Ngoại trưởng Mỹ John Kerry (thứ 4 từ trái sang) phát biểu trong phiên họp Hành động vì cơ hội và phát triển của châu Phi (AGOA) trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh, ngày 4/8. (Ảnh: AFP/TTXVN) Tại thủ đô Washington ngày 4/8, Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-châu Phi lần thứ nhất đã chính thức khai mạc và sẽ tập trung thảo luận các vấn đề nổi cộm mà các quốc gia châu Phi đang phải đối mặt như phát triển kinh tế, đầu tư, giải quyết tình trạng nghèo đói, bệnh tật và chống khủng bố.
Việc gia hạn Đạo luật về cơ hội tăng trưởng châu Phi (AGOA) sẽ là một trong những vấn đề chủ chốt được thảo luận tại hội nghị lần này.
Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-châu Phi là cuộc gặp lớn chưa từng có giữa Tổng thống Mỹ Barack Obama với nguyên thủ các quốc gia châu Phi, thu hút sự tham gia của gần 50 nguyên thủ các quốc gia từ châu lục này. Các nhà lãnh đạo của bốn nước không được mời tham dự hội nghị là Zimbabwe, Sudan, Eritrea và Cộng hòa Trung Phi.
Tổng thống Liberia, Ellen Johnson Sirleaf, và Tổng thống Sierra Leone, Ernest Bai Koroma, không tham dự được hội nghị do phải ở lại trong nước để xử lý dịch Ebola bùng phát nhiều tuần qua, khiến hơn 750 người tại khu vực các quốc gia Tây Phi thiệt mạng.
Phát biểu trong phiên khai mạc hội nghị, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry khẳng định cuộc gặp thượng đỉnh chưa từng có này phản ánh quyết tâm của Mỹ và châu Phi tăng cường các quan hệ đối tác, tìm kiếm các cơ hội cho thương mại, hòa bình, an ninh và phát triển kinh tế. Ông Kerry kêu gọi các nhà lãnh đạo châu Phi phát triển các nền kinh tế thị trường tự do, tạo ra các sân chơi bình đẳng cho các công ty nước ngoài, trong đó có các công ty của Mỹ.
Tại hội nghị kéo ba ngày (4-6/8) này, các nhà lãnh đạo châu Phi đã thúc giục Mỹ gia hạn AGOA - theo kế hoạch sẽ đáo hạn vào tháng 9/2015, nhằm cho phép hàng hóa xuất khẩu của các nước châu Phi được miễn thuế nhập khẩu khi vào thị trường Mỹ trong 15 năm. Họ tin tưởng điều này sẽ giúp làm vững chắc quan hệ thương mại cũng như thúc đẩy phát triển trong khu vực. Tổng thống Nam Phi, Jacob Zuma, cho biết hiện tại gần 95% xuất khẩu của nước này được hưởng ưu đãi nhờ AGOA.
Chính quyền Tổng thống Barack Obama hy vọng cuộc gặp thượng đỉnh đầu tiên này sẽ là cơ hội để thúc đẩy thương mại, phát triển kinh tế, tăng cường can dự và củng cố quan hệ an ninh với một châu lục mà nhiều nước lớn khác như Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ và Liên minh châu Âu (EU) cũng đã và đang gia tăng cường mở rộng quan hệ.
Phát biểu với báo giới trước đó, Tổng thống Obama đánh giá châu Phi là một châu lục có những nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới và một tầng lớp trung lưu ngày càng đông. Mở rộng quan hệ với châu Phi là nằm trong lợi ích quốc gia của Mỹ. Cuộc gặp được tổ chức trên cơ sở những tiến bộ trong quan hệ Mỹ-châu Phi kể từ chuyến công du tới châu lục này trong một tuần của Tổng thống Obama hồi tháng 6/2013.
Cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ-châu Phi diễn ra vào thời điểm Quỹ Tiền tệ Quốc tế đánh giá châu Phi hiện có tốc độ phát triển nhanh hơn châu Á. Hiện châu lục này có sáu trong số 10 nền kinh tế có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất thế giới. Nhiều chuyên gia hy vọng trong tương lai châu Phi sẽ thoát khỏi hình ảnh một châu lục bị chiến tranh tàn phá, nơi từ trước tới nay các mối quan hệ đối ngoại hầu hết chỉ tập trung vào các hình thức viện trợ.
Mỹ hiện là đối tác thương mại lớn thứ ba của châu Phi sau EU và Trung Quốc. Tổng kim ngạch thương mại hai chiều Mỹ-châu Phi năm 2013 đạt 60 tỷ USD, vẫn thấp hơn đáng kể so với hơn 200 tỷ USD của EU và 170 tỷ USD của Trung Quốc.
Theo kế hoạch, tại cuộc gặp lần này, phía Mỹ sẽ thông báo khoản tài trợ nhiều tỷ USD cho chương trình Điện lực châu Phi (Power Africa).
Ngày 29/7, Chính quyền Obama cũng đã hối thúc Quốc hội gia hạn AGOA, nhằm tạo điều kiện cho chính phủ và các doanh nghiệp Mỹ đẩy mạnh hợp tác thương mại với châu Phi./.
