Nhân viên y tế điều trị cho bệnh nhân COVID-19. (Ảnh: AFP/TTXVN) Hai đầu gối rung lên, tim đập nhanh hơn và đôi môi khô khốc là những gì người ta nhìn thấy khi y tá Chris Pott bắt đầu nói về về những ký ức khi làm việc ở khoa điều trị tích cực (ICU) của Trung tâm y tế Milwaukee, bang Wisconsin, Mỹ trong các đợt bùng phát dịch COVID-19 đã qua.
Prott chia sẻ những cảm xúc mà anh phải chịu đựng rất giống với những người cựu binh Mỹ mắc hội chứng Rối loạn lo âu hậu sang chấn (PTSD) mà chính anh từng chăm sóc trong nhiều năm.
Prott chỉ là một trong nhiều nhân viên ICU từng chịu đựng những đêm giật mình tỉnh dậy vì ác mộng với một cơ thể ướt đẫm mồ hôi, những hồi tưởng về các bệnh nhân COVID-19 hấp hối trong những ngày đầu dịch bệnh bùng phát, dễ nổi cáu hay hoảng sợ mỗi khi nghe tiếng còi cấp cứu.
Những người phải vật lộn với các biểu hiện này trong hơn một tháng, không thể trở lại một cuộc sống bình thường đều được chẩn đoán mắc PTSD.
Khi Mỹ và nhiều quốc gia khác bắt đầu nghiên cứu về hội chứng PTSD ở các nhân viên y tế cũng là lúc biến thể Delta gia tăng áp lực cho các hệ thống y tế. Nhiều nhân viên y tế cũng bắt đầu lo ngại những biểu hiện trên sẽ trở lại.
Trước đây, PTSD thường được liên hệ với những người cựu binh từng tham gia chiến trường thì nay hội chứng này cũng đang xuất hiện nhiều hơn ở những người dân thường sau các thảm họa thiên nhiên, các vụ lạm dụng hoặc các tổn thương khác. Tuy nhiên, không nhiều nhân viên y tế chấp nhận rằng họ đang mắc hội chứng này.
Dù cảm nhận rất rõ những gì mình trải qua rất giống với những bệnh nhân mắc PTSD mà chính anh từng chăm sóc nhưng cũng phải mất thời gian rất lâu Prott mới có thể chia sẻ về những vấn đề mình gặp phải.
[WHO cảnh báo tác động của dịch COVID-19 đến sức khỏe tâm thần]
Nhà tâm lý học, Tiến sỹ Bessel van der Kolk cho biết nhìn bề ngoài, các nhân viên y tế và những cựu binh Mỹ trở về từ Afghanistan không có điểm nào giống nhau nhưng những chức năng do hệ thần kinh điều khiển thì hoàn toàn giống nhau. Kể cả trước khi dịch bệnh bùng phát, các nghiên cứu cũng đã chỉ ra tỷ lệ mắc hội chứng PTSD ở các nhân viên y tế tuyến đầu đã dao động trong khoảng 10-50%.
Lo ngại tình trạng này gia tăng trong các đợt bùng phát đại dịch, Hiệp hội Y khoa Mỹ (AMA) đã mời một chuyên gia tâm lý quân đội và Khoa nghiên cứu PTSD của Trung tâm các vấn đề cựu binh quốc gia Mỹ hỗ trợ đánh giá tác động của đại dịch COVID-19 với các nhân viên y tế.
Nhân viên y tế điều trị cho bệnh nhân COVID-19 tại bệnh viện ở Cambridge, Anh. (Ảnh: AFP/TTXVN) Tiến sỹ chuyên ngành tâm thần học Huseyin Bayazit từ Trung tâm khoa học y tế thuộc đại học Công nghệ Texas và các nhà nghiên cứu khác đã phối hợp thực hiện nghiên cứu tại Thổ Nhĩ Kỳ với sự tham gia của 1.833 nhân viên y tế vào mùa Thu năm 2020.
Các kết quả nghiên cứu công bố tại hội nghị Hiệp hội thần kinh Mỹ hồi tháng Năm cho thấy tỷ lệ mắc PTSD là 49,5% ở các nhân viên y tế thông thường và 36% ở các bác sỹ.
Theo Tiến sỹ Christine Sinsky, phó chủ tịch AMA, cứ hai năm ở Mỹ lại có khoảng 5.000 bác sỹ bỏ việc vì kiệt sức. Ước tính, tình trạng này gây tổn hại khoảng 4,6 tỷ USD cho các bệnh viện và cơ sở chăm sóc y tế, chủ yếu do các chi phí tuyển dụng mới và giảm doanh thu vì các vị trí việc làm không có người đảm nhận.
Các kết quả khảo sát tại các bệnh viện công bố hồi tháng Ba đã khiến Bộ Y tế và dịch vụ nhân sinh Mỹ cảnh báo tình trạng thiếu hụt nhân viên đã tác động tới dịch vụ chăm sóc bệnh nhân, trong khi tình trạng kiệt sức và tổn thương tiếp tục ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe tâm thần của các nhân viên y tế.
Một số đề xuất giúp giảm tổn thương cho các nhân viên y tế cũng đã được đưa ra như áp dụng các quy định toàn quốc về số bệnh nhân mà mỗi nhân viên y tế sẽ đảm nhận chăm sóc, miễn phi trị liệu và thuốc men hoặc các biện pháp can thiệp khác giúp các nhân viên y tế vượt qua hội chứng PTSD.
Một số cơ sở y tế ở New York hay Chicago cũng đã cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần miễn phí và bảo mật cho các nhân viên y tế. Hệ thống VA cũng cung cấp dịch vụ tư vấn chăm sóc sức khỏe tâm thần thông qua chương trình hỗ trợ nhân viên.
Nhiều cơ sở của VA ở các địa phương đã hỗ trợ các nhân viên bằng các biện pháp tư vấn tinh thần hoặc thành lập các đội chuyên phản ứng nhanh với những tình huống này./.
