Nhân dịp mừng Xuân Bính Ngọ, Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đoài Phương, Hà Nội) sẽ diễn ra chương trình đặc sắc với chủ đề “Chợ phiên vùng cao - Chào năm mới 2026,” từ ngày 1-4/1/2026.
Theo đó, những nét văn hóa đầu Xuân với các nghi lễ, lễ hội, phong tục tập quán sẽ giúp du khách tiếp cận với văn hóa truyền thống, đặc trưng của các dân tộc, góp phần bảo tồn, phát huy, quảng bá giá trị văn hóa dân tộc; tăng cường giao lưu giữa các dân tộc, đoàn kết, gắn bó và hỗ trợ lẫn nhau cùng phát triển.
Những sắc màu chợ phiên chào năm mới
Thông tin từ ban quản lý Làng, hoạt động Tết Dương lịch quy tụ hơn 100 đồng bào của 16 dân tộc (Nùng, Tày, Dao, Mông, Mường, Lào, Thái, Khơ Mú, Tà Ôi, Ba Na, Xơ Đăng, Gia Rai, Cơ Tu, Raglai, Ê Đê, Khmer) đến từ 11 địa phương có đồng bào hoạt động hằng ngày tại Làng (Thái Nguyên, Hà Nội, Phú Thọ, Sơn La, Tuyên Quang, Huế, Gia Lai, Quảng Ngãi, Đắk Lắk, Khánh Hòa, Cần Thơ). Bên cạnh đó, sự kiện lần này còn huy động thêm 24 đồng bào Khơ Mú, Mông của xã Huổi Một, tỉnh Sơn La tham gia.
Trung tâm của chuỗi hoạt động là không gian tái hiện “Chợ phiên vùng cao - Chào năm mới 2026,” nơi hội tụ sắc màu văn hóa của các dân tộc vùng cao phía Bắc trong không khí hân hoan đón chào năm mới tại "Ngôi nhà chung" của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.
Điểm nhấn của hoạt động là sự kết hợp giữa không khí vui tươi xuống chợ, các hoạt động dân ca, dân vũ, trò chơi dân gian (nhảy sạp, ném còn…), ẩm thực dân tộc, sản vật địa phương, nghề thủ công truyền thống với sắc màu các nhóm đồng bào phía Bắc đang hoạt động hằng ngày tại Làng, đồng bào Khơ Mú, Mông xã Huổi Một, tỉnh Sơn La và các tiểu thương vùng cao mời về tham gia chợ phiên.
Theo đó, chợ phiên có 33 gian hàng giới thiệu sản vật địa phương, 4 gian nhà bạt giới thiệu ẩm thực truyền thống, 5 gian hàng nước phục vụ nhu cầu du khách tham quan.
Đặc biệt, phiên chợ đầu Xuân sẽ giới thiệu, trình diễn nghề thủ công truyền thống của các nhóm đồng bào vùng cao. Mỗi nghề thủ công truyền thống đều được tích lũy vốn tri thức khác nhau, được sinh ra và phát triển đồng hành cùng với sự hình thành các bản mường. Bảo tồn nghề là bảo tồn làng bản truyền thống, bảo tồn cái cốt lõi văn hóa dân tộc. Đồng bào các dân tộc tham gia chợ phiên cùng nhau giới thiệu các nét văn hóa độc đáo ấy với sắc màu thổ cẩm của nghề dệt vải, thêu khăn, đan lát của các đồng bào dân tộc phía Bắc.
Hoạt động trưng bày tranh "Sắc màu phiên chợ" giới thiệu vẻ đẹp của vùng đất và con người vùng cao từ quỹ tranh đang được lưu trữ và phát huy tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam.
Trong khuôn khổ chương trình, các nhóm đồng bào vùng cao trực tiếp giới thiệu và trình diễn nghề thủ công truyền thống, từ nghề dệt vải, thêu khăn, đến đan lát, mỗi sản phẩm không chỉ mang giá trị sử dụng mà còn là biểu tượng của bản sắc văn hóa, gắn liền với sự hình thành và phát triển của các bản làng, mường xưa.
Chương trình dân ca dân vũ "Sắc màu chợ phiên chào năm mới" sẽ mang đến các tiết mục dân ca, dân vũ mang đậm bản sắc dân tộc vùng, miền chào năm mới 2026 của đồng bào Khơ Mú, người Mông xã Huổi Một, tỉnh Sơn La và đồng bào các dân tộc phía Bắc.
Tái hiện những nghi lễ độc đáo
Đáng chú ý, trong chuỗi hoạt động sẽ tái hiện Lễ cầu mùa của dân tộc Khơ Mú, xã Huổi Một, tỉnh Sơn La - nghi lễ truyền thống mang đậm yếu tố tín ngưỡng nông nghiệp. Lễ hội thường được tổ chức sau mùa gặt (khoảng tháng 10-11), với các nghi thức tôn vinh cây lúa, cầu mong mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no.
Theo truyền thống, ngày tổ chức thường do thầy cúng lựa chọn kỹ càng. Lễ hội có 2 phần, một phần do đàn ông làm chủ lễ và phần lễ còn lại do đàn bà làm chủ lễ. Đối với đàn bà làm chủ lễ thì thường diễn ra ở khu vực trồng lúa nương. Khi lúa chín, chủ nhà nhờ từ 5-15 phụ nữ cùng thầy cúng lên nương làm lễ cúng, đến khi gặt lúa xong mới được về. Những phụ nữ gặt lúa theo hình thức tuốt hạt thóc vào bung chứ không được dùng liềm cắt. Sau khi tuốt xong mới bắt đầu mổ lợn, mổ gà ăn mừng.
Phiên bản tái hiện tại Làng được chắt lọc những nghi lễ tiêu biểu như: cúng các vị thần, phần lễ tôn vinh cây lúa, phần lễ đập lúa và phần hội gồm các trò chơi dân gian và múa hát. Công việc chuẩn bị cho lễ vật cúng hết sức chu đáo bao gồm gạo nếp, gà trống, bát đũa, các vật dụng như vòng cổ, vòng tay, khăn vải, sáp ong, cây nêu. Qua đó, du khách có cơ hội hiểu sâu hơn về đời sống tâm linh, phong tục tập quán của đồng bào Khơ Mú.
Sau phần lễ là phần hội giao lưu của đồng bào Khơ Mú mừng vui và mong cầu mùa màng năm sau sẽ ấm no hơn năm trước.
Ngoài ra, không gian Chợ phiên năm nay còn là nơi giới thiệu và trải nghiệm xôi ngũ sắc - món ăn truyền thống gắn bó với đời sống lễ, Tết của đồng bào các dân tộc phía Bắc. Theo quan niệm của đồng bào, mỗi màu đều có ý nghĩa riêng. Mâm xôi ngũ sắc được tạo thành hình bông hoa năm cánh, tượng trưng cho âm dương, ngũ hành, biểu tượng của nhân sinh quan cao đẹp, hội tụ đầy đủ những giá trị văn hóa truyền thống và hiện đại.
Đặc biệt, hình tượng “ngũ sắc” còn thể hiện sự tôn kính đối với trời, đất, nước, thần linh, tổ tiên, cha mẹ và mong muốn vươn tới sự trọn vẹn, no đủ, hạnh phúc. Mặt khác, xôi ngũ sắc còn thể hiện sự đảm đang, khéo tay của người phụ nữ đồng bào.
Trong chương trình, các nghệ nhân sẽ trực tiếp trình diễn quy trình làm xôi, trang trí mâm xôi hình hoa năm cánh, đồng thời giới thiệu ý nghĩa văn hóa của món ăn, giao lưu, mời du khách cùng thưởng thức./.
Khám phá những báu vật nghìn năm tuổi ở Hoài Đức-Hà Nội
Trưng bày "Những khám phá khảo cổ từ Vườn Chuối" đang diễn ra tại Bảo tàng Hà Nội, giới thiệu tới công chúng gần 1.000 tài liệu, hiện vật lịch sử giá trị. Cuộc khai quật năm 2024, chỉnh lý năm 2025 tại di tích Vườn Chuối đưa đến một khối lượng di tích, di vật khổng lồ, của 4 giai đoạn văn hóa Phùng Nguyên, Đồng Đậu, Gò Mun, Đông Sơn, từ cách đây gần 4.000 năm cho đến 2.000 năm trước. Những tư liệu đấy ghi nhận sự phát triển liên tục của một ngôi làng Việt cổ. Và trong ngôi làng đó chứa đựng những di tích, di vật, thể hiện phân tầng xã hội khá cao.
