Đến thung lũng Sà Phìn, chúng tôi háo hức bước trên những bậc đá cao từ trungtâm chợ Sà Phìn vào Nhà Vương.
Nhà Vương được xây dựng theo lối kiến trúc đời Thanh, Trung Quốc, có diện tích1.120m2. Người cho xây dựng Nhà Vương là Vương Chính Đức, vốn là người lao độngcủa Thổ ty Hoàng Tự Bình, nhưng lại có uy tín trong vùng nên được Pháp cất nhắclên làm Chánh Tổng.
Khi Hoàng Tự Bình già yếu (vào đầu thế kỷ XX), Vương Chính Đức được chọn làmbang tá và đã xây dựng khu Nhà Vương của mình thành một dinh cư phú cường, độcđáo.
Kiến trúc Nhà Vương được tạo dựng bằng nguyên liệu đá xanh, gỗ thông và ngói đấtnung. Tổng thể khu nhà gồm 4 nhà ngang và 6 nhà dọc đều làm 2 tầng với 64 buồngchia làm Tiền dinh, Trung dinh, Hậu dinh.
Tường xây bằng đá, trong ốp ván, cộtkèo gỗ, sàn lát gỗ, mái ngói máng, có hàng hiên lợp ngói ống, đầu tiên ngóitrang trí hoa văn chữ Thọ.
Bố cục ngôi nhà trong 3 lớp cao dần từ ngoài vàotrong, hai góc trong cùng xây 2 lô cốt đá xanh, 3 tầng, trong đó tầng một thôngvới tầng ngầm khu nhà trong cùng. Cách 3 lớp nhà là 3 sân lát đá phiến.
Khu nhà dài 56m, rộng 20m, cao 10 đến 12m, ngoài ra còn có các ngôi nhà phụ nhưbếp, bể nước và chuồng ngựa...
Xung quanh ngôi nhà xây tường bao bằng đá, dày 60 đến 80cm, cao 2,5m và 3 m, cócổng đá 15 bậc, xây ghép đá chạm khắc tinh xảo, cầu kỳ, uy nghi mang đậm nétkiến trúc Trung Hoa. Bên ngoài dinh thự, về phía trái là khu mộ dòng họ Vương.
Ông Sùng Đại Hùng, Bí thư huyện ủy Đồng Văn cho hay Nhà Vương là một kiệt táccủa đồng bào Mông giữa cao nguyên đá, là một điểm đến lý tưởng của du khách.Điểm đến này đã nằm trong lịch trình của tour du lịch khám phá cao nguyên đá HàGiang.
Khu Nhà Vương là một di tích kiến trúc nghệ thuật quý hiếm được xây dựng kết hợphài hòa giữa kiến trúc cổ Trung Hoa và nghệ thuật Việt Nam, có dáng vẻ oai phongmà vẫn có nét mềm mại tinh xảo của chạm khắc gỗ đá.
Nhà Vương đã được Bộ Văn hóa-Thông tin công nhận di tích kiến trúc nghệ thuật vàđang có kế hoạch bảo quản trong tổng thể hệ thống di tích của Hà Giang.
Nhằm bảo tồn, phát huy những nét kiến trúc độc đáo của Nhà Vương, ngành văn hóa,du lịch tỉnh Hà Giang đã triển khai nhiều giải pháp, trong đó gắn khai thác tiềmnăng du lịch với bảo tồn nguyên trạng kiến trúc Nhà Vương trước sự tàn phá củathiên nhiên./.