Kỳ họp thứ 10, kỳ họp cuối cùng của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, đã bế mạc sau 40 ngày làm việc; hoàn thành toàn bộ nội dung, chương trình đề ra, tập trung hoàn thành tốt nhiệm vụ trên các lĩnh vực lập pháp, giám sát, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước.
Nhiệm vụ, yêu cầu của đất nước trong giai đoạn phát triển mới đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta phát huy cao độ tinh thần yêu nước, khát vọng phát triển, sức mạnh của nhân dân, của khối đại đoàn kết toàn dân tộc; đổi mới mạnh mẽ tư duy; thực hiện đồng bộ, hiệu quả các quyết sách chiến lược.
Với chùm 3 bài viết nhìn lại Kỳ họp, phóng viên TTXVN điểm lại những dấu ấn đặc biệt quan trọng trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV.
Đó là những quyết sách được đưa ra kịp thời nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn, góp phần tạo nền tảng quan trọng để đất nước ta bước vào kỷ nguyên phát triển mới.
Bài 1: Kiến tạo phát triển, pháp luật phải trước một bước
Công tác lập pháp tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV đạt được kết quả nổi bật với khối lượng kỷ lục, chất lượng đột phá và tinh thần kiến tạo. Quốc hội đã xem xét, thảo luận, biểu quyết thông qua 51 luật, 39 nghị quyết, trong đó có 8 nghị quyết quy phạm pháp luật. Đây là một khối lượng lập pháp rất lớn, chiếm gần 30% tổng số luật, nghị quyết quy phạm được ban hành của cả nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV.
Các văn bản này tập trung vào việc kiến tạo thể chế, tháo gỡ điểm nghẽn và thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới của đất nước.
Chiều 4/11 vừa qua, tại Kỳ họp thứ 10, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có những trao đổi, thông tin tại hội trường Quốc hội về một số điểm mới và những định hướng quan trọng trong dự thảo các Văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Trong đó, Tổng Bí thư nhấn mạnh chúng ta phải khẳng định rõ hơn mô hình quản trị quốc gia trong giai đoạn tới: Quản trị dựa trên pháp luật minh bạch, dữ liệu tin cậy, hạ tầng số hiện đại, bộ máy tinh gọn, cán bộ liêm chính, kỷ cương đi đôi với phục vụ.
Quản trị như vậy là quản trị kiến tạo phát triển, không phải quản trị xin-cho.
Có thể thấy xuyên suốt nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, công tác lập pháp đang thể chế hóa mạnh mẽ tinh thần lập pháp kiến tạo phát triển.
Đặc biệt, nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đã sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp, Quốc hội đã chủ động đổi mới tư duy trong xây dựng luật, tích cực, kịp thời thể chế hóa chủ trương của Đảng thành pháp luật, khẳng định vai trò tiên phong đi trước một bước về thể chế; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo; lần đầu tiên, tổ chức thành công 2 diễn đàn về pháp luật và giám sát.
Quốc hội đã ban hành nhiều đạo luật quan trọng về hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; tinh gọn tổ chức bộ máy, sắp xếp lại các đơn vị hành chính; phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; nhất là trên các lĩnh vực: tài chính-ngân sách, văn hóa-xã hội, y tế-giáo dục, đảm bảo an sinh xã hội; tài nguyên-môi trường; khoa học-công nghệ; đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; quốc phòng-an ninh, đối ngoại, hội nhập quốc tế..., tạo nền tảng quan trọng để đất nước ta bước vào kỷ nguyên phát triển mới.
Có thể lấy ví dụ, trong chủ trương cải cách tư pháp và tăng cường hợp tác quốc tế, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã thông qua 4 luật quan trọng trên cơ sở tách ra và chi tiết hóa từ Luật Tương trợ tư pháp năm 2007, nhằm đảm bảo cơ sở pháp lý riêng biệt cho từng lĩnh vực đặc thù và đẩy mạnh hội nhập quốc tế.Với việc thông qua Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế sẽ tạo cơ sở pháp lý hoàn chỉnh để giải quyết nhanh chóng, hiệu quả các tranh chấp phức tạp trong hoạt động đầu tư, kinh doanh quốc tế bằng trình tự, thủ tục hiện đại, phù hợp với thông lệ quốc tế.
Quốc hội đã đặt nền tảng pháp lý cho kỷ nguyên số và phát triển công nghệ cao, biến khoa học-công nghệ trở thành động lực tăng trưởng chủ yếu. Đó là việc ban hành các luật quan trọng về nền tảng công nghệ như: Luật Chuyển đổi số; Luật Trí tuệ nhân tạo (AI); Luật Công nghệ cao; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ.
Với việc thông qua Luật Trí tuệ nhân tạo, Việt Nam trở thành một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới có luật chuyên biệt về trí tuệ nhân tạo (AI).
Các luật như Luật An ninh mạng, Luật Bảo vệ bí mật nhà nước và Luật Thương mại điện tử được thông qua nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ để định hướng, quản lý sự phát triển công nghệ, chuyển đổi số an toàn và hiệu quả.
Cùng với đó, Quốc hội đã ban hành các Nghị quyết quan trọng nhằm tạo hành lang pháp lý linh hoạt, vượt trội cho các đô thị lớn, từ đó góp phần tăng cường phân cấp, trao quyền chủ động cho địa phương.
Đó là các Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh; Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị quyết số 136/2024/QH15 về tổ chức chính quyền đô thị và thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Đà Nẵng; Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Thủ đô Hà Nội.
Các cơ chế, chính sách đặc thù này giúp thúc đẩy sự phát triển của các đô thị, đồng thời nâng cao chất lượng quản trị đô thị, huy động hiệu quả nguồn lực xã hội.
Quốc hội tập trung vào các luật điều chỉnh kinh tế vĩ mô và đầu tư vào nguồn nhân lực chất lượng cao. Xác định nguồn nhân lực chất lượng cao là yếu tố then chốt, Quốc hội thông qua ba luật mới liên quan đến giáo dục và đào tạo gồm Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi); Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) vào ngày 10/12.
Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; Nghị quyết về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035 cũng đã được thông qua tại Kỳ họp này.
Trao đổi bên hành lang Quốc hội, theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Phòng), các luật và nghị quyết trên với nhiều nội dung sửa đổi được cử tri cả nước đón nhận với tâm thế phấn khởi.
Các chính sách mới về giáo dục đều quan trọng, liên quan trực tiếp đến sự phát triển của ngành giáo dục và quyền lợi của người dân, người học. Cùng với đó là các chính sách liên quan đến đội ngũ nhà giáo...
Với việc thông qua Luật Quy hoạch (sửa đổi) và Nghị quyết quy định về một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai sẽ góp phần tháo gỡ kịp thời những "điểm nghẽn," phù hợp với yêu cầu quản lý mới và thúc đẩy mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội.
Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng, việc xử lý các khó khăn, vướng mắc của các hợp đồng BT (hợp đồng xây dựng-chuyển giao) đã ký trước thời điểm Nghị quyết có hiệu lực sẽ được xử lý trong Nghị quyết về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của các dự án tồn đọng để đồng bộ và thống nhất về quan điểm xử lý như các dự án khác...
Quốc hội đã thể hiện trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân thông qua Luật Dân số và Luật Phòng bệnh; ban hành Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân. Đây được xem là bước tiến lớn nhằm hoàn thiện khung khổ pháp lý, đáp ứng các yêu cầu cấp bách về chuyển đổi chính sách dân số và nâng cao năng lực phòng ngừa bệnh tật trong bối cảnh mới...
Các luật được thông qua đã bao quát hầu hết các lĩnh vực trọng yếu, nhiều vấn đề mới, biến động liên tục; kịp thời thể chế hóa các chủ trương, nghị quyết mới của Đảng, tập trung tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, nhất là trong lĩnh vực đất đai, đầu tư, quy hoạch, xây dựng, môi trường, năng lượng; lành mạnh hóa thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản...
Những kết quả đạt được đã tạo ra một khung khổ pháp lý mới, là cơ sở vững chắc để thực hiện các mục tiêu phát triển trong những năm cuối của kế hoạch 5 năm (2021-2025) và chuẩn bị cho giai đoạn phát triển tiếp theo.
Đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) nhận định hệ thống pháp luật theo hướng kiến tạo phát triển được hình thành rõ nét, nhất là trong việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền theo tinh thần "địa phương quyết-địa phương làm-địa phương chịu trách nhiệm."
Với khối lượng công tác lập pháp lớn nhất trong lịch sử các kỳ họp Quốc hội, là minh chứng sinh động cho tinh thần pháp luật đi trước một bước, mở đường cho đổi mới sáng tạo, lấy cuộc sống và lợi ích của nhân dân làm thước đo của chính sách./.
Bài 2: Nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước
