Vaccine ngừa COVID-19 của Sinopharm. (Ảnh: AFP/TTXVN) Trong bối cảnh Mỹ nỗ lực tăng tỷ lệ tiêm chủng vaccine ngừa COVID-19 ở trong nước, Tổng thống Joe Biden vừa được tiêm mũi tăng cường của Pfizer.
Tại Singapore, Thủ tướng Lý Hiển Long cũng đã tiêm mũi vaccine tăng cường của hãng dược phẩm Mỹ hồi tuần trước. Quốc gia 5,7 triệu cư dân này chủ yếu dựa vào vaccine của Moderna để triển khai chương trình tiêm chủng quốc gia của họ và hiện đang cung cấp các mũi tiêm nhắc lại cho người cao tuổi và sẽ sớm đặt mua cho những người trên 50 tuổi.
Các quốc gia giàu có khác như Anh và Israel cũng đã đặt trước và tích trữ các loại vaccine ngừa COVID-19 hàng đầu khi áp dụng việc tiêm mũi tăng cường để bảo vệ người dân trước các biến thể nguy hiểm hơn của virus SARS-CoV-2.
Tại các nước đang phát triển, tình trạng này có thể tạo ra cơ hội cho các loại vaccine ít tên tuổi hơn và chưa được sử dụng rộng rãi bên ngoài các quốc gia sản xuất chúng, trong đó nhiều loại vaccine vẫn chưa được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phê duyệt.
Hiện nay, nhiều loại vaccine ngừa COVID-19 ít phổ biến đang được chú ý trong bối cảnh nguồn cung toàn cầu hạn chế đã ảnh hưởng đến nỗ lực cải thiện tình trạng tiêm chủng ở các quốc gia nghèo.
Giáo sư Shabir Madhi, chuyên gia về vaccine thuộc Đại học Witwatersrand ở Johannesburg (Nam Phi), cho biết: “Thật không may, các quốc gia nhiều khả năng sẽ phải khai thác bất kỳ lựa chọn nào sẵn có, nhưng chúng tôi khuyên các bạn nên tuân theo các khuyến nghị của Nhóm chuyên gia tư vấn chiến lược về tiêm chủng (SAGE) của WHO về loại vaccine nào nên được sử dụng sau khi kiểm tra đầy đủ các bằng chứng về tính an toàn và hiệu quả của vaccine.”
Giáo sư Madhi nhấn mạnh: “Vấn đề không phải là vaccine được sản xuất tại đâu, mà là bằng chứng khoa học về tính an toàn và hiệu quả của chúng. Thật không may, một số loại vaccine đang được triển khai tiêm đại trà mà không có dữ liệu cần thiết hỗ trợ việc sử dụng rộng rãi, dựa trên các nghiên cứu hạn chế.”
Vaccine Abdala của Cuba là một trong 5 loại vaccine bản địa đang được sử dụng hoặc đang được phát triển ở Cuba và tất cả đều chưa nhận được WHO phê duyệt. Tuy vậy, các nước Mỹ Latinh và Caribe gồm Argentina, Venezuela và Jamaica đã bày tỏ sự quan tâm đến việc mua vaccine của Cuba.
Trong khi đó, đầu năm nay Iran cũng bắt đầu sản xuất và cấp phép sử dụng vaccine Soberana 2 của quốc đảo Caribe. Các nhà chức trách Cuba cho biết Abdala đã được chứng minh là có hiệu quả hơn 92% trong các thử nghiệm lâm sàng ở trong nước, nhưng dữ liệu từ các nghiên cứu vẫn chưa được công bố trên các tạp chí chuyên khoa quốc tế.
Vaccine Sputnik V phòng COVID-19 của Nga. (Ảnh: AFP/TTXVN) Tại Ấn Độ, chính quyền đã công bố kế hoạch nối lại việc xuất khẩu vaccine sản xuất trong nước vào tháng tới, sau khi phải tạm dừng từ tháng 3 vừa qua trong bối cảnh làn sóng COVID-19 thứ tư bùng phát nghiêm trọng.
Phát biểu trên truyền thông trong nước hồi tuần trước, Bộ trưởng Y tế Ấn Độ Mansukh Mandaviya cho biết chính phủ dự kiến tổng sản lượng vaccine nội địa sẽ vượt quá 1 tỷ liều vào quý 4/2021, “dư thừa để đáp ứng nhu cầu trong nước.”
Trước khi phải đình chỉ xuất khẩu vaccine, Ấn Độ - quốc gia có nhà sản xuất vaccine lớn nhất thế giới là Viện Huyết thanh Ấn Độ - đã tặng hoặc bán hơn 65 triệu liều cho hàng chục quốc gia, với thị phần chủ yếu là vaccine Covishield, phiên bản sản xuất trong nước của AstraZeneca.
Ngoài ra, có 3 loại vaccine khác được Ấn Độ đăng ký cấp phép sử dụng trong nước bao gồm cả vaccine nội địa Covaxin, do công ty Bharat Biotech của Ấn Độ phát triển, nhưng chưa được WHO phê duyệt.
Các quan chức của WHO dự kiến sẽ họp vào tháng tới để thảo luận về việc cấp phép khẩn cấp cho vaccine Covaxin. Vaccine này cho đến nay mới chỉ được cấp phép ở một số ít các quốc gia đang phát triển bao gồm Guyana, Philippines và Zimbabwe.
[Ấn Độ và hành trình trở lại thị trường vaccine ngừa COVID-19]
Bharat Biotech cho biết họ dự kiến sẽ sản xuất 35 triệu liều vaccine trong tháng 9 và 55 triệu liều trong tháng 10 tới, và tiến tới sản xuất 100 triệu liều/tháng vào cuối năm nay.
Covaxin được nhà sản xuất báo cáo đạt hiệu quả 77,8% trong các thử nghiệm giai đoạn 3. Vaccine này đang chiếm khoảng 12% số lượng vaccine đã được tiêm chủng cho người dân Ấn Độ, cụ thể ít nhất một liều cho 65% trong số 944 triệu người trưởng thành.
Tháng trước, các cơ quan quản lý Ấn Độ đã phê duyệt vaccine ngừa COVID công nghệ DNA đầu tiên trên thế giới, do công ty Zydus Cadila (có trụ sở ở Ấn Độ) nghiên cứu. Vaccine này hoạt động bằng cách chèn một đoạn nhỏ mã di truyền của virus vào các phân tử DNA được gọi là plasmid.
Một loại vaccine nội địa khác là Corbevax, được phát triển bởi công ty Biological E có trụ sở ở thành phố Hyderabad, đang trong giai đoạn thử nghiệm lâm sàng cuối cùng và dự kiến có thể sẵn sàng đưa vào sử dụng vào tháng 12 tới.
Vaccine "Covaxin" phòng COVID-19 do công ty dược Bharat Biotech phát triển, tại bệnh viện ở Kolkata, Ấn Độ, ngày 3/2/2021. (Ảnh: AFP/TTXVN) Trong khi đó, các thử nghiệm giai đoạn 1 của vaccine HGCO19 dựa trên công nghệ mRNA đầu tiên của Ấn Độ (do công ty Gennova Biopharmaceuticals Ltd phát triển) đã kết thúc vào tháng trước, và các nhà chức trách đã “bật đèn xanh” cho các thử nghiệm lâm sang giai đoạn tiếp theo.
Ấn Độ cũng sản xuất các loại vaccine nổi tiếng của nước ngoài, bao gồm vaccine của Johnson&Johnson (Mỹ) và Sputnik-V (Nga). Các quốc gia khác như Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan, Indonesia và Việt Nam đang nỗ lực phát triển vaccine nội địa nhằm đáp ứng nhu cầu tiêm chủng trong nhiều năm tới.
Shahid Jameel, nhà virus học và là giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Ashoka ở Hyderabad (Ấn Độ), cho biết việc tiêm mũi tăng cường ở giai đoạn này của đại dịch có “chút ý nghĩa khoa học” và sẽ làm căng thẳng hơn nữa nguồn cung cấp vaccine chính.
Giáo sư Jameel nhận định: “COVID-19 đã cho thấy nhu cầu cấp thiết của việc sản xuất vaccine ở nhiều nơi để có khả năng tiếp cận tốt hơn và công bằng hơn.” Ông nhìn thấy triển vọng của các loại vaccine mới nổi và phi truyền thống, đặc biệt là vaccine công nghệ DNA.
Theo ông, “vaccine dựa trên công nghệ di truyền là điểm nổi bật. Đó là tương lai. Hiện nay, khả năng sinh miễn dịch của DNA đang được cải thiện với công nghệ tiêm dưới da không dùng kim tiêm, chúng ta nên chú ý nhiều hơn đến hướng này. DNA dễ tạo ra và ổn định hơn RNA.”
Jerome Kim, Giám đốc điều hành Viện vaccine quốc tế ở Seoul, Hàn Quốc, cho biết điều quan trọng là vaccine phải trải qua các quy trình phê duyệt cần thiết và vẫn chưa rõ các vaccine ít được nghiên cứu sẽ phản ứng như nào với mũi tiêm tăng cường trong tương lai.
Kim nhấn mạnh: “Vấn đề của việc tiêm mũi tăng cường không chỉ là lựa chọn đúng hay sai. Có một số thứ là đúng dựa trên kinh nghiệm thực tiễn và những thứ khác rút ra từ việc thử nghiệm.”
Ông cho biết thêm: “Vaccine của Cuba vẫn chưa có báo cáo dữ liệu về hiệu quả thực tế. Sputnik vẫn chưa được WHO phê duyệt để sử dụng trong trường hợp khẩn cấp. Chúng ta sẽ sử dụng chúng như thế nào? Điểm hay của quy trình hiện tại là về mặt lý thuyết, mỗi loại vaccine đều nhận mức độ đánh giá như nhau từ WHO. Hy vọng rằng đó không phải là một quá trình bị chính trị hóa quá mức mà là một quá trình dựa trên cơ sở khoa học”./.
