giang cho biết vừa qua, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã chủ động phối hợp với Bộ Giao thông vận tải cùng với các địa phương có liên quan báo cáo Quốc hội, Chính phủ để ban hành một số Nghị quyết cho phép áp dụng các cơ chế đặc thù trong việc khai thác khoáng sản làm vật liệu san lấp.
Nhà thầu thi công cát đắp nền đường Dự án Cao tốc Bắc-Nam. (Ảnh: Việt Hùng/Vietnam+) Ngoài các Nghị quyết của Chính phủ, trong quá trình triển khai thực hiện dự án trên, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đã có các văn bản hướng dẫn các địa phương có liên quan về khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường phục vụ các dự án giao thông đã được Quốc hội cho phép áp dụng cơ chế đặc thù.
[Vì sao giá vật liệu xây dựng được dự báo tăng mạnh trong quý 3/2023?]
Về vấn đề điều phối vật liệu, ông Giang cho biết các khu vực phía Bắc và Tây nguyên cơ bản đáp ứng vật liệu cho các dự án. Vấn đề quan tâm hiện nay là cát san lấp cho các dự án khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.
“Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Giao thông vận tải đã rà soát nhu cầu các dự án, nguồn cung ứng từ các địa phương, báo cáo Chính phủ đề nghị các địa phương cân đối bố trí nguồn vật liệu,” ông Giang nhấn mạnh.
Chính phủ đã đồng ý giao các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long ưu tiên bố trí ngay nguồn cát đắp cho các Dự án Cao tốc Cần Thơ - Hậu Giang và Hậu Giang - Cà Mau với khối lượng 9,1 triệu m3 của năm 2023 (trong đó An Giang là 3,3 triệu m3, tỉnh Đồng Tháp là 3,3 triệu m3 và tỉnh Vĩnh Long là 2,5 triệu m3).
“Bộ Tài nguyên và Môi trường đã làm việc với các địa phương, qua đó cho thấy việc điều phối, cung ứng vật liệu xây dựng trên hoàn toàn khả thi,” ông Giang nói.
Những vướng mắc cần tiếp tục giải quyết
Bên cạnh đề xuất các cơ chế đặc thù trong việc khai thác khoáng sản làm vật liệu san lấp, ông Nguyễn Trường Giang cho hay đơn vị này đã đưa ra các giải pháp tháo gỡ vướng mắc trong việc thu hồi đất, giải phóng mặt bằng; bãi đổ thải trong quá trình khai thác khoáng sản làm vật liệu san lấp.
Theo đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường đề nghị các địa phương căn cứ quy định của pháp luật, các cơ chế đặc thù đã được các cấp thẩm quyền cho phép áp dụng trong thời gian qua, khẩn trương huy động các mỏ vật liệu đủ trữ lượng, chất lượng để cung cấp cho Dự án Cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
“Ngoài ra, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang thực hiện dự án điều tra tài nguyên cát biển, triển khai thi công thử nghiệm cát biển sử dụng cho các dự án hạ tầng giao thông khu vực đồng bằng sông Cửu Long (Bộ Giao thông vận tải đang thực hiện) làm cơ sở cung cấp vật liệu cho các dự án đầu tư,” ông Giang nói.
Về hoạt động khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, Cục Khoáng sản Việt Nam đã đề xuất trong dự thảo Luật Địa chất và Khoáng sản một điều quy định riêng về khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường; trong đó bao gồm cả các loại vật liệu san lấp (đất đồi, đất san lấp, đất đá bóc của mỏ).
Ảnh minh họa. (Nguồn: Hùng Võ/Vietnam+) “Với đề xuất trên, Quốc hội sẽ giao Chính phủ quy định việc khai thác, sử dụng đối với loại khoáng sản trên theo hướng phân cấp, đơn giản hóa tối đa các thủ tục hành chính, phù hợp với loại hình khoáng sản và đáp ứng nhu cầu thực tiễn,” ông Giang nhấn mạnh.
Cũng theo ông Giang, trong khi chờ Luật Địa chất và Khoáng sản được thông qua, để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đối với khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường, tại Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định quy định chi tiết Luật Khoáng sản đã bổ sung quy định về khai thác, sử dụng khoáng sản đi kèm.
Cơ quan quản lý Nhà nước về khoáng sản cũng đề xuất các địa phương, dự án giao thông sử dụng đất đá thải trong quá trình khai thác khoáng sản và khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường phục vục ông trình, dự án quan trọng quốc gia.
Đối với vấn đề quản lý khai thác cát, sỏi lòng sông, đại diện Cục Khoáng sản Việt Nam lưu việc khai thác nguồn khoáng sản cát, sỏi lòng sông nếu quá mức, không kiểm soát, có thể gây sạt lở lòng, bờ, bãi sông; tác động tiêu cực tới môi trường và đời sống người dân trong vùng.
“Đây là nội dung cần lưu ý trong việc khai thác cát sỏi trong khu vực nên cần xem xét sử dụng vật liệu thay thế, nghiên cứu về công nghệ làm đường mới để giảm áp lực về nhu cầu cát, sỏi lòng sông,” ông Giang nhấn mạnh.
Trên cơ sở đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã có công văn gửi ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, đề nghị tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hoạt động khai thác cát, sỏi lòng sông.
Trường hợp phát hiện xảy ra tình trạng sạt lở, các tỉnh, thành phố có trách nhiệm yêu cầu dừng ngay hoạt động khai thác và triển khai thực hiện các biện pháp khắc phục./.
