Quảng Ninh là tỉnh có nguồn tài nguyên đá rất lớn, lợi thế trong xâydựng và sản xuất ximăng, góp phần không nhỏ tạo công ăn việc làm cũngnhư sự phát triển kinh tế của một số địa phương trên địa bàn tỉnh. Tuychưa xảy ra những vụ tai nạn lao động đặc biệt nghiêm trọng do khai thácđá, nhưng hiện nay tại các mỏ đá vẫn còn đang tồn tại nhiều ẩn họa khólường.
Tử thần lơ lửng đầu dây
Ở các khai trường đá tại Quảng Ninh đều thấy chung hình ảnh, nhữngchiếc máy xúc ngoàm những cục đá to, nhỏ cho lên xe ben phóng đi bụi mù.Âm thanh gầm gào, sôi sục của máy khoan, máy nghiền. Phía xa vách núi,những phu đá đang treo mình lơ lửng với độ cao gần 100 mét, trên sợi dâycáp, dây thừng to, đục đẽo tìm những thớ, những vỉa để tra thuốc nổ.Rồi, tiếng nổ chát chúa, khét nẹt, bụi mù, rung chuyển cả một vùng kèmtheo hàng chục khối đá, đất vung vãi khắp cả khoảng không khiến nhiềungười hoảng hốt rùng mình.
Phá đá bằng mìn, chưađúng quy cách, đảm bảo an toàn nên trong tháng 4/2011, tại huyện HoànhBồ - “xứ sở” của các điểm khai thác đã xảy ra một sự cố khiến 12 hộdân bị thiệt hại nặng nề, bị nứt tường nhà từ vụ nổ mìn khai thác đácủa công ty Hưng Thịnh.
Người dân cho biết, có tới gần 40 hộ giađình chịu ảnh hưởng bởi những vụ nổ mìn trong nhiều năm qua.
ÔngNguyễn Văn Hà ở Đồng Đặng, huyện Hoành Bồ, nhà ở cạnh cơ sở khai thác đáthan thở từ đầu năm nay, do các công ty khai thác đá quanh nhà liêntục nổ mìn, gia đình ông đã phải đi sơ tán đến nhà người thân cho antoàn vì không chỉ tiếng nổ lớn mà còn bụi, không thể chịu nổi.
Theo thống kê của Sở Lao động, Thương binh và Xã hội Quảng Ninh, hiệncó 48 tổ chức được cấp phép khai thác đá làm vật liệu xây dựng và sảnxuất xi măng. Số điểm khai thác đá tập trung chủ yếu tại các địa phươngnhư thành phố Hạ Long, thành phố Uông Bí và các huyện, thị Yên Hưng, Hoành Bồ, CẩmPhả.
Các mỏ khai thác đá này chủ yếu là của tư nhân, hoạt động dưới hìnhthức các công ty cổ phần hoặc công ty trách nhiệm hữu hạn, chịu sự quản lý “nhiềutròng” của các đơn vị: Sở Tài nguyên và Môi trường; Sở Lao động, Thươngbinh và Xã hội, Sở Công Thương, Sở Xây dựng và chính quyền địa phương sởtại.
Ông Lê Văn Sử, Chánh thanh tra Sở Lao động,Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ninh cho biết trên cơ sở quy định của Nhà nước,các đơn vị liên quan đã hướng dẫn khá đầy đủ, tỷ mỷ; đồng thời, yêu cầucác chủ mỏ thác đá thực hiện bài bản việc khai thác như phải chia thànhnhiều tầng nhỏ khi khai thác, khai thác theo lớp đứng hoặc lớp xuyên vàtừ trên xuống dưới, từ ngoài vào trong. Tuy nhiên, trên thực tế khikhai thác, các doanh nghiệp đã có nhiều cách làm “ngang tắt,” không tuânthủ quy trình để giảm chi phí trong quá trình khai thác, dẫn đến làm“thần núi” nổi giận. Từ năm 2005 đến nay, ở Quảng Ninh đã có 8 ngườichết trong quá trình khai thác đá.
Thuốc đã nhờn?
Sau vụ sập mỏ đá Lèn Cờ ở tỉnh nghệ An, mới đây tỉnh Quảng Ninh đãlập đoàn kiểm tra liên ngành kiểm tra các điểm khai thác đá trên địabàn, phát hiện một số sai phạm tại các mỏ đá như chiều cao tầng, chiềurộng mặt tầng, góc nghiêng bờ mỏ không đảm bảo so với thiết kế; một sốmỏ còn có hiện tượng khai thác chập tầng; đá treo tranh chưa đựơc xử lýtriệt để; một số cơ sở chưa kiểm tra thường xuyên và có sổ sách theo dõiquản lý vật liệu nổ; thiếu trang thiết bị bảo hộ cho người lao động…
Ông Nguyễn Thành Tâm, Phó Giám đốc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ninh khẳng định, những sai phạm trên khôngphải xảy ra lần đầu đối với các doanh nghiệp khai thác đá, đoàn kiểm trađã nhiều lần lập biên bản xử lý hành chính, yêu cầu khắc phục nhưngdoanh nghiệp vẫn tái phạm.
Ví dụ, công việc nhồi thuốc nổ ở các tầng đálà công việc quan trọng và nguy hiểm khi khai thác đá, chỉ cần “bớt xén”công đoạn hay chủ quan, không thống nhất “ê-kíp” sẽ gây ra hậu quả vôcùng lớn, nhưng vẫn có chủ mỏ chưa quan tâm. Hoặc việc khai thác kiểu“hàm ếch” có thể gây sập bất thình lình, nguy hiểm vô cùng vẫn chưa đượcloại bỏ. Đoàn kiểm tra đã yêu cầu chủ các mỏ đá nghiêm túc thực hiện,đồng thời sẽ xử phạt hàng trăm triệu đồng với các cơ sở vi phạm trongthời gian qua.
Để quản lý chặt chẽ hơn với các cơ sởkhai thác đá, Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Ninh vừa có công văn số 1820 yêu cầu cácngành xây dựng, công thương, tài nguyên môi trường, lao động-thươngbinh và xã hội, công an cần vào cuộc, tăng cường kiểm tra các mỏ đá.
Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Ninh cũng đã rút giấy phép hoạt động đối với 3 cơ sở khaithác đá không đủ điều kiện. Những động thái trên cho thấy đã có sự vàocuộc của các cấp, ngành tỉnh Quảng Ninh. Tuy nhiên, việc kiểm tra, xửlý gắn với tuyên truyền cũng cần được Quảng Ninh duy trì thường xuyên,tránh tình trạng “đầu voi đuôi chuột” mới hy vọng bớt đi mối lo từ cácmỏ đá./.
Mạnh Khánh (TTXVN/Vietnam+)