20 cây xoài cổ tại chùa Đá Trắng (thuộc xã An Dân, huyện Tuy An, Phú Yên) là Cây Di sản Việt Nam, đang có nguy cơ bị chết do nhiễm bệnh rầy bông, muội than.
Những cây xoài trên được trồng cách đây hơn 200 năm. Cây lớn nhất có đường kính 1,2 mét, tán rộng hàng chục mét.
Gần đây, các cây xoài đều xuất hiện rất nhiều rầy và lá bị thâm đen.
Bà Nguyễn Thị Mận, người quản lý trông coi chùa Đá Trắng, cho biết cách đây khoảng ba tháng, cây ra bông đơm lên như mâm xôi nhưng sau đó rụng dần. Một số hoa đậu vừa ra trái non cũng bị rụng.
Theo Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Yên Hồ Văn Tiến, Sở đã báo cáo với hai cơ quan chuyên môn là Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam để phối hợp tìm nguyên nhân và có biện pháp bảo vệ những cây xoài.
Xoài Đá Trắng khi chín có màu vàng tươi, vị ngọt thanh và có mùi thơm dịu nhẹ. Trước đây, xoài Đá Trắng thường được dùng để cung tiến vua nên còn gọi là xoài ngự, xoài tiến cung.
Những cây xoài hơn 200 năm tuổi hàng năm vẫn ra hoa nhưng cho ít trái.
Dịp Rằm tháng Tư âm lịch năm nay, chùa Đá Trắng thu hút hàng ngàn phật tử, khách du lịch đến thăm viếng chùa, nhiều người rất ngỡ ngàng vì cả 20 cây xoài đều không có trái.
Ngày 9/2 vừa qua, tỉnh Phú Yên đã tổ chức đón bằng công nhận quần thể 20 cây xoài nằm trong Di tích lịch sử và nghệ thuật cấp quốc gia chùa Đá Trắng là Cây Di sản Việt Nam, do Hội bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam công nhận.
Sau khi được công nhận là cây di sản, Sở Văn hóa-Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Yên là đơn vị quản lý quần thể 20 cây xoài cổ. Tuy nhiên, việc phục tráng, bảo tồn giống xoài quý này vẫn chưa được triển khai./.