Cuộc bầu cử tổng thống Iran đã bước vào giai đoạn nước rút khi gần 50,5 triệu cửtri của quốc gia Hồi giáo này đã sẵn sàng cho việc bỏ phiếu vào ngày 14/6 tới.
Một trong số sáu ứng cử viên, được lựa chọn từ gần 700 người đăng ký tranhcử, sẽ trở thành người thay thế Tổng thống đương nhiệm Mahmoud Ahmadinejad đãtại vị hai nhiệm kỳ liên tiếp và theo luật định không thể tiếp tục tranh cử.
Cuộc bầu cử diễn ra trong bối cảnh quốc gia vùng Vịnh này đang đứng trướcbộn bề khó khăn do các đòn trừng phạt kinh tế nghiêm khắc của Mỹ và các nướcphương Tây cũng như áp lực quốc tế gia tăng đối với chương trình hạt nhân củanước này.
Trước thềm bầu cử, hai ứng cử viên sáng giá là ông Rahim Mashaie, vốnthân cận với Tổng thống Ahmadinejad, và ông Akbar Hashemi Rafsanjani - một nhânvật thực dụng có ảnh hưởng chính trị và ủng hộ đường lối cải cách, bị loại khỏidanh sách cuối cùng.
Điều này được cho là phù hợp với mong muốn của Đại giáo chủ Ali Khameneivề một cuộc bầu cử "yên bình và trật tự," không xảy ra sự giành giật giữa nhữngngười theo đường lối cải cách và những người bảo thủ theo đường lối cứng rắnđược vị lãnh tụ tinh thần này ủng hộ.
Hầu hết các ứng cử viên còn lại là những người trung thành với Đại giáochủ Khamenei. Chính vì thế, dư luận cho rằng cuộc bầu cử dường như sẽ không manglại thay đổi đáng kể nào cho quốc gia Hồi giáo này khi đa số ứng cử viên bảo thủchi phối danh sách bầu cử. Vấn đề không phải là ai sẽ giành chiến thắngtrong cuộc bầu cử mà là cách thức mà vị tân tổng thống sẽ giải quyết nhữngthách thức mà quốc gia Hồi giáo này đang phải đối mặt.
Ông Saed Jalili, nhà đàm phán hạt nhân không thỏa hiệp của Iran, hiện đượccoi là ứng cử viên sáng giá trong số bốn ứng cử viên bảo thủ chạy đua vào chứcvụ tổng thống, trong khi Hassan Rowhani - một trong số những người tiền nhiệmcủa Jalili và là nhân vật có tinh thần hòa giải hơn - lại được những người chủtrương cải cách ủng hộ sau khi cựu Tổng thống ôn hòa Rafsanjani bị loại khỏidanh sách.
Kinh tế và chính sách đối ngoại là hai yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởngtới cuộc bầu cử. Về mặt kinh tế, Iran đang phải vật lộn với khó khăn chồngchất mà các chuyên gia cho rằng không chỉ bắt nguồn từ các lệnh trừng phạtcủa phương Tây đối với chương trình hạt nhân gây tranh cãi của nước này màcòn do sự quản lý yếu kém của chính phủ.
Tỷ lệ lạm phát trong tháng đầu tiên của năm (từ 21/3-20/4 tính theo lịchIran) đã lên tới 29,8%; sản lượng xuất khẩu dầu năm 2012 giảm 50%, gây thiệthại hàng tỷ USD và khiến đồng nội tệ giảm giá.
Trong khi đó, tỷ lệ thất nghiệpđã tăng lên 14% với hơn 1/4 số người trong độ tuổi lao động bị thất nghiệp.Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) mới đây đánh giá rằng tăng trưởng kinh tế củaIran sẽ giảm gần 1,5% trong tài khóa 2013.
Về vấn đề hạt nhân, việc các nhân vật chống Đại giáo chủ Khamenei bị gạtkhỏi danh sách ứng cử cho thấy dường như Tehran quyết tâm theo đuổi chínhsách không nhượng bộ trên bàn đàm phán. Phát biểu trước thềm bầu cử, ngoàiviệc nhấn mạnh những thách thức về kinh tế, ông Khamenei cũng đã cảnh báo cácứng cử viên không được thỏa hiệp với “những kẻ thù phương Tây” có thể gây tổnhại tới lợi ích của nhà nước Hồi giáo.
Trên bàn cờ chính trị khu vực, Iran tích cực trợ giúp về tài chínhcũng như quân sự cho chính quyền Damascus nhằm bảo vệ chế độ của Tổngthống Syria Bashar al-Assad. Việc bảo vệ “người anh em” Syria cũng giúp Iranlàm suy yếu vành đai an ninh của Israel và tăng lợi thế với Arập Xêút, đốithủ tranh giành ảnh hưởng trong khu vực. Vì vậy, trong nỗ lực đi đến một thỏahiệp chính trị cho cuộc xung đột kéo dài tại Syria, không thể không nhắc đến vaitrò quan trọng của Iran trên bàn đàm phán.
Cuộc bầu cử tổng thống sắp tới ở Iran được kỳ vọng có thể là một bướcngoặt để giải quyết cuộc khủng hoảng kinh tế trong nước cũng như cuộc khủnghoảng quốc tế liên quan đến vấn đề hạt nhân của nước này.
Ông Hassan Rowhaninhấn mạnh rằng: "Mục tiêu đầu tiên của chính phủ kế tiếp ở Iran phải là xây dựnglòng tin của cộng đồng quốc tế và giải quyết cuộc khủng hoảng kinh tế trongnước. Tuy vậy, điều đó chỉ có thể thực hiện được bằng cách giải quyết căng thẳngvới tất cả các nước, đặc biệt là các nước láng giềng và dỡ bỏ các lệnh trừngphạt của cộng đồng quốc tế".
Iran cần một nhà lãnh đạo có uy tín, kiên định và phải được sự ủng hộ rộngrãi của người dân để có thể bảo vệ quyền lợi của đất nước, đồng thời xây dựngmột quá trình tương tác hợp lý với các nước trong khu vực cũng như với các nướcphương Tây và Mỹ.
Người dân quốc gia vùng Vịnh này hy vọng tổng thống mới có khả năng dẫndắt đất nước vượt qua tình trạng khó khăn hiện nay và vươn lên phát triển ngangtầm với những tiềm năng to lớn của đất nước./.
Trung Kiên-Hữu Chiến (TTXVN)