Gần đây, các thị trường nhập khẩu nông sản, điển hình như Liên minh châu Âu (EU), ngày càng gia tăng thông báo lấy ý kiến thành viên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về việc thay đổi các biện pháp an toàn thực phẩm và kiểm dịch động thực vật (SPS).
Xuất khẩu nông lâm thủy sản Việt sang EU đang dẫn đầu về tăng trưởng với mức gần 30%. Để duy trì đà tăng trưởng này, doanh nghiệp xuất khẩu nông sản Việt cần nhanh chóng thích ứng trước mỗi quy định mới của thị trường lớn này.
Mới đây, EU đã thông báo dự thảo quy định thay đổi mức dư lượng tối đa (MRL) đối với 4 hoạt chất thuốc bảo vệ thực vật, đó là: Zoxamide, Fenbuconazole, Penconazole và Acetamiprid. Sự thay đổi này dự kiến EU sẽ áp dụng từ tháng 2/2025.
Trong khi đó, chỉ trong 6 tháng đầu năm nay, Việt Nam đã nhận đến 57 cảnh báo; trong khi cả năm 2023, Việt Nam chỉ nhận 67 cảnh báo vi phạm nông sản, thực phẩm từ EU.
Các nhóm sản phẩm bị EU cảnh báo như: thanh long, ớt, quế, đậu bắp, chôm chôm,...; cá, mực, tôm, ếch, ngao...; tinh dầu húng quế, mứt dừa, bánh phở... Bên cạnh đó, hiện Việt Nam đang có các sản phẩm: thanh long chịu tần suất kiểm tra biên giới 30%, ớt 50%, đậu bắp 50%, sầu riêng 10%.
Trước những dự kiến thay đổi của thị trường nhập khẩu, theo ông Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng Thông báo và Điểm hỏi đáp quốc gia về vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động thực vật Việt Nam (SPS Việt Nam) nếu thị trường quy định mức dư lượng tối đa giảm sâu, đòi hỏi doanh nghiệp phải nắm bắt sớm, phải kiểm soát chặt chẽ sớm. Kiểm soát ngay từ vùng nguyên liệu chứ không phải đến khi quy định có hiệu lực mới bắt đầu quan tâm.
Chẳng hạn như đối với hoạt chất Zoxamide, dự kiến giảm mức dư lượng tối đa với nhóm quả có múi; nhóm hạt (lạc, hạt điều, maca...); nhóm quả lớn, vỏ không ăn được (quả bơ, chuối, xoài, đu đủ, dứa, ổi, sầu riêng và các loại quả khác); nhóm rau tươi hoặc đông lạnh, ớt chuông, đậu bắp, cải bắp: nhóm ngũ cốc (gạo…)… từ 0,02ppm xuống 0,01ppm, giảm 2 lần.
Đặc biệt đối với rau diếp, xà lách, cải bó xôi giảm từ 30ppm xuống 0,01ppm, giảm 3.000 lần. Hay hoạt chất Acetamiprid dự kiến giảm đối với các sản phẩm: chuối, dưa chuột, bí xanh, bí ngô, dưa hấu, cải bắp, rau cải bó xôi, cà chua, ớt chuông/ớt ngọt… giảm từ 2,5 đến 80 lần tùy từng sản phẩm.
“Có thể thấy tùy từng sản phẩm cụ thể hoặc tùy từng hoạt chất mà EU dự kiến thay đổi MRL; trong đó nhiều mức MRL giảm sâu liên quan đến nhiều sản phẩm mà Việt Nam đã và đang xuất khẩu sang EU. Như vậy có thể thấy, các nhóm rau sẽ phải tăng cường kiểm soát dư lượng trước khi đưa hàng xuất khẩu để tránh rủi ro không đáng có,” ông Ngô Xuân Nam nhấn mạnh.
Theo ông Ngô Xuân Nam, Việt Nam muốn giữ được thị trường này thì người sản xuất bao gồm cá nhân, hộ gia đình, hợp tác xã, doanh nghiệp cần chủ động cập nhật thông tin, điều chỉnh quy trình sản xuất, kiểm soát chặt chẽ hơn đối với các MRL ở mức thấp (0,01 ppm) để đáp ứng được quy định của EU trong thời gian tới.
Vùng trồng, vùng nuôi, doanh nghiệp, cơ sở đóng gói, chế biến, hiệp hội, ngành hàng, cơ quan quản lý và địa phương tăng cường liên kết theo hướng đồng quản lý an toàn thực phẩm, chất lượng, góp phần chuẩn hóa ngay từ nguyên liệu đầu vào.
Trước việc ngày càng nhiều thị trường, không chỉ riêng EU luôn có những thay đổi với mục tiêu tăng kiểm soát chất lượng nông sản nhập khẩu, ông Trương Sỹ Bá, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Tân Long, chia sẻ sản phẩm của doanh nghiệp đã đạt tiêu chuẩn vào thị trường Nhật Bản. Đây cũng là thị trường với các tiêu chuẩn vào hàng khó tính nhất thế giới nên doanh nghiệp luôn tự tin sẽ đáp ứng tốt những quy định chất lượng của thị trường EU cũng như các thị trường khác.
"Việc EU siết các tiêu chuẩn chất lượng cũng có ý nghĩa tốt với người tiêu dùng, người sản xuất và cả cho môi trường. Điều này buộc các nhà sản xuất từ nông dân tới doanh nghiệp phải cùng nhau hợp tác thay đổi tư duy sản xuất một cách bài bản," ông Trương Sỹ Bá nói thêm.
Tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội mới đây, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lê Minh Hoan cho biết vẫn có những trường hợp sản phẩm của Việt Nam bị các thị trường nước ngoài trả về do chưa đảm bảo an toàn thực phẩm.
Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, hiện nay nhiều doanh nghiệp đã xây dựng chuỗi liên kết để tạo ra sản phẩm “sạch từ nông trại đến bàn ăn.”
Việc xây dựng chuỗi liên kết để có được sản phẩm sạch, vượt qua các rào cản để xuất khẩu được đối với một nền nông nghiệp manh mún, nhỏ lẻ như nước ta hiện nay cần nhiều nỗ lực.
Việt Nam cần truyền thông để nâng cao nhận thức, giám sát, đặc biệt cần truyền tải để bà con nông dân hiểu rằng phải là người sản xuất có trách nhiệm. Kể cả doanh nghiệp cũng không vì lợi nhuận mà đánh đổi sức khỏe của người tiêu dùng trong nước và hình ảnh của nông sản quốc gia./.
Thông tin các quy định trong nhập khẩu nông sản, thực phẩm của EU
Theo chuyên gia của DG-SANTE, điều kiện đảm bảo an toàn thực phẩm là nguyên liệu là sản phẩm động vật trong sản phẩm tổng hợp phải đến từ các cơ sở được EU phê duyệt.
