Người dân hút thuốc lá điện tử. (Ảnh: AFP/TTXVN) Hiện nay, nhiều người hút đồng thời cả thuốc lá điếu và thuốc lá thế hệ mới. Việc sử dụng thuốc lá thế hệ mới ngày càng có xu hướng gia tăng. Theo các chuyên gia y tế và những nghiên cứu đã công bố, không có sản phẩm thuốc lá nào vô hại hoàn toàn.
Cũng có nhiều ý kiến tranh luận cho rằng nếu so với việc để cho những người hút thuốc lá trưởng thành tiếp tục hút thuốc lá điếu trong một thời gian dài thì việc dùng các sản phẩm nicotin thay thế hoặc các thiết bị làm nóng loại bỏ quá trình đốt cháy vẫn là giải pháp giảm tác hại đối với sức khỏe người dùng và cộng đồng.
[Đẩy mạnh chiến dịch bỏ thuốc lá vì sức khỏe và hạnh phúc gia đình]
Mặc dù xuất hiện tại Việt Nam từ khoảng 2018, nhưng đến nay thuốc lá làm nóng cũng như các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới vẫn còn nằm ngoài sự quản lý. Trong khi đó, chính phủ các nước trên thế giới đang có nhiều biện pháp quản lý các sản phẩm thuốc lá không khói này.
Tháng 6 vừa qua, Ủy ban soạn thảo Dự luật của Hội đồng Legco HongKong đã thông báo chấm dứt dự luật cấm các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới gồm: thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng (HTP) và các hệ thống cung cấp nicotin điện tử khác.
Cũng trong tháng 6, Bộ trưởng Bộ Y tế Australia cũng quyết định trì hoãn dự luật cấm nhập khẩu dung dịch chứa nicotin trong vòng 6 tháng tới. Điều này có nghĩa, dự luật cấm sẽ bị hoãn lại đến ngày 1/1/2021 thay vì 1/7/2020 như kế hoạch ban đầu.
Khác với HongKong hay Australia, các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Nga, Anh, Mỹ ngay từ đầu đã cho phép thuốc lá thế hệ mới lưu hành chính thức như một công cụ bổ trợ cho chiến lược kiểm soát thuốc lá toàn diện.
Tại Nhật Bản, sau khi các nhà khoa học và chính phủ Nhật Bản quyết định đưa ra các biện pháp quản lý các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới dựa trên những nền tảng thẩm định khoa học đối với các sản phẩm này. Từ giữa năm 2011 và 2015, số lượng thuốc lá điếu bán ra ở Nhật Bản dần sụt giảm chậm nhưng với tốc độ ổn định. Tuy nhiên, tốc độ sụt giảm trong sản lượng bán thuốc lá điếu tăng vọt bắt đầu từ năm 2016, tương ứng với thời gian sản phẩm thuốc lá làm nóng được giới thiệu vào thị trường.
Trên thế giới có nhiều quốc gia/vùng lãnh thổ cấm mọi hình thức mua bán, sản xuất và nhập khẩu các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới như: Argentina, Brazil, Brunei, Campuchia, Ethiopia, Gambia, Ấn Độ, Iran…
Nhiều chuyên gia cho rằng nếu nhìn nhận chưa đầy đủ về các sản phẩm công nghệ thế hệ mới này thông qua hành động cấm, sẽ như là một lý do để bảo vệ thế độc quyền của ngành hàng thuốc lá điếu đốt cháy khỏi sự tấn công hoặc bị chiếm lĩnh thị phần.
Tại Việt Nam, dù các sản phẩm này chưa thương mại chính thức nhưng đã tiêu thụ tràn lan thông qua các đường không chính thống và mua bán trên mạng. Theo Tổ chức Y tế thế giới, thuốc lá làm nóng chứa nguyên liệu thuốc và nên được kiểm soát giống như thuốc lá.
Hiện nay, Việt Nam chưa có quy chuẩn, tiêu chuẩn cho thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng. Thị trường thuốc lá thế hệ mới tại Việt Nam, chủ yếu là buôn bán trôi nổi qua hàng xách tay và qua internet. Do đó, Việt Nam cần khung pháp lý nhằm kiểm soát các sản phẩm này, vừa bảo vệ sức khỏe người dùng, vừa tránh thất thu ngân sách nhà nước.
Tỷ lệ hút thuốc lá ở nam giới Việt Nam vẫn còn cao, điều này cho thấy cần tăng cường triển khai các biện pháp phòng chống tác hại thuốc lá theo Công ước khung về kiểm soát thuốc lá của WHO./.
