Tổng thống Mỹ Donald Trump. (Nguồn: THX/TTXVN) Theo AP, Tổng thống Donald Trump đã thử sức chịu đựng của nước Mỹ kể từ ngày ông bắt đầu nhiệm kỳ. Giờ đây, ông đã sa thải một trong số ít những người còn lại vốn luôn nỗ lực ngăn cản ông những khi ông hành động bốc đồng.
Tổng thống Trump đã sa thải Giám đốc Tình báo Quốc gia Dan Coats, một nhân vật có tiếng nói thận trọng hiếm hoi trong bộ máy hoạch định sách sách đối ngoại của ông, trong khi ông tăng cường tấn công các nghị sỹ thuộc phe thiểu số trong Quốc hội và đi xa tới mức gọi một thành phố có 600.000 dân mà phần lớn là người da đen là “một mớ hỗn độn kinh tởm, đầy chuột bọ và những loài gặm nhấm" trên trang Twitter cá nhân.
Cả hai hành động này đều cho thấy rõ quan điểm lâu nay của Tổng thống Trump rằng ông là chiến lược gia chính trị tốt nhất của chính mình.
Cách quản lý thiếu ổn định của Tổng thống Trump đã từng làm chấn động nước Mỹ. Tuy nhiên, "tiếng trống" khiêu khích từ Nhà Trắng đã trở nên ầm ĩ hơn trong những tháng gần đây.
Các cố vấn của Tổng thống Trump như cố vấn kinh tế Gary Cohn - người đã ngăn chặn những hành động hấp tấp bằng cách dám lấy đi một tài liệu trên bàn làm việc của Tổng thống Trump - đều đã không còn.
[Ông Trump gọi vụ phóng tên lửa của Triều Tiên là "rất tiêu chuẩn"]
Tổng thống Trump đã loại đi nhiều cố vấn từng thách thức ông, bằng cách khiến họ phải từ chức hoặc bị thay thế, việc này cho thấy ông coi trọng lòng trung thành hơn là năng lực.
Ông đã làm trầm trọng thêm căng thẳng về phân biệt chủng tộc, đánh cược rằng sự chia rẽ do vấn đề này gây ra sẽ giúp ông tái đắc cử vào năm 2020.
Ông cũng đã thay thế những dòng chia sẻ trên Twitter của mình bằng những phân tích nghiêm túc về những vấn đề chiến tranh và hòa bình.
Ngày 28/7, trong cuộc phỏng vấn trên truyền hình, Chánh văn phòng Nhà Trắng Mick Mulvaney đã bào chữa cho những dòng chia sẻ mang tính công kích trên Twitter của Tổng thống, và ông Trump còn tiến xa hơn trong việc chỉ trích một nghị sỹ Mỹ gốc Phi khi tuyên bố mà không có bằng chứng rằng nghị sỹ Elijah Cummings của bang Maryland mới là “kẻ phân biệt chủng tộc."
Mặc dù đảng Cộng hòa có 15 tháng trước cuộc bầu cử để cân nhắc về một vị Tổng thống không thể kiểm soát được như ông Trump, song hầu như không có ai đứng lên thách thức ông thực hiện các chính sách đối ngoại và đối nội mà chỉ một mình ông cho là phù hợp, sau khi ông được khích lệ bởi kết luận của cuộc điều tra về tội thông đồng với Nga và Quốc hội dưới sự kiểm soát của đảng Dân chủ đang bị chia rẽ.
Giống như nhiều hành động chính trị bốc đồng trước đó, những lời công kích ông Cummings - chủ tịch Ủy ban Cải cách và Giám sát Hạ viện, và những bình luận mang tính phân biệt chủng tộc của Tổng thống Trump trên Twitter trước đó 2 tuần đều không phải là kết quả từ các cuộc họp chiến lược với các cố vấn mà là từ các cuộc phỏng vấn trên truyền hình...
Cuối tuần trước, một bản tin của Fox News về thành phố Baltimore của nghị sỹ Cummings đã khiến ông Trump khó chịu.
Các cố vấn của ông cho biết Tổng thống vốn đã không ưa ông Cummings vì cách ông đối xử với Quyền Bộ trưởng An ninh Nội địa Kevin McAleenan trong một phiên điều trần của Quốc hội, và bởi nghị sỹ này đã yêu cầu tòa án ra trát lục soát các thư điện tử của Ivanka Trump và Jared Kushner, hai cố vấn cấp cao của Nhà Trắng và cũng là con gái và con rể của Tổng thống Trump.
Cựu Chánh văn phòng Nhà Trắng Reince Priebus từng gọi những dòng tweet công kích được đăng vào các dịp cuối tuần của ông Trump, thường xuất phát từ điều gì đó ông xem được trên kênh Fox News, là sản phẩm của “quỷ dữ" và có thể làm chệch hướng những kế hoạch đã được hoạch định kỹ càng của Nhà Trắng.
Tuy nhiên, trong khi ông Priebus hay người kế nhiệm là ông John Kelly đều cố gắng hết sức để kéo Tổng thống Trump khỏi vòng cuốn nguy hiểm của truyền hình và Twitter, ông Mulvany không làm như vậy.
Theo 9 quan chức chính phủ và các nguồn tin bên ngoài, ông Mulvaney để cho Tổng thống Trump tweet bao nhiêu tùy thích.
Cũng theo những quan chức và nguồn tin yêu cầu giấu tên nói trên, sau những lời lẽ công kích ông Cummings, ngày 29/7, Tổng thống Trump hỏi các cố vấn về việc truyền hình đưa tin về các dòng tweet ấy như thế nào và không hề có ý hỏi xem liệu ông có nên đăng tải những dòng tweet ấy hay không.
Những ngày gần đây, Tổng thống Trump cũng bày tỏ với Kushner - nhân vật trên thực tế được xem là người quản lý chiến dịch vận động tranh cử của ông - và các cố vấn khác rằng ông tin chắc những cuộc công kích nhằm vào những nghị sỹ của đảng Dân chủ sẽ giúp ông lấy lòng những người ủng hộ ông.
Dù cho các cuộc thăm dò dư luận cho thấy những phát biểu công kích của Tổng thống Trump có thể khiến ông mất đi phiếu bầu của các cử tri ở ngoại ô - và đặc biệt là của phụ nữ - những người ông có thể cần tới để giành chiến thắng vào năm sau, song ông Trump vẫn không thay đổi, và nói với những người xung quanh rằng ông có thể bù đắp lại bằng cách hướng tới những cử tri đã không đi bỏ phiếu năm 2016.
Khác với cuộc bầu cử năm đó, khi mà ông Trump còn là một ứng cử viên chưa có kinh nghiệm và đôi khi nghe theo lời khuyên từ những cố vấn như Steve Bannon và Kellyane Conway, giờ đây, những quan điểm của ông Trump khó có thể bị lay chuyển.
Việc ông Coats rời nhiệm sở càng đẩy nhanh việc Tổng thống Trump định hình lại đội ngũ hoạch định chính sách đối ngoại của ông.
Trước đây, các cựu quan chức gồm Bộ trưởng Quốc phòng James Mattis, Bộ trưởng Ngoại giao Rex Tillerson, Cố vấn An ninh Quốc gia H.R. McMaster và Đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc Nikki Haley đôi lúc kịch liệt hoặc thầm lặng kiềm chế những chính sách đối ngoại bốc đồng của Tổng thống Trump.
Tuy nhiên, các quan chức Mỹ cho rằng trước đây khi bắt đầu lên cầm quyền Tổng thống Trump có thể chấp nhận điều đó, nhưng ông đã nhanh chóng tỏ ra mệt mỏi với thái độ thận trọng của họ, khi ông ngày càng tự tin hơn vào khả năng của chính mình để lựa chọn con đường đúng đắn, dù đó là việc đặt chân vào lãnh thổ của Triều Tiên hay xem nhẹ vụ Iran bắn hạ một máy bay không người lái của Mỹ trên eo biển Hormuz.
Tất cả những quan chức đó đã từ chức hoặc bị thay thế bởi những người không có ý định thách thức Tổng thống.
Ông Coats nổi tiếng là luôn trình bày rất nghiêm túc trước Tổng thống Trump về các kết luận tình báo, vốn thường mâu thuẫn với các mục tiêu chính sách của ông Trump, từ việc nối lại mối quan hệ với Triều Tiên, cảnh cáo việc Nga can thiệp vào bầu cử, rút khỏi Thỏa thuận hạt nhân với Iran cho đến việc tuyên bố cuộc chiến chống lại tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng.
Tổng thống Trump chọn nghị sỹ Đảng Cộng hòa John Ratcliffe, thuộc bang Texas, để thay thế ông Coats.
Ông Ratcliffe là người thường xuyên lên tiếng bảo vệ cho Tổng thống Trump, ông cũng là người đã mạnh dạn tra hỏi Công tố viên đặc biệt Robert Mueller trong một phiên điều trần của Ủy ban Tư pháp Hạ viện hồi tuần trước.
Ông Ratcliffe thiếu kinh nghiệm về tình báo chuyên sâu và chính sách đối ngoại./.
