Chiều 24/5, Quốc hội thảo luận về một số nộidung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật trọng tài thương mại. Phó Chủ tịchQuốc hội Uông Chu Lưu điều khiển phiên họp.
Dự thảo Luật đề cao nguyên tắc tự do thương lượng, hòa giải giữa cácbên tranh chấp; đồng thời quy định trách nhiệm của Hội đồng trọng tài tiến hànhhòa giải về việc giải quyết vụ tranh chấp khi các bên có yêu cầu.
Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Minh Thuyết (Lạng Sơn) tỏ ra băn khoăn về tínhchất tự nguyện trong giải quyết tranh chấp qua trọng tài ở dự thảo Luật.
Đề caotính tự nguyện, thương lượng, hòa giải nhưng dự thảo đưa ra rất nhiều yếu tố“không tự nguyện,” ví dụ sự tham gia của tòa án, viện kiểm sát, áp dụng biệnpháp khẩn cấp tạm thời... không đúng bản chất của hình thức tố tụng trọng tài.
Tuy nhiên cũng có ý kiến cho rằng sự hỗ trợ của tòa án là nhằm đảm bảo vàtăng thêm hiệu lực phán quyết của trọng tài. Ông Phạm Quốc Anh, Chủ tịch HộiLuật gia Việt Nam, cơ quan chủ trì xây dựng dự thảo Luật này cũng nhấn mạnh hoạtđộng của trọng tài không thể đạt hiệu quả, hiệu lực nếu không có sự hỗ trợ củatòa án.
Đại biểu Lê Văn Tâm (Cần Thơ) cho rằng, quy định tại khoản 4, Điều 4 dựthảo Luật “giải quyết tranh chấp bằng trọng tài được tiến hành không công khai”là chưa thỏa đáng, không có tác dụng mà nên sửa theo hướng “giải quyết tranhchấp bằng trọng tài được tiến hành công khai trừ trường hợp các bên có thỏathuận khác.”
Tuy nhiên theo một số đại biểu, nguyên tắc giải quyết các tranh chấp củatrọng tài là không công khai, khác với nguyên tắc xét xử của tòa án. Nguyên tắcnày phù hợp với mong muốn, nguyện vọng của các bên, không gây ồn ào, ảnh hưởngđến hoạt động, kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, nên quy định việc giải quyếttranh chấp tiến hành không công khai, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.
Ủy ban thường vụ Quốc hội cũng cho rằng quy định như vậy cũng phù hợp vớiLuật mẫu về Trọng tài thương mại Quốc tế của Ủy ban Liên hiệp quốc về LuậtThương mại quốc tế và Luật Trọng tài thương mại của nhiều nước trên thế giới.
Về thương lượng hòa giải trong tố tụng trọng tài, đại biểu Lê Văn Tâm đềnghị việc hòa giải phải được xem như biện pháp bắt buộc chứ không phải là theoyêu cầu của các bên như trong dự thảo.
Theo giải trình của Ủy ban thường vụ Quốc hội, khác với tố tụng dân sự,việc giải quyết bằng trọng tài được tiến hành theo sự tự thỏa thuận của các bêntranh chấp về chọn quy tắc tố tụng trọng tài, trọng tài viên, ngôn ngữ… Do đó,chỉ nên quy định việc hòa giải giữa các bên tranh chấp là quyền của họ (do cácbên tự quyết định có hòa giải hay không) mà không nên quy định là trình tự bắtbuộc trong tố tụng trọng tài.
Nhiều đại biểu bày tỏ quan tâm tới việc quy định tiêu chuẩn trọng tài viênbởi các quyết định của trọng tài viên là rất quan trọng, có ảnh hưởng trực tiếptới quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia tố tụng trọng tài.
Việc quy định tiêu chuẩn của trọng tài là nhằm tăng thêm uy tín và độ tincậy của khách hàng đối với trọng tài viên và các tổ chức trọng tài. Theo đạibiểu Lê Văn Tâm, nên xem xét bổ sung thêm điều kiện trọng tài viên phải có chứngchỉ bồi dưỡng kiến thức pháp luật và chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ trọng tài;phải qua lớp bồi dưỡng đào tạo trọng tài viên.
Đại biểu Trần Việt Hưng (Hòa Bình) cho rằng, quy định về tiêu chuẩn trọngtài viên như trong dự thảo là chưa hợp lý, không đầy đủ, khó xác định, cần làmrõ thế nào là “có nhiều kinh nghiệm,” “chuyên môn cao.”
Có ý kiến cho rằng cần bổ sung thêm điều kiện trọng tài viên phải có chứngchỉ bồi dưỡng kiến thức pháp luật và chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ trọng tài;trường hợp trọng tài viên không có bằng đại học Luật thì phải có chứng chỉ bồidưỡng kiến thức pháp luật và chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ trọng tài; quy địnhtiêu chuẩn về kiến thức pháp luật và thương mại, tiêu chuẩn đạo đức của trọngtài viên.
Đại biểu Ngô Quang Xuân (Đồng Tháp) băn khoăn khi dự thảo chưa có quy địnhvề nhiệm vụ của trọng tài viên; mặt khác, trình độ, tiêu chuẩn của trọng tàiviên là yếu tố rất quan trọng, do đó cần phải có quy định chặt chẽ.
Tuy nhiên, đại biểu Lê Việt Trường (An Giang) cho rằng không cần thiếtphải quy định thêm về tiêu chuẩn của trọng tài viên. Tổ chức trọng tài tồn tạidựa trên uy tín và năng lực hoạt động của chính họ, không dựa vào ngân sách. Dođó không nên can thiệp quá sâu nhưng cần xem xét tách khoản 3, khoản 4 của Điềunày để không nhầm lẫn giữa tiêu chuẩn và điều kiện hành nghề của trọng tài viên.
Đại biểu Nguyễn Ngọc Đào (Hà Nội) đề nghị cần xác định rõ khái niệm tốtụng trọng tài là gì? Theo đại biểu, không nên áp dụng biện pháp khẩn cấp tạmthời, nhất là khi việc giải quyết tranh chấp thương mại bằng con đường trọng tàiở Việt Nam còn ít, các tổ chức trọng tài còn mới mẻ. Nếu thật sự cần thiết,trọng tài có thể yêu cầu tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời để đảm bảohiệu lực và tính khả thi của các biện pháp khẩn cấp tạm thời chứ không nên tựmình yêu cầu.
Theo giải trình của Ủy ban thường vụ Quốc hội, việc quy định Hội đồngtrọng tài cũng có quyền áp dụng một số biện pháp khẩn cấp tạm thời như quy địnhtại Điều 50 của dự thảo Luật để bảo đảm cho việc giải quyết tranh chấp thươngmại bằng trọng tài có hiệu quả; là cần thiết, phù hợp với hoạt động của trọngtài và thông lệ quốc tế.
Đại biểu Trần Thế Vượng (Hải Dương) đề nghị làm rõ thêm một số vấn đề liênquan đến việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời như trường hợp nào không phảinộp bảo đảm tài chính; thủ tục, trình tự hủy bỏ áp dụng biện pháp khẩn cấp tạmthời. Cũng cần làm rõ biện pháp hỗ trợ của tòa án đối với trọng tài có phải làhoạt động tư pháp không?./.
Dự thảo Luật đề cao nguyên tắc tự do thương lượng, hòa giải giữa cácbên tranh chấp; đồng thời quy định trách nhiệm của Hội đồng trọng tài tiến hànhhòa giải về việc giải quyết vụ tranh chấp khi các bên có yêu cầu.
Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Minh Thuyết (Lạng Sơn) tỏ ra băn khoăn về tínhchất tự nguyện trong giải quyết tranh chấp qua trọng tài ở dự thảo Luật.
Đề caotính tự nguyện, thương lượng, hòa giải nhưng dự thảo đưa ra rất nhiều yếu tố“không tự nguyện,” ví dụ sự tham gia của tòa án, viện kiểm sát, áp dụng biệnpháp khẩn cấp tạm thời... không đúng bản chất của hình thức tố tụng trọng tài.
Tuy nhiên cũng có ý kiến cho rằng sự hỗ trợ của tòa án là nhằm đảm bảo vàtăng thêm hiệu lực phán quyết của trọng tài. Ông Phạm Quốc Anh, Chủ tịch HộiLuật gia Việt Nam, cơ quan chủ trì xây dựng dự thảo Luật này cũng nhấn mạnh hoạtđộng của trọng tài không thể đạt hiệu quả, hiệu lực nếu không có sự hỗ trợ củatòa án.
Đại biểu Lê Văn Tâm (Cần Thơ) cho rằng, quy định tại khoản 4, Điều 4 dựthảo Luật “giải quyết tranh chấp bằng trọng tài được tiến hành không công khai”là chưa thỏa đáng, không có tác dụng mà nên sửa theo hướng “giải quyết tranhchấp bằng trọng tài được tiến hành công khai trừ trường hợp các bên có thỏathuận khác.”
Tuy nhiên theo một số đại biểu, nguyên tắc giải quyết các tranh chấp củatrọng tài là không công khai, khác với nguyên tắc xét xử của tòa án. Nguyên tắcnày phù hợp với mong muốn, nguyện vọng của các bên, không gây ồn ào, ảnh hưởngđến hoạt động, kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, nên quy định việc giải quyếttranh chấp tiến hành không công khai, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.
Ủy ban thường vụ Quốc hội cũng cho rằng quy định như vậy cũng phù hợp vớiLuật mẫu về Trọng tài thương mại Quốc tế của Ủy ban Liên hiệp quốc về LuậtThương mại quốc tế và Luật Trọng tài thương mại của nhiều nước trên thế giới.
Về thương lượng hòa giải trong tố tụng trọng tài, đại biểu Lê Văn Tâm đềnghị việc hòa giải phải được xem như biện pháp bắt buộc chứ không phải là theoyêu cầu của các bên như trong dự thảo.
Theo giải trình của Ủy ban thường vụ Quốc hội, khác với tố tụng dân sự,việc giải quyết bằng trọng tài được tiến hành theo sự tự thỏa thuận của các bêntranh chấp về chọn quy tắc tố tụng trọng tài, trọng tài viên, ngôn ngữ… Do đó,chỉ nên quy định việc hòa giải giữa các bên tranh chấp là quyền của họ (do cácbên tự quyết định có hòa giải hay không) mà không nên quy định là trình tự bắtbuộc trong tố tụng trọng tài.
Nhiều đại biểu bày tỏ quan tâm tới việc quy định tiêu chuẩn trọng tài viênbởi các quyết định của trọng tài viên là rất quan trọng, có ảnh hưởng trực tiếptới quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tham gia tố tụng trọng tài.
Việc quy định tiêu chuẩn của trọng tài là nhằm tăng thêm uy tín và độ tincậy của khách hàng đối với trọng tài viên và các tổ chức trọng tài. Theo đạibiểu Lê Văn Tâm, nên xem xét bổ sung thêm điều kiện trọng tài viên phải có chứngchỉ bồi dưỡng kiến thức pháp luật và chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ trọng tài;phải qua lớp bồi dưỡng đào tạo trọng tài viên.
Đại biểu Trần Việt Hưng (Hòa Bình) cho rằng, quy định về tiêu chuẩn trọngtài viên như trong dự thảo là chưa hợp lý, không đầy đủ, khó xác định, cần làmrõ thế nào là “có nhiều kinh nghiệm,” “chuyên môn cao.”
Có ý kiến cho rằng cần bổ sung thêm điều kiện trọng tài viên phải có chứngchỉ bồi dưỡng kiến thức pháp luật và chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ trọng tài;trường hợp trọng tài viên không có bằng đại học Luật thì phải có chứng chỉ bồidưỡng kiến thức pháp luật và chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ trọng tài; quy địnhtiêu chuẩn về kiến thức pháp luật và thương mại, tiêu chuẩn đạo đức của trọngtài viên.
Đại biểu Ngô Quang Xuân (Đồng Tháp) băn khoăn khi dự thảo chưa có quy địnhvề nhiệm vụ của trọng tài viên; mặt khác, trình độ, tiêu chuẩn của trọng tàiviên là yếu tố rất quan trọng, do đó cần phải có quy định chặt chẽ.
Tuy nhiên, đại biểu Lê Việt Trường (An Giang) cho rằng không cần thiếtphải quy định thêm về tiêu chuẩn của trọng tài viên. Tổ chức trọng tài tồn tạidựa trên uy tín và năng lực hoạt động của chính họ, không dựa vào ngân sách. Dođó không nên can thiệp quá sâu nhưng cần xem xét tách khoản 3, khoản 4 của Điềunày để không nhầm lẫn giữa tiêu chuẩn và điều kiện hành nghề của trọng tài viên.
Đại biểu Nguyễn Ngọc Đào (Hà Nội) đề nghị cần xác định rõ khái niệm tốtụng trọng tài là gì? Theo đại biểu, không nên áp dụng biện pháp khẩn cấp tạmthời, nhất là khi việc giải quyết tranh chấp thương mại bằng con đường trọng tàiở Việt Nam còn ít, các tổ chức trọng tài còn mới mẻ. Nếu thật sự cần thiết,trọng tài có thể yêu cầu tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời để đảm bảohiệu lực và tính khả thi của các biện pháp khẩn cấp tạm thời chứ không nên tựmình yêu cầu.
Theo giải trình của Ủy ban thường vụ Quốc hội, việc quy định Hội đồngtrọng tài cũng có quyền áp dụng một số biện pháp khẩn cấp tạm thời như quy địnhtại Điều 50 của dự thảo Luật để bảo đảm cho việc giải quyết tranh chấp thươngmại bằng trọng tài có hiệu quả; là cần thiết, phù hợp với hoạt động của trọngtài và thông lệ quốc tế.
Đại biểu Trần Thế Vượng (Hải Dương) đề nghị làm rõ thêm một số vấn đề liênquan đến việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời như trường hợp nào không phảinộp bảo đảm tài chính; thủ tục, trình tự hủy bỏ áp dụng biện pháp khẩn cấp tạmthời. Cũng cần làm rõ biện pháp hỗ trợ của tòa án đối với trọng tài có phải làhoạt động tư pháp không?./.
Thanh Hòa (TTXVN/Vietnam+)
