Nhiều năm qua, tại tỉnh Điện Biên, dòng Nậm Rốm lịch sử đã phải oằn mình trước nạn khai thác cát, sỏi. Trong khi cơ quan chức năng lỏng lẻo công tác quản lý, chế tài xử phạt chưa cao cùng với lợi nhuận mang lại từ việc khai thác “cát chui” mà người dân có được đã làm bức tranh về nạn khai thác cát sỏi theo phương thức “thổ phỉ” càng biến tướng, phát triển mạnh mẽ. Theo thống kê sơ bộ của cơ quan chức năng, dọc hàng chục kilômét chiều dài sông Nậm Rốm chảy qua địa bàn các xã Thanh Xương, Thanh An, Noong Hẹt, Sam Mứn, Thanh Hưng… của huyện Điện Biên đã có hơn 10 điểm khai thác cát lậu. Riêng địa bàn xã Sam Mứn - nơi được coi là thủ phủ của tình trạng khai thác cát lậu thì có tới 3 điểm khai thác cát trái phép với quy mô lớn. Tại đây, trung bình mỗi ngày, các điểm khai thác này hút được từ 50 đến gần 100m3 cát. Nạn khai thác cát, sỏi trên đã dẫn đến một hệ lụy đáng báo động, nhiều đoạn sông đã bị “băm nát” nham nhở khiến dòng chảy biến dạng kép theo tình trạng sạt lở đất, xói mòn của dòng sông ngày một nghiêm trọng, đe dọa đến môi trường, cuộc sống của người dân. Đặc biệt, mỗi khi mùa mưa đến là hàng chục hộ dân gần sông Nậm Rốm lại sống trong tâm trạng bất an trước nguy cơ diện tích đất canh tác của gia đình bị sạt lở, cuốn trôi. Việc hàng chục lượt xe tải lớn bé khác nhau ra, vào các điểm khai thác cát để “ăn hàng,” vận chuyển đi tiêu thụ đã khiến nhiều con đường liên thôn bản trở nên biến dạng, mùa khô thì đầy ổ gà, ổ voi, bụi tung mù mịt, mùa mưa thì lầy lội, trơn trượt khó đi lại. Ông Nguyễn Văn Đẩu, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Sam Mứn cho biết chính quyền cấp xã, huyện đã nhiều lần kiểm tra, lập biên bản xử phạt hành chính, tịch thu máy hút cát nhưng tình trạng khai thác cát vẫn diễn ra. Do chế tài xử phạt chưa cao nên chủ các cơ sở khai thác cát vẫn cố tình hoạt động trở lại. Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, hiện nhu cầu về khai thác cát trên địa bàn huyện Điện Biên nói riêng, trên địa bàn khu vực lòng chảo Mường Thanh nói chung là rất lớn. Tuy nhiên, cơ quan chức năng huyện Điện Biên chưa cấp phép cho bất kỳ hộ gia đình, cá nhân nào được khia thác cát, sỏi tại sông Nậm Rốm bởi các đối tượng này chưa có đủ các điều kiện theo như quy định ban hành. Sau đây là những hình ảnh về hoạt động khia thác cát trái phép trên sông Nậm Rốm mà chúng tôi ghi được trong ngày 11/7:
Cận cảnh một điểm khai thác cát chui trên lòng sông Nậm Rốm.
Có hàng chục chiếc máy hút cát như thế này trên lòng sông Nậm Rốm.
Dòng Nậm Rốm bị sạt lở, uốn dòng do người dân khai thác cát vô tội vạ.
Đường dân sinh nông thôn ở xã Sam Mứn bị băm nát bởi xe chở cát lậu.
Có hàng chục chiếc máy hút cát như thế này trên lòng sông Nậm Rốm.
Dòng Nậm Rốm bị sạt lở, uốn dòng do người dân khai thác cát vô tội vạ.
Đường dân sinh nông thôn ở xã Sam Mứn bị băm nát bởi xe chở cát lậu.
Xuân Tiến-Xuân Tư (Vietnam+)
