Bất chấp những bằng chứng rõ ràng cho thấy nhựa đang xâm chiếm các đại dương và các bãi biển, phân hủy thành các hạt vi nhựa xâm nhập vào cơ thể, con người vẫn tiếp tục sản xuất loại vật liệu này ngày càng nhanh.
Ô nhiễm nhựa sẽ trở nên tồi tệ hơn nhiều vào năm 2040
Theo báo cáo của tổ chức phi chính phủ Pew Charitable Trusts, ô nhiễm nhựa toàn cầu sẽ đạt 280 triệu tấn mỗi năm vào năm 2040, đồng nghĩa với mỗi giây lại có khối lượng ô nhiễm nhựa tương đương một xe ben.
Báo cáo này đưa ra đánh giá toàn diện về ô nhiễm nhựa và tác động của nó đối với sức khỏe con người và môi trường.
Vào tháng 8 vừa qua, các cuộc đàm phán nhằm xây dựng một hiệp ước quốc tế nhằm hạn chế ô nhiễm nhựa đã đổ vỡ khi các quốc gia sản xuất phần lớn vật liệu này đã bác bỏ các đề xuất nhằm hạn chế lượng nhựa mới được tạo ra. Trong khi đó, tỷ lệ tái chế vẫn ở mức thấp.
Báo cáo mới này tổng hợp dữ liệu từ các nghiên cứu gần đây và sau đó chạy mô hình để dự đoán kết quả theo các kịch bản chính sách khác nhau.
Winnie Lau, giám đốc dự án Phòng ngừa Nhựa Đại dương của Pew và là một trong những tác giả, cho biết nhóm nghiên cứu "muốn tổng hợp tất cả trong một phân tích tích hợp để xem xét các tác động trên diện rộng."
Pew đã công bố một báo cáo tương tự vào năm 2020, nhưng khi đó chỉ giới hạn phạm vi ô nhiễm từ các loại nhựa tiêu dùng như bao bì được thải ra hệ thống chất thải rắn.
Báo cáo này còn đi xa hơn thế, bao gồm cả các loại nhựa "ẩn," bao gồm cả nhựa được sử dụng trong các lĩnh vực xây dựng, nông nghiệp và vận tải.
Báo cáo cảnh báo rằng nếu thế giới tiếp tục theo quỹ đạo hiện tại, triển vọng cho năm 2040 sẽ rất ảm đạm. Sản lượng nhựa mới toàn cầu dự kiến sẽ tăng 52%, gấp đôi so với sản lượng từ các hệ thống quản lý chất thải.
Lượng khí thải nhà kính liên quan đến nhựa dự kiến sẽ tăng 58%, lên 4,2 gigaton carbon dioxide tương đương mỗi năm - đủ để nếu sản xuất nhựa là một quốc gia, thì quốc gia đó sẽ là quốc gia phát thải lớn thứ ba hiện nay.
Gốc rễ của vấn đề là trên thực tế, nhựa chủ yếu có nguồn gốc từ nhiên liệu hóa thạch.
Có khoảng 16.000 loại hóa chất khác nhau trong nhựa và các nhà khoa học đã xác định hơn một phần tư trong số đó có khả năng gây hại cho sức khỏe con người.
Không thể đạt tỷ lệ tái chế hoàn hảo
Trong 5 năm kể từ báo cáo Pew gần nhất, một làn sóng nghiên cứu đã cố gắng tìm hiểu cụ thể cách thức một nhóm hóa chất được gọi là chất gây rối loạn nội tiết, vốn được sử dụng rộng rãi trong mỹ phẩm và dụng cụ nấu nướng, có thể ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa, sinh sản và nhận thức.
Pew cũng đã mô hình hóa các tác động đến sức khỏe toàn cầu liên quan đến việc sản xuất và xử lý nhựa (không bao gồm vi nhựa) và ô nhiễm liên quan.
Trong đó, sản xuất nhựa nguyên sinh chiếm tác động lớn nhất đến sức khỏe con người do liên quan đến ung thư và các bệnh về đường hô hấp.
Pew cho rằng các quốc gia và cộng đồng đã có sẵn các công cụ để giảm mạnh việc sản xuất và sử dụng nhựa. Họ có thể yêu cầu thiết kế sản phẩm và bao bì tốt hơn, đồng thời đầu tư vào cơ sở hạ tầng để hỗ trợ tái sử dụng, tương tự như việc những người giao sữa từng giao sữa chai trong khi thu gom những chai đã qua sử dụng để vệ sinh và tái sử dụng.
Trong kịch bản lý tưởng của Pew, trợ cấp cho sản xuất nhựa sẽ bị loại bỏ và việc thu gom rác thải sẽ được mở rộng đáng kể. Nếu điều đó xảy ra, gần 100% bao bì tiêu dùng có thể được thu gom và tỷ lệ tái chế có thể tăng gấp đôi, các tác giả viết.
Nhưng ngay cả trong điều kiện hoàn hảo, họ thừa nhận, vi nhựa sẽ khó kiểm soát hơn nhiều.
Các nguồn chính của vi nhựa là bụi lốp xe, sơn và các sản phẩm liên quan đến nông nghiệp - ví dụ, phân bón được bán trong các vỏ nhựa hòa tan vào đất và tấm nhựa dùng làm lớp phủ. Có rất ít vật liệu thay thế đơn giản cho những vật liệu này.
Một trong những khuyến nghị của Pew là giảm tổng sản lượng nhựa, sử dụng hóa chất an toàn hơn và thực hiện các hành động cụ thể để giảm thiểu việc thải ra vi nhựa.
Một nhóm chống nhựa hoan nghênh báo cáo này. "Chúng ta cần luật yêu cầu ít hóa chất độc hại hơn trong nhựa và ít sản xuất nhựa hơn, và chúng tôi hoan nghênh Pew vì đã ưu tiên các biện pháp đó," Judith Enck, chủ tịch của Beyond Plastics và cựu quản trị viên khu vực của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ, cho biết.
Tuy nhiên, Enck cho biết các tác giả đã quá lạc quan khi dự đoán rằng việc tái chế nhựa sẽ tăng trưởng đáng kể với các chính sách khác nhau được áp dụng.
“Có một lý do chính đáng tại sao tỷ lệ tái chế nhựa chưa bao giờ đạt đến hai chữ số,” bà nói. “Đó là vì tính phức tạp về hóa học và polymer của nó khiến việc tái chế quy mô lớn trở nên bất khả thi về mặt kỹ thuật và kinh tế. Chúng ta đang lãng phí thời gian quý báu khi dựa vào một hệ thống đã không hoạt động trong nhiều thập kỷ”./.
Loại bỏ rác thải nhựa: Những tín hiệu tích cực từ ngành Du lịch Việt Nam
Nhiều doanh nghiệp lữ hành, lưu trú đã chủ động bắt tay hành động nhằm cải thiện tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa, nhất là nhựa dùng một lần. Đây là tín hiệu tích cực của cộng đồng làm du lịch Việt.
