Tại phiên họp ở hội trường sáng 9/6, Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm2011 đã nhận được 22 ý kiến đóng góp thảo luận.
“Dễ dãi” là từ được nhiều đại biểu đề cập đến khi thảo luận về việc xây dựngluật, pháp lệnh thời gian qua. Thực trạng này cho thấy tình trạng không tuân thủpháp luật và kỷ luật công vụ của một số cơ quan nhà nước, trách nhiệm của ngườiđứng đầu một số cơ quan soạn thảo chưa cao.
Khó cũng phải làm
Phần lớn đại biểu cho rằng việc chuẩn bị các dự án luật còn chậm, không đáp ứngyêu cầu về tiến độ và chất lượng, chủ yếu là do những nguyên nhân chủ quan, sựnể nang, thiếu kiên quyết của các cơ quan có trách nhiệm trong việc xem xét,quyết định đưa dự án vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh. Điều này đã dẫntới hệ quả một số dự án chỉ mang tính chất “ghi danh” trong chương trình nhưngrồi lại phải rút ra.
Các đại biểu Chu Sơn Hà (Hà Nội), Hồ Trọng Ngũ (Ninh Thuận), Ngô Văn Minh (QuảngNam), Đinh Xuân Thảo (Kiên Giang) cho rằng cần khắc phục tình trạng nhận thứcchưa đầy đủ của một bộ phận lãnh đạo về việc xây dựng văn bản quy phạm phápluật.
Nhiều dự án đã được đưa vào chương trình rồi lại rút ra khiến cho tính ổn địnhcủa chương trình bị yếu kém.
Đại biểu Hồ Trọng Ngũ khẳng định việc sửa đổi, bổ sung các dự án phải bảo đảmnguyên tắc nhất định, phải thông báo sớm đến đại biểu để có thời gian chuẩn bị,không để sát nút mới trình hoặc đến kỳ họp lại rút ra. Một số luật đã thông qua nhưng khi chưa ban hành xong hướng dẫn thì đã có đề xuấtsửa đổi.
Đại biểu Hoàng Văn Toàn (Vĩnh Phúc), Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng), Hồ Trọng Ngũ(Ninh Thuận), Đặng Văn Khanh (Hà Nội) đề cập đến “cái khó” của mình khi khôngbiết phải trả lời cử tri ra sao, khi mà việc điều chỉnh dự án quá manh mún, luậtthay đổi quá nhiều. Thậm chí, nhiều dự luật thay đổi cả tên gọi, chính sách lẫntư tưởng nội dung, hành vi của nó... và Chương trình xây dựng luật, pháp lệnhcũng thay đổi vào thời điểm sát nút.
“Điều này cho thấy cơ quan thẩm định của Chính phủ và Bộ Tư pháp chưa sát,” đạibiểu Hồ Trọng Ngũ nhận định.
Theo đại biểu Ngô Văn Minh (Quảng Nam), phải có biện pháp đủ mạnh, khắc phụctình trạng đưa vào thì thuyết minh rất hay nhưng rút ra khỏi chương trình thìkhông có lời nào.
Đề cập đến chất lượng dự án luật và tình trạng “dễ làm, khó bỏ,” các đại biểuĐinh Xuân Thảo (Kiên Giang), Lê Thị Dung (An Giang), Nguyễn Lân Dũng (Đắk Lắk),Ngô Đức Mạnh (Bình Phước) kiến nghị cần làm rõ chính sách pháp luật của dự ánluật, bảo đảm tính nhất quán ngay từ đầu, lựa chọn những vấn đề cần thiết, cơbản nhất.
Dự án luật nào cần thì thông qua sớm chứ không phải cứ dễ thì cho thông qua sớm.Những dự án luật như Khiếu nại tố cáo, Đất đai (sửa đổi)... dù khó cũng phải làmvì liên quan đến người dân.
Các đại biểu cũng kiến nghị cần hạn chế bổ sung các dự án luật thông qua, trừnhững dự án luật nào đã chuẩn bị kỹ càng; rút khỏi Chương trình dự án luật nặngvề lợi ích của bộ, ngành; tính toán thêm chương trình Nghị quyết về sửađổi Hiến pháp 1992. “Trong Hiến pháp có nhiều đạo luật mâu thuẫn với đạo luậthiện hành, làm cho hiệu lực pháp luật thấp, các cơ quan không biết sao thựchiện, cứ làm luật sau mâu thuẫn luật trước là sự vi phạm pháp luật”, đại biểuHồ Trọng Ngũ khẳng định.
Quy trách nhiệm thế nào?
Hầu hết các đại biểu đều đề cập đến trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ Quốc hộitrong việc thông qua Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2010 và kiến nghịcần nâng cao hơn nữa trách nhiệm người đứng đầu một số cơ quan, mỗi dự án luậtxin rút phải có văn bản trình Quốc hội và có kiểm điểm sâu sắc, không nên chovào, rút ra quá dễ dãi như thời gian qua.
“Cần xem lại trong chương trình đã ban hành, Thường vụ Quốc hội có trách nhiệmgì, Chính phủ phải tiếp thu giải trình như thế nào, áp dụng cơ chế gửi phiếu xiný kiến đại biểu ra sao,” đại biểu Ngô Văn Minh đặt câu hỏi.
Nhìn nhận tường tận hơn, đại biểu Trần Việt Hưng (Hòa Bình) cho rằng ngoài phêbình ban soạn thảo và nêu lên trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các đạibiểu cũng cần xem lại vai trò của mình đã thể hiện hết quyền năng hay chưa.
Đưa ra những ví dụ về việc làm luật ở Trung Quốc, đại biểu Nguyễn Lân Dũng (ĐắkLắk) dẫn chứng nước này chỉ cần 1 tuần để thông qua một dự án luật do có đội ngũtới 400 chuyên gia giỏi, được trả lương cao.
Ông Dũng cho rằng Việt Nam không có điều kiện trả lương như vậy thì có thể khoáncho họ, có một cơ chế đấu thầu nào đó, làm xong thì trả tiền, như vậy số tiềnchi ra sẽ thấp hơn rất nhiều so với chi phí tổ chức hội thảo khắp nơi. Việc đưa dự án luậtra trước 500 đại biểu mà không am hiểu về nó thì cũng là mất thời gian và lãngphí.
Đồng quan điểm này, các đại biểu Ngô Đức Mạnh (Bình Phước), Lê Thị Dung (AnGiang), Nguyễn Văn Tiên (Tiền Giang), Hoàng Văn Toàn (Vĩnh Phúc) đề xuất tăngthêm đại biểu chuyên trách, có chính sách khuyến khích đại biểu Quốc hội, cáchội nghề nghiệp cùng tham gia và quy tụ thêm các chuyên gia soạn thảo, tăngcường các hình thức giao lưu lấy ý kiến và có hình thức đầu tư thích đáng.
Cơ quan thẩm tra của Quốc hội cần vào cuộc ngay từ đầu để đóng góp cho cơ quansoạn thảo, chuẩn bị nội dung kỹ càng, khi đưa ra Quốc hội là đã chặt chẽ, khôngmất thời gian bàn thảo nhiều.
Đại biểu Ngô Đức Mạnh (Bình Phước) nêu quan điểm cần huy động sự tham gia củađại biểu Quốc hội, các tổ chức xã hội nghề nghiệp, các trường đại học, việnnghiên cứu và cá nhân, không hạn chế các chủ thể để hỗ trợ Nhà nước thực hiệnvai trò quản lý nhà nước, hạn chế lợi ích cục bộ của các cơ quan chủ quản dự ánluật. Qua đó, người dân và các tổ chức cũng hiểu rõ hơn, hạn chế rủi ro của dựán luật.
Các đại biểu cũng cho rằng cần có sự tham gia nhiều hơn của các đại biểu Quốchội chuyên trách, tạo kênh cho các đại biểu chuyên trách và cơ quan Quốc hội sớmtham gia ý kiến về những vấn đề cơ bản của dự án luật, phải xây dựng đội ngũchuyên gia giỏi về pháp luật để giúp cơ quan soạn thảo.
Với tư cách là người đứng đầu Bộ Tư pháp, giúp Chính phủ ban hành các chính sáchpháp luật, đại biểu Hà Hùng Cường (Quảng Bình) đã chính thức có lời xin lỗi cácđại biểu Quốc hội về những nguyên nhân chủ quan ảnh hưởng đến dự án luật vàChương trình xây dựng luật, pháp lệnh.
Ông Cường thẳng thắn tiếp thu và hứa sẽ tham mưu cho Chính phủ có giải pháp cảithiện tình hình hơn, thực hiện báo cáo từng quý, hàng năm về Chương trình banhành luật, pháp lệnh, kiên quyết trong chỉ đạo đưa vào nhưng dự án khả thi, thựcsự cần thiết./.
“Dễ dãi” là từ được nhiều đại biểu đề cập đến khi thảo luận về việc xây dựngluật, pháp lệnh thời gian qua. Thực trạng này cho thấy tình trạng không tuân thủpháp luật và kỷ luật công vụ của một số cơ quan nhà nước, trách nhiệm của ngườiđứng đầu một số cơ quan soạn thảo chưa cao.
Khó cũng phải làm
Phần lớn đại biểu cho rằng việc chuẩn bị các dự án luật còn chậm, không đáp ứngyêu cầu về tiến độ và chất lượng, chủ yếu là do những nguyên nhân chủ quan, sựnể nang, thiếu kiên quyết của các cơ quan có trách nhiệm trong việc xem xét,quyết định đưa dự án vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh. Điều này đã dẫntới hệ quả một số dự án chỉ mang tính chất “ghi danh” trong chương trình nhưngrồi lại phải rút ra.
Các đại biểu Chu Sơn Hà (Hà Nội), Hồ Trọng Ngũ (Ninh Thuận), Ngô Văn Minh (QuảngNam), Đinh Xuân Thảo (Kiên Giang) cho rằng cần khắc phục tình trạng nhận thứcchưa đầy đủ của một bộ phận lãnh đạo về việc xây dựng văn bản quy phạm phápluật.
Nhiều dự án đã được đưa vào chương trình rồi lại rút ra khiến cho tính ổn địnhcủa chương trình bị yếu kém.
Đại biểu Hồ Trọng Ngũ khẳng định việc sửa đổi, bổ sung các dự án phải bảo đảmnguyên tắc nhất định, phải thông báo sớm đến đại biểu để có thời gian chuẩn bị,không để sát nút mới trình hoặc đến kỳ họp lại rút ra. Một số luật đã thông qua nhưng khi chưa ban hành xong hướng dẫn thì đã có đề xuấtsửa đổi.
Đại biểu Hoàng Văn Toàn (Vĩnh Phúc), Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng), Hồ Trọng Ngũ(Ninh Thuận), Đặng Văn Khanh (Hà Nội) đề cập đến “cái khó” của mình khi khôngbiết phải trả lời cử tri ra sao, khi mà việc điều chỉnh dự án quá manh mún, luậtthay đổi quá nhiều. Thậm chí, nhiều dự luật thay đổi cả tên gọi, chính sách lẫntư tưởng nội dung, hành vi của nó... và Chương trình xây dựng luật, pháp lệnhcũng thay đổi vào thời điểm sát nút.
“Điều này cho thấy cơ quan thẩm định của Chính phủ và Bộ Tư pháp chưa sát,” đạibiểu Hồ Trọng Ngũ nhận định.
Theo đại biểu Ngô Văn Minh (Quảng Nam), phải có biện pháp đủ mạnh, khắc phụctình trạng đưa vào thì thuyết minh rất hay nhưng rút ra khỏi chương trình thìkhông có lời nào.
Đề cập đến chất lượng dự án luật và tình trạng “dễ làm, khó bỏ,” các đại biểuĐinh Xuân Thảo (Kiên Giang), Lê Thị Dung (An Giang), Nguyễn Lân Dũng (Đắk Lắk),Ngô Đức Mạnh (Bình Phước) kiến nghị cần làm rõ chính sách pháp luật của dự ánluật, bảo đảm tính nhất quán ngay từ đầu, lựa chọn những vấn đề cần thiết, cơbản nhất.
Dự án luật nào cần thì thông qua sớm chứ không phải cứ dễ thì cho thông qua sớm.Những dự án luật như Khiếu nại tố cáo, Đất đai (sửa đổi)... dù khó cũng phải làmvì liên quan đến người dân.
Các đại biểu cũng kiến nghị cần hạn chế bổ sung các dự án luật thông qua, trừnhững dự án luật nào đã chuẩn bị kỹ càng; rút khỏi Chương trình dự án luật nặngvề lợi ích của bộ, ngành; tính toán thêm chương trình Nghị quyết về sửađổi Hiến pháp 1992. “Trong Hiến pháp có nhiều đạo luật mâu thuẫn với đạo luậthiện hành, làm cho hiệu lực pháp luật thấp, các cơ quan không biết sao thựchiện, cứ làm luật sau mâu thuẫn luật trước là sự vi phạm pháp luật”, đại biểuHồ Trọng Ngũ khẳng định.
Quy trách nhiệm thế nào?
Hầu hết các đại biểu đều đề cập đến trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ Quốc hộitrong việc thông qua Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2010 và kiến nghịcần nâng cao hơn nữa trách nhiệm người đứng đầu một số cơ quan, mỗi dự án luậtxin rút phải có văn bản trình Quốc hội và có kiểm điểm sâu sắc, không nên chovào, rút ra quá dễ dãi như thời gian qua.
“Cần xem lại trong chương trình đã ban hành, Thường vụ Quốc hội có trách nhiệmgì, Chính phủ phải tiếp thu giải trình như thế nào, áp dụng cơ chế gửi phiếu xiný kiến đại biểu ra sao,” đại biểu Ngô Văn Minh đặt câu hỏi.
Nhìn nhận tường tận hơn, đại biểu Trần Việt Hưng (Hòa Bình) cho rằng ngoài phêbình ban soạn thảo và nêu lên trách nhiệm của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các đạibiểu cũng cần xem lại vai trò của mình đã thể hiện hết quyền năng hay chưa.
Đưa ra những ví dụ về việc làm luật ở Trung Quốc, đại biểu Nguyễn Lân Dũng (ĐắkLắk) dẫn chứng nước này chỉ cần 1 tuần để thông qua một dự án luật do có đội ngũtới 400 chuyên gia giỏi, được trả lương cao.
Ông Dũng cho rằng Việt Nam không có điều kiện trả lương như vậy thì có thể khoáncho họ, có một cơ chế đấu thầu nào đó, làm xong thì trả tiền, như vậy số tiềnchi ra sẽ thấp hơn rất nhiều so với chi phí tổ chức hội thảo khắp nơi. Việc đưa dự án luậtra trước 500 đại biểu mà không am hiểu về nó thì cũng là mất thời gian và lãngphí.
Đồng quan điểm này, các đại biểu Ngô Đức Mạnh (Bình Phước), Lê Thị Dung (AnGiang), Nguyễn Văn Tiên (Tiền Giang), Hoàng Văn Toàn (Vĩnh Phúc) đề xuất tăngthêm đại biểu chuyên trách, có chính sách khuyến khích đại biểu Quốc hội, cáchội nghề nghiệp cùng tham gia và quy tụ thêm các chuyên gia soạn thảo, tăngcường các hình thức giao lưu lấy ý kiến và có hình thức đầu tư thích đáng.
Cơ quan thẩm tra của Quốc hội cần vào cuộc ngay từ đầu để đóng góp cho cơ quansoạn thảo, chuẩn bị nội dung kỹ càng, khi đưa ra Quốc hội là đã chặt chẽ, khôngmất thời gian bàn thảo nhiều.
Đại biểu Ngô Đức Mạnh (Bình Phước) nêu quan điểm cần huy động sự tham gia củađại biểu Quốc hội, các tổ chức xã hội nghề nghiệp, các trường đại học, việnnghiên cứu và cá nhân, không hạn chế các chủ thể để hỗ trợ Nhà nước thực hiệnvai trò quản lý nhà nước, hạn chế lợi ích cục bộ của các cơ quan chủ quản dự ánluật. Qua đó, người dân và các tổ chức cũng hiểu rõ hơn, hạn chế rủi ro của dựán luật.
Các đại biểu cũng cho rằng cần có sự tham gia nhiều hơn của các đại biểu Quốchội chuyên trách, tạo kênh cho các đại biểu chuyên trách và cơ quan Quốc hội sớmtham gia ý kiến về những vấn đề cơ bản của dự án luật, phải xây dựng đội ngũchuyên gia giỏi về pháp luật để giúp cơ quan soạn thảo.
Với tư cách là người đứng đầu Bộ Tư pháp, giúp Chính phủ ban hành các chính sáchpháp luật, đại biểu Hà Hùng Cường (Quảng Bình) đã chính thức có lời xin lỗi cácđại biểu Quốc hội về những nguyên nhân chủ quan ảnh hưởng đến dự án luật vàChương trình xây dựng luật, pháp lệnh.
Ông Cường thẳng thắn tiếp thu và hứa sẽ tham mưu cho Chính phủ có giải pháp cảithiện tình hình hơn, thực hiện báo cáo từng quý, hàng năm về Chương trình banhành luật, pháp lệnh, kiên quyết trong chỉ đạo đưa vào nhưng dự án khả thi, thựcsự cần thiết./.
Chu Thanh Vân (TTXVN/Vietnam+)
