Theo Liên hiệp các hội KHKT Việt Nam, Việt Nam đang chia sẻ tài nguyên nước với5 quốc gia trong khu vực là Trung Quốc (các sông Bằng Giang – Kỳ Cùng, Hồng và Mekong), Myanma (sông Mekong), Lào (các sông Mekong, Hồng, Mã và Cả), TháiLan (sông Mekong), Campuchia (các sông Mekong, Vàm Cỏ và Đồng Nai), trong đóViệt Nam nằm ở cuối nguồn của hầu hết các hệ thống sông liên quốc gia.
Với hệthống sông Mekong lớn này, việc phát triển thủy điện đang khá sôi động, ở phầnthượng lưu sẽ có khoảng 8-15 công trình; hạ lưu sẽ có khoảng 12 công trình vàdòng nhánh là 94 công trình.
Trước những thông tin này, phát biểu tại Hội thảo, Tiến sĩ Lê Anh Tuấn (Viện Nghiêncứu Biến đổi khí hậu – Đại học Cần Thơ) cho biết, thủy điện sẽ tạo ra nguồn điệnđể phát triển công nghiệp và dân dụng; kiểm soát lũ; tạo nguồn cấp nước, nuôi cálòng hồ và tưới; có thể giảm thải surfur và nitrogen oxides so với dùng nhiệtđiện.
Tuy nhiên, cái mất lại nhiều hơn do mất diện tích rừng và làm suy giảm đadạng sinh học khu vực, nguy cơ vỡ đập và trở thành thảm họa hủy diệt nhiều nhânmạng và tài sản; tạo nhiều cơ hội ô nhiễm nguồn nước; giảm phù sa, tăng xói lở ởhạ lưu, gây lầy hoá ở các vùng ven hồ chứa; giảm nguồn cá di cư; ngăn cản giaothông thủy, hạn chế vận tải hàng hóa…
Luật Nhân đạo quốc tế đã xác định, đậpnước là công trình chứa đựng các tác lực nguy hiểm do những tác động nghiêmtrọng khi có sự cố liên quan đến nhân mạng và môi trường.
Từ những phân tíchnày, tiến sĩ Lê Anh Tuấn khẳng định, chúng ta không hoàn toàn phản đối thủy điệnnhưng khuyến cáo cần thận trọng và trách nhiệm trong quyết định xây dựng các đậpthủy điện.
Tiến sĩ Đào Trọng Tứ đến từ Mạng lưới sông ngòi Việt Nam (VRN) nhận xét, cáchoạt động phát triển liên quan đến tài nguyên nước của sông Mekong đến nay đềuđược thực hiện trên các dòng nhánh (trừ phần thượng nguồn sông Mekong trên lãnhthổ Trung Quốc).
Nhờ sự hợp tác các nước hạ lưu vực, đến nay cộng đồng các quốcgia ven sông đang được hưởng lợi từ nguồn nước sông Mekong. Tuy nhiên, các nhàkhoa học cũng bày tỏ lo ngại về tác động của việc xây dựng đập thủy điện trên hệthống sông Mekong.
Tại Hội thảo, các nhà khoa học cũng đã bàn thảo về những tác động đến nguồnnước, an ninh lương thực và an ninh khu vực tại lưu vực sông Mekong, vai tròcủa hệ thống phù sa sông Mekong đối với sự ổn định sinh thái.../.