Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh vừa có quyết định ban hành Kế hoạch thực hiện các khu vực phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (khu vực TOD) dọc tuyến metro số 2 (Bến Thành-Tham Lương), với 12 vị trí tại các nhà ga và depot Tham Lương.
Tuyến metro này dự kiến khởi công đầu năm 2026 và hoàn thành sau 5 năm.
Quyết định này thay thế nội dung liên quan trong kế hoạch TOD dọc tuyến metro số 2 theo quyết định năm 2024 của Ủy ban Nhân dân Thành phố về Kế hoạch thực hiện các khu vực TOD dọc tuyến metro số 1, metro số 2, tuyến Vành đai 3 theo Nghị quyết 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển Thành phố Hồ Chí Minh.
Trong kế hoạch mới, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh xác định tổ chức lập quy hoạch các khu vực TOD tập trung xung quanh 12 nhà ga của tuyến metro Bến Thành-Tham Lương, từ ga trung tâm Bến Thành đến depot Tham Lương. Vị trí, ranh giới, diện tích lập quy hoạch các khu vực TOD xác định trên cơ sở báo cáo rà soát quy hoạch được cơ quan thẩm quyền chấp thuận.
Ranh giới khu vực TOD bao gồm nhà ga, depot và vùng phụ cận được xác định đến ranh các thửa đất nằm trong phạm vi bán kính 1.000m tính từ tâm quy ước của nhà ga, depot.
Trường hợp ranh giới khu vực TOD có phát sinh thửa đất có một phần diện tích nằm trong phạm vi bán kính 1.000m, Ủy ban Nhân dân Thành phố sẽ quyết định việc xác định ranh giới trọn thửa đất hoặc một phần thửa đất trong khu vực TOD.
Các khu vực ưu tiên nghiên cứu điều chỉnh cục bộ quy hoạch TOD để triển khai thí điểm bao gồm: Depot Tham Lương (liên quan quỹ đất khu depot Tham Lương), ga Phạm Văn Bạch, ga Tân Bình (liên quan đến quỹ đất sạch tại ô phố I/82A, diện tích 26 ha), ga Bảy Hiền (liên quan quỹ đất Trung tâm Triển lãm và Thể dục thể thao, diện tích 5,1 ha), ga Bến Thành; sau đó sẽ triển khai các khu vực còn lại.
Ủy ban Nhân dân Thành phố hướng tới mục tiêu tạo động lực phát triển kinh tế thông qua quá trình đánh giá hiện trạng và quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch, thu hồi đất, thực hiện tái định cư; tạo quỹ đất để triển khai thí điểm thực hiện các dự án cải tạo chỉnh trang, đầu tư phát triển đô thị, thương mại, dịch vụ… theo định hướng phát triển giao thông công cộng (TOD).
Việc nghiên cứu giải pháp quy hoạch, đầu tư cải tạo, chỉnh trang và phát triển đô thị, lấy điểm kết nối metro làm điểm tập trung dân cư, kinh doanh dịch vụ thương mại, văn phòng trong khoảng cách đi bộ đến phương tiện giao thông công cộng.
Điều này nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đất, công trình công cộng, sức khoẻ cộng đồng; giảm phương tiện giao thông cơ giới cá nhân, giảm phát thải gây ô nhiễm môi trường, kết hợp với bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa.
Tại một tọa đàm mới đây, chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu chia sẻ, dựa trên kinh nghiệm triển khai mô hình TOD thế giới, chúng ta có thể phát triển mô hình TOD “phiên bản Việt.”
Thay vì chỉ xây cao ốc quanh ga metro, cần ưu tiên cải tạo vỉa hè và làm mái che đi bộ trong bán kính 500m quanh các nhà ga để khuyến khích đi bộ.
Bà Nguyễn Thị Dạ Thảo, Trưởng phòng Quản lý đường sắt đô thị (Sở Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh), cho biết Thành phố đặt mục tiêu đến năm 2035 sẽ phát triển mạng lưới đường sắt đô thị (metro) dài khoảng 355km, đóng vai trò là hệ thống “xương sống” cho chiến lược TOD. Trong giai đoạn 5 năm đầu, Thành phố sẽ tập trung phát triển TOD tại các vị trí thí điểm xung quanh các nhà ga metro và các tuyến đường vành đai chính, nhằm tạo ra các khu vực đô thị tích hợp, đa chức năng.
Thành phố giao nhiệm vụ cho các sở, ngành rà soát, điều chỉnh các đồ án quy hoạch hiện có để tích hợp mô hình TOD, bảo đảm sự đồng bộ giữa phát triển đô thị và hệ thống giao thông công cộng. Mục tiêu cuối cùng là định hình lại không gian phát triển đô thị, giảm ùn tắc giao thông, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.
Về tiến độ triển khai dự án metro số 2 (Bến Thành-Tham Lương), ông Nguyễn Quốc Hiển, Phó Trưởng ban Quản lý đường sắt đô thị Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, dự án được lên kế hoạch khởi công chính thức vào ngày 15/1/2026, sau đó bước vào giai đoạn xây dựng và lắp đặt thiết bị từ 2026 đến 2030. Tuyến metro này dự kiến được đưa vào vận hành cuối năm 2030.
Theo ông Nguyễn Quốc Hiển, Quốc hội và Chính phủ đã ban hành nhiều cơ chế mới, trong đó có Nghị quyết số 188/2025/QH15, cho phép ủy quyền mạnh hơn cho Thành phố Hồ Chí minh và chủ đầu tư, giúp rút ngắn quy trình và triển khai dự án sớm hơn. Đến nay, công tác giải phóng mặt bằng và di dời hạ tầng kỹ thuật của metro số 2 đã cơ bản hoàn tất./.